Annelerin Uykusuz Geceleri: Gece Terörü
Okul Öncesi; bir çok değişimin ve geçiş süreçlerinin yaşandığı bir dönemdir. Her yaşın kendine göre özellikleri ve farklılıkları vardır. Çoğu annenin dediği gibi “her yaşın ayrı bir krizi” olabilir. Ebeveynlerin kriz olarak algıladıkları süreçlerden bir tanesi de “gece terörü”dür.
Gece terörü; derin uykudan uyanıldığı evrede meydana gelir. Uyku sırasında merkezi sisteminin aşırı uyarılmasından kaynaklanır. Çocuk; ne uyanık ne de uyku evresindedir. Gece teröründe beyin uykuda olsa da beden uyanık halde tepki verir. Uyku; bir kaç evreden meydana gelir. Hızlı göz hareketi (REM) aşamasında rüyalar -kabuslar- görülebilir. Gece terörü REM uykusundan kaynaklanmaz genellikle REM dışı uyku bozuklukları altındadır. Gece terörü bir rüya değildir. Bir uyku evresinden diğer uyku evresine geçiş sürecinde gerçekleşen ani bir korku tepkisi gibidir. REM evresinden hafif REM evresine geçişte -genellikle uyuduktan 2-3 sonra- gerçekleşir. Yapılan çalışmalara göre çocukların %3 ya da %6 ‘sında görülebilmektedir. Okul öncesinde daha sık görülse de 18 aylık bir bebekte dahi yaşanabilmektedir. Genellikle sinir sistemin gelişmesiyle kendiliğinden kaybolur. Erkek çocuklarında daha sık gözlemlenmekle birlikte ergenlik döneminde sona erebilir.
Gece teröründe neler yaşanabilir?
• Çocuğun gözleri açık olsa da o an orada değildir.
• Yatakta şaşkın ya da panik şekilde oturabilir ve uyaranlara yanıt vermeyebilir.
• Kalbi hızlı atabilir; solunumu hızlanmış ve terlemiş olabilir.
• Odanın içerisinde koşturabilir; kendi etrafında dönebilir; şiddetli ağlayabilir ya da çığlık atabilir.
• Genellikle anne babayı tanımaz ya da fark etmez.
• Müdahale edildiğinde ya da uyandırmaya çalışıldığında davranışlarının şiddeti artabilir.
• Bu süreç 15-30 dakika kadar devam edebilir ve tekrardan uyuması da 30 dk kadar sürebilir. Ertesi gün yorgun görünebilir.
• Sabah; dün geceki hiç bir şeyi hatırlamaz.
Her gece terörünün altında psikolojik bir neden mi yatar?
Bir çocuk gece terörü yaşadığında ilk akla gelen “psikolojik mi?” Sorusu olabiliyor. Aile içerisinde değişen bir durum yoksa okulla ilgili araştırmalara da gidilebiliyor. Bir ihtimal olarak psikolojik alt nedeni tabiki de olabilir. Fakat her gece terörü psikolojik değildir. Gece terörü; fizyolojik ya da genetik faktörlere de bağlı olabilmektedir. Gece terörü yaşayan çocukların %80’inin aile üyelerinde “uyurgezerlik”; “uyku apnesi” gibi uyku bozukluğu sıklıkla görülebilir.
Gece terörünü tetikleyen neler olabilir?
• Uyku rutininin olmaması;
• Gece geç yatması ya da yorgun olması;
• Ateşli olması ve bazı ilaçları alması;
• Stresli ya da travmatik yaşantılar;
• Uyku bozuklukları;
• Evden farklı bir yerde uyumak;
• Yeni bir ilaca başlamak.
Gece Terörü yaşayan bir çocuğa nasıl yaklaşılır?
• En temel öneri; çocuğunuzu uyandırmaya çalışmayın. Işıkları açmayın. Unutmayın ki çocuğunuz hala derin uykuda ve uyandırdığınızda kafası karışabilir.
• Çocuğunuz sarılmanıza izin veriyorsa sarılın ve sakinleştirmeye çalışın.
• Sakinleştirirken çok konuşmayın. Kısa ve rahatlatıcı cümleler kurun. Hatta “tamam”; “geçti”; “bir şey yok” gibi cümleden çok kelimelerle yaklaşın. Ses tonunuzu asla yükseltmeyin. En yumuşak haliyle konuşun.
• Çocuğunuzu güvende tutun ve yanından ayrılmayın. Aniden koşturup duvara ya da kapıya çarpabilir.
• Yapılacak en iyi şey; çocuğunuzun güvenliğini sağlayarak sabırla sakinleşmesini beklemektir.
• Ertesi gün asla çocuğunuza gece terörüyle ilgili soru sormayın. Çünkü hiç bir şey hatırlamayacaktır. Kabusla gece terörü bu anlamda farklıdır. Kabus gören bir çocuk gece uyandığında uyanıktır; üzülmüştür ve anlatmak ister. Sabahta biz sormadan anlatabilir. Gece terörü bu bakımdan kabustan ayrılır. Çoçuğunuza gece yaşananlarla ilgili açıklama yaparak ya da sorular sorarak yaklaşmayın. Kendi kaygınız çocuğa geçerek “acaba bende problem mi var?” algısına da neden olabilir.
• Çocuğunuza mutlaka uyku rutini belirleyin. Uyku rutini belli olmayan çocuklar daha sık gece terörü yaşayabilirler.
• Kalabalık ya da yoğun geçen günün ardından da gece terörü yaşanabilir. Sağlık problemleri olduğu zamanlarda gece terörüne daha sık rastlanabilir. Bunun için gece terörü yaşadığınız günü de değerlendirmeyi unutmayın.
• Çocuğunuz her gece aynı saatte gece terörü yaşıyorsa o saatten 15 dk önce uyandırmayı ve tekrar uyumasını sağlayın.
• Gece terörüyle birlikte nefesinde hırıltılar varsa mutlaka doktorunuzundan destek alın.
• Uyku apnesi gibi tıbbi bir nedenin olup olmadığını da araştırın.
Ne zaman uzmana gidilmeli ?
• Çocuğunuzun gündüz de korkuları arttıysa;
• Geceleri tepkileri 40 dakikadan uzun sürüyorsa;
• Tehlikeli tepkilerde bulunuyorsa (başını yere vurmak; duvara çarpmak; merdivene koşmak; yataktan atlamak);
• Aile içi ilişkilerinizden ya da tutumlarınızdan etkilenebileceğini düşünüyorsanız;
• Geceleri 4-5 kez yaşanıyorsa bir uzmandan yardım alabilirsiniz.
Gece terörü; derin uykudan uyanıldığı evrede meydana gelir. Uyku sırasında merkezi sisteminin aşırı uyarılmasından kaynaklanır. Çocuk; ne uyanık ne de uyku evresindedir. Gece teröründe beyin uykuda olsa da beden uyanık halde tepki verir. Uyku; bir kaç evreden meydana gelir. Hızlı göz hareketi (REM) aşamasında rüyalar -kabuslar- görülebilir. Gece terörü REM uykusundan kaynaklanmaz genellikle REM dışı uyku bozuklukları altındadır. Gece terörü bir rüya değildir. Bir uyku evresinden diğer uyku evresine geçiş sürecinde gerçekleşen ani bir korku tepkisi gibidir. REM evresinden hafif REM evresine geçişte -genellikle uyuduktan 2-3 sonra- gerçekleşir. Yapılan çalışmalara göre çocukların %3 ya da %6 ‘sında görülebilmektedir. Okul öncesinde daha sık görülse de 18 aylık bir bebekte dahi yaşanabilmektedir. Genellikle sinir sistemin gelişmesiyle kendiliğinden kaybolur. Erkek çocuklarında daha sık gözlemlenmekle birlikte ergenlik döneminde sona erebilir.
Gece teröründe neler yaşanabilir?
• Çocuğun gözleri açık olsa da o an orada değildir.
• Yatakta şaşkın ya da panik şekilde oturabilir ve uyaranlara yanıt vermeyebilir.
• Kalbi hızlı atabilir; solunumu hızlanmış ve terlemiş olabilir.
• Odanın içerisinde koşturabilir; kendi etrafında dönebilir; şiddetli ağlayabilir ya da çığlık atabilir.
• Genellikle anne babayı tanımaz ya da fark etmez.
• Müdahale edildiğinde ya da uyandırmaya çalışıldığında davranışlarının şiddeti artabilir.
• Bu süreç 15-30 dakika kadar devam edebilir ve tekrardan uyuması da 30 dk kadar sürebilir. Ertesi gün yorgun görünebilir.
• Sabah; dün geceki hiç bir şeyi hatırlamaz.
Her gece terörünün altında psikolojik bir neden mi yatar?
Bir çocuk gece terörü yaşadığında ilk akla gelen “psikolojik mi?” Sorusu olabiliyor. Aile içerisinde değişen bir durum yoksa okulla ilgili araştırmalara da gidilebiliyor. Bir ihtimal olarak psikolojik alt nedeni tabiki de olabilir. Fakat her gece terörü psikolojik değildir. Gece terörü; fizyolojik ya da genetik faktörlere de bağlı olabilmektedir. Gece terörü yaşayan çocukların %80’inin aile üyelerinde “uyurgezerlik”; “uyku apnesi” gibi uyku bozukluğu sıklıkla görülebilir.
Gece terörünü tetikleyen neler olabilir?
• Uyku rutininin olmaması;
• Gece geç yatması ya da yorgun olması;
• Ateşli olması ve bazı ilaçları alması;
• Stresli ya da travmatik yaşantılar;
• Uyku bozuklukları;
• Evden farklı bir yerde uyumak;
• Yeni bir ilaca başlamak.
Gece Terörü yaşayan bir çocuğa nasıl yaklaşılır?
• En temel öneri; çocuğunuzu uyandırmaya çalışmayın. Işıkları açmayın. Unutmayın ki çocuğunuz hala derin uykuda ve uyandırdığınızda kafası karışabilir.
• Çocuğunuz sarılmanıza izin veriyorsa sarılın ve sakinleştirmeye çalışın.
• Sakinleştirirken çok konuşmayın. Kısa ve rahatlatıcı cümleler kurun. Hatta “tamam”; “geçti”; “bir şey yok” gibi cümleden çok kelimelerle yaklaşın. Ses tonunuzu asla yükseltmeyin. En yumuşak haliyle konuşun.
• Çocuğunuzu güvende tutun ve yanından ayrılmayın. Aniden koşturup duvara ya da kapıya çarpabilir.
• Yapılacak en iyi şey; çocuğunuzun güvenliğini sağlayarak sabırla sakinleşmesini beklemektir.
• Ertesi gün asla çocuğunuza gece terörüyle ilgili soru sormayın. Çünkü hiç bir şey hatırlamayacaktır. Kabusla gece terörü bu anlamda farklıdır. Kabus gören bir çocuk gece uyandığında uyanıktır; üzülmüştür ve anlatmak ister. Sabahta biz sormadan anlatabilir. Gece terörü bu bakımdan kabustan ayrılır. Çoçuğunuza gece yaşananlarla ilgili açıklama yaparak ya da sorular sorarak yaklaşmayın. Kendi kaygınız çocuğa geçerek “acaba bende problem mi var?” algısına da neden olabilir.
• Çocuğunuza mutlaka uyku rutini belirleyin. Uyku rutini belli olmayan çocuklar daha sık gece terörü yaşayabilirler.
• Kalabalık ya da yoğun geçen günün ardından da gece terörü yaşanabilir. Sağlık problemleri olduğu zamanlarda gece terörüne daha sık rastlanabilir. Bunun için gece terörü yaşadığınız günü de değerlendirmeyi unutmayın.
• Çocuğunuz her gece aynı saatte gece terörü yaşıyorsa o saatten 15 dk önce uyandırmayı ve tekrar uyumasını sağlayın.
• Gece terörüyle birlikte nefesinde hırıltılar varsa mutlaka doktorunuzundan destek alın.
• Uyku apnesi gibi tıbbi bir nedenin olup olmadığını da araştırın.
Ne zaman uzmana gidilmeli ?
• Çocuğunuzun gündüz de korkuları arttıysa;
• Geceleri tepkileri 40 dakikadan uzun sürüyorsa;
• Tehlikeli tepkilerde bulunuyorsa (başını yere vurmak; duvara çarpmak; merdivene koşmak; yataktan atlamak);
• Aile içi ilişkilerinizden ya da tutumlarınızdan etkilenebileceğini düşünüyorsanız;
• Geceleri 4-5 kez yaşanıyorsa bir uzmandan yardım alabilirsiniz.