Narsisizm: Teşhisi; Tedavisi ve Narsistik Bireylerin 15 Özelliği
Narsisizm literatürde; Narsisistik Kişilik Bozukluğu (NKB) olarak karşımıza çıkar. Farklı tanım ve kullanımları mevcut olsa da narsisizm veya özseverlik; kişinin kendisine tapması; kabaca tabirle kişinin kendisine aşık olması olarak tanımlanabileceğimiz bir terimdir.
Narsistikler; kendilerini; ilgi alanlarını ve düşüncelerini aşırı önemli gördükleri bir kişilik özelliğine sahiptirler.
Narsisistik Kişilik Bozukluğu (NKB) olan kişilerin başkalarının duygularına çok az ilgisi vardır. Empati duymazlar ve kendilerinin olmayan hisleri; hissedemez veya takdir edemezler.
ABD Ulusal Tıp Kütüphanesi’ne göre ; NKB’li bir insanda: aşırı bencillik duygusu; kendiyle yoğun ilgi ve diğerlerine karşı empati eksikliği vardır.
NKB hakkında kısa ve öz bilgiler:
Terim; Yunan mitolojisinde Narcissus adlı bir karakterden gelmektedir.
Aşırı öz değer duygusu ile karakterizedir.
Diğer özellikler arasında öfke kontrolüne sahip olmamak sayılabilir.
Teşhis için semptomların kalıcı ve kronik olması gerekir.
Narsisistik kişilik bozukluğu nedir?
Narsistik kelimesi; Yunan mitolojisinde; yansımasını bir su havuzunda gören ve ona aşık olan Narcissus adlı bir karakterden gelmektedir.
Alışılmadık bir bencillik; kendine aşırı önem verme ve üstünlük duygusu; sürekli başarı ve güçle meşgul olma; özgüven eksikliği gösterebilir. NKB sıklıkla derin bir güvensizlik duygusu ve benlik saygısı eksikliği içermektedir
Yapılan bir araştırmada ; yetişkin erkeklerin % 7;7’sinin ve kadınların % 4;8’inin yaşam boyu NKB geliştirdiği tespit edilmiştir.
Narsistik Bireylerin 15 özellikleri
NKB hastalarında en sık rastlanan özellikler şunlardır:
-Başkalarının ilgisine karşı doyumsuz iştah
-Aşırı kıskançlık duyguları (buradaki kıskançlık haset tarzıdır)
-Özel ilgi beklentisi
-Başarılarını ve yeteneklerini aşırı önemseme
-Aşırı hassaslık ve kolay incinme. En ufak bir cümlede yetersizlik hissi
-Sağlıklı ilişkiler kurmada/sürdürmede zorluk
-Kendi başarısı; gücü ve görünümü hakkında sürekli hayal kurma
-Pişmanlık veya vicdan duymadan; bir hedefe ulaşmak için başkalarından faydalanma; başkalarını sömürebilme
-Empati eksikliği veya başkalarının duygularını anlama ve paylaşma yeteneğinin olmaması
-Sadece belirli kişilerin (narisistiğe göre başarılı bireyler) kendi benzersizliğini anlayabileceği inancı
-Kendilerini romantik görme eğilimi
-Öfke; küçük düşürülme ve utanç duygularına; eleştiriyle cevap vermek
-Başkalarından övgü ve olumlu pekiştirme peşinde olma
-Başkalarının kendileriyle aynı fikirde olmaları ve istediklerini yerine getirmeleri beklentisi
-Geçmiş zamanda da istediği ve hayal ettiği şey “en iyisi; çok başarılı” olması
Narsisizm Teşhisi
NKB teşhisi koyabilecek spesifik laboratuar testleri yoktur. Fakat “kişilik bozuklukları” konusunda bilgili olan bir psikolog bu duruma teşhis koyabilir.
NKB tanısı koyacak olan psikolog; APA (Amerikan Psikiyatri Birliği) tarafından yayınlanan; DSM (en son yayınlanan DSM kitabı DSM5’dir) kitabında yazılı kriterleri takip etmelidir.
DSM-V’e göre Narsisizm teşhisi
Aşağıdakilerden en az beşi ile belirli olmak üzere; büyüklenme (düşünmelerde ve davranışlarda); beğenilme gereksinimi ve empati kuramama ile giden yaygın bir örüntünün varlığını gerektir:
-Kendi önemiyle ilgili büyüklenme duyumu
-Sınırsız başarı hayalleriyle uğraşıp durma
-Ancak yüksek konumdaki insanların kendini anlayabileceğini düşünme
-Çok beğenilmek isteme
-Her şeyin en iyisini hak ettiği duygusu taşıma
-Sömürgenlik
-Empati yoksunluğu
-Kıskançlık
-Kendini beğenmiş tutum ve davranışlar
Narsistik Kişilik Bozukluğu (NKB) Nedenleri
NKB’ye neyin neden olduğu psikologlar tarafından tam olarak bilinmemektedir. Çocukluk döneminde ebeveynlerin çocuklardan çok yüksek beklentileri; aşırı şımartılmak; ihmal veya istismar edilmek gibi durumlarla ilişkilendirilebilmektedir.
Kişi büyürken ebeveynlerinden veya çevresinden manipülatif davranışlar öğrenmiş ve bunu içselleştirmiş olabilir.
Yapılan araştırmalarda; genetik yatkınlık ve diğer biyolojik veya biyokimyasal faktörler NKB ile bağlantılı olabileceği gözlemlenmiştir.
Narsisizm tedavisi
NKB’da tıpkı diğer kişilik bozukluklarında olduğu gibi “bilişsel davranışçı terapi” çok yol kat etmektedir. Uzman bir psikolog ile; narsistik kişi sorunlarına neyin neden olduğunu anlayabilir ve başkalarıyla nasıl daha pozitif ilişki kurmayı öğrenebilir.
Bu; daha yapıcı bir davranışla sonuçlanan tutumlarda bir değişikliğe neden olmaktadır. Kişinin özgüvenini geliştirmesine ve kendisinin ve başkalarının gerçekçi beklentilerini kazanmasına yardımcı olabilir.
Narsistikler; kendilerini; ilgi alanlarını ve düşüncelerini aşırı önemli gördükleri bir kişilik özelliğine sahiptirler.
Narsisistik Kişilik Bozukluğu (NKB) olan kişilerin başkalarının duygularına çok az ilgisi vardır. Empati duymazlar ve kendilerinin olmayan hisleri; hissedemez veya takdir edemezler.
ABD Ulusal Tıp Kütüphanesi’ne göre ; NKB’li bir insanda: aşırı bencillik duygusu; kendiyle yoğun ilgi ve diğerlerine karşı empati eksikliği vardır.
NKB hakkında kısa ve öz bilgiler:
Terim; Yunan mitolojisinde Narcissus adlı bir karakterden gelmektedir.
Aşırı öz değer duygusu ile karakterizedir.
Diğer özellikler arasında öfke kontrolüne sahip olmamak sayılabilir.
Teşhis için semptomların kalıcı ve kronik olması gerekir.
Narsisistik kişilik bozukluğu nedir?
Narsistik kelimesi; Yunan mitolojisinde; yansımasını bir su havuzunda gören ve ona aşık olan Narcissus adlı bir karakterden gelmektedir.
Alışılmadık bir bencillik; kendine aşırı önem verme ve üstünlük duygusu; sürekli başarı ve güçle meşgul olma; özgüven eksikliği gösterebilir. NKB sıklıkla derin bir güvensizlik duygusu ve benlik saygısı eksikliği içermektedir
Yapılan bir araştırmada ; yetişkin erkeklerin % 7;7’sinin ve kadınların % 4;8’inin yaşam boyu NKB geliştirdiği tespit edilmiştir.
Narsistik Bireylerin 15 özellikleri
NKB hastalarında en sık rastlanan özellikler şunlardır:
-Başkalarının ilgisine karşı doyumsuz iştah
-Aşırı kıskançlık duyguları (buradaki kıskançlık haset tarzıdır)
-Özel ilgi beklentisi
-Başarılarını ve yeteneklerini aşırı önemseme
-Aşırı hassaslık ve kolay incinme. En ufak bir cümlede yetersizlik hissi
-Sağlıklı ilişkiler kurmada/sürdürmede zorluk
-Kendi başarısı; gücü ve görünümü hakkında sürekli hayal kurma
-Pişmanlık veya vicdan duymadan; bir hedefe ulaşmak için başkalarından faydalanma; başkalarını sömürebilme
-Empati eksikliği veya başkalarının duygularını anlama ve paylaşma yeteneğinin olmaması
-Sadece belirli kişilerin (narisistiğe göre başarılı bireyler) kendi benzersizliğini anlayabileceği inancı
-Kendilerini romantik görme eğilimi
-Öfke; küçük düşürülme ve utanç duygularına; eleştiriyle cevap vermek
-Başkalarından övgü ve olumlu pekiştirme peşinde olma
-Başkalarının kendileriyle aynı fikirde olmaları ve istediklerini yerine getirmeleri beklentisi
-Geçmiş zamanda da istediği ve hayal ettiği şey “en iyisi; çok başarılı” olması
Narsisizm Teşhisi
NKB teşhisi koyabilecek spesifik laboratuar testleri yoktur. Fakat “kişilik bozuklukları” konusunda bilgili olan bir psikolog bu duruma teşhis koyabilir.
NKB tanısı koyacak olan psikolog; APA (Amerikan Psikiyatri Birliği) tarafından yayınlanan; DSM (en son yayınlanan DSM kitabı DSM5’dir) kitabında yazılı kriterleri takip etmelidir.
DSM-V’e göre Narsisizm teşhisi
Aşağıdakilerden en az beşi ile belirli olmak üzere; büyüklenme (düşünmelerde ve davranışlarda); beğenilme gereksinimi ve empati kuramama ile giden yaygın bir örüntünün varlığını gerektir:
-Kendi önemiyle ilgili büyüklenme duyumu
-Sınırsız başarı hayalleriyle uğraşıp durma
-Ancak yüksek konumdaki insanların kendini anlayabileceğini düşünme
-Çok beğenilmek isteme
-Her şeyin en iyisini hak ettiği duygusu taşıma
-Sömürgenlik
-Empati yoksunluğu
-Kıskançlık
-Kendini beğenmiş tutum ve davranışlar
Narsistik Kişilik Bozukluğu (NKB) Nedenleri
NKB’ye neyin neden olduğu psikologlar tarafından tam olarak bilinmemektedir. Çocukluk döneminde ebeveynlerin çocuklardan çok yüksek beklentileri; aşırı şımartılmak; ihmal veya istismar edilmek gibi durumlarla ilişkilendirilebilmektedir.
Kişi büyürken ebeveynlerinden veya çevresinden manipülatif davranışlar öğrenmiş ve bunu içselleştirmiş olabilir.
Yapılan araştırmalarda; genetik yatkınlık ve diğer biyolojik veya biyokimyasal faktörler NKB ile bağlantılı olabileceği gözlemlenmiştir.
Narsisizm tedavisi
NKB’da tıpkı diğer kişilik bozukluklarında olduğu gibi “bilişsel davranışçı terapi” çok yol kat etmektedir. Uzman bir psikolog ile; narsistik kişi sorunlarına neyin neden olduğunu anlayabilir ve başkalarıyla nasıl daha pozitif ilişki kurmayı öğrenebilir.
Bu; daha yapıcı bir davranışla sonuçlanan tutumlarda bir değişikliğe neden olmaktadır. Kişinin özgüvenini geliştirmesine ve kendisinin ve başkalarının gerçekçi beklentilerini kazanmasına yardımcı olabilir.