Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu;
aşırı hareketlilik; istekleri erteleyememe (impulsivite) ve dikkat sorunlarıyla kendini gösteren bir psikiyatrik bozukluktur
Dikkat eksikliği Hiperaktivite bozukluğu tanısının konulabilmesi için: belirtilerin 7 yaşından önce başlaması; en az 6 aydan beri devam ediyor olması;ve hem okulda hem de evde sürüyor olması gerekir.
Dikkat eksikliği Hiperaktivite bozukluğu tanısı;çocuk ruh sağlığı ve hastalıkları kliniğinde uzman bir ekip tarafından konur.
▪ Nasıl meydana geldiğine dair yapılan araştırmalar kesin sonuçlara ulaşmamış olmasına karşın kalıtımın en büyük etken olduğu görülmüştür.
Hamilelik döneminde alkol ve sigara kullanımı
DEHB’İN NEDENLERİ
▪ Annenin geçirdiği hastalıklar
▪ Doğum sırasında yaşanan sorunlar
▪ Çocuğun geçirdiği kaza ve travmalar
DEHB’İN GÖRÜLME ŞEKİLLERİ
Dikkat eksikliği Hiperaktivite bozukluğu 3 şekilde görülür:
1) Dikkat eksikliği ön planda
2) Aşırı hareketlilik ön planda
İkisi birlikte
DİKKAT EKSİKLİĞİ
Dikkatin bir noktaya toplanmasında güçlük; dış uyaranlarla dikkatin çok kolay dağılması; unutkanlık ve düzensizlik gibi belirtiler dikkat sorununun olduğunu gösterir.
AŞIRI HAREKETLİLİK
Çocuğun hareketliliğinin; kendi yaşıtları ile karşılaştırıldığında belirgin düzeyde daha fazla olması durumudur.
DÜRTÜSELLİK
Acelecilik; istekleri ertelememe;
sorulan sorulara çok çabuk cevap verme;
sırasını beklemede güçlük çekme
gibi özellikler dürtüsellik sorunu
olduğunu gösterir.
DEHB’İN BELİRTİLERİ
a)Aşırı hareketliliğin ön planda olduğu tür:
▪ Çoğu zaman kıpır kıpırdır.
▪ Sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar.
▪ Sürekli hareket halindedir; bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır.
▪ Çok konuşur.
▪ Etkinliklere ve oyunlara katılma zorluğu yaşar.
b)Dikkat eksikliğinin ön planda olduğu tür:
▪ Yönergeleri takip edemez.
▪ Ödevlerini ve yaptığı işleri tamamlamakta zorluk çeker.
▪ Dikkatini ayrıntılara veremez.
▪ Dikkati dış uyaranlarla kolayca dağılır. Sürekli mental (zeka) çaba gerektiren görevlerden kaçınır.
▪ Sahip olduğu eşyaları sık sık kaybeder; çoğu zaman unutkandır.
Kendisine konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünür.
NOT:
Dikkat eksikliği Hiperaktivite bozukluğu olan çocukların zeka düzeyleri normal ve normale yakın olmasına rağmen okulda başarılı olamayabilirler.
DEHB’ye çoğunlukla öğrenme güçlüğü eşlik eder.
Özellikle matematiği anlama; kavrama ve çözmede zorlanırlar.
DEHB OLAN ÇOCUKLARA NASIL YARDIM EDİLEBİLİR?
▪ DEHB doğru ve erken tanı konduğunda hızlı ve kolay tedavi edilebilen bir bozukluktur.
▪ DEHB olan öğrenciler ön sıralara ve kendine örnek olabilecek bir arkadaşının yanına oturtulmalıdır.
▪ Kendilerine verilen görevlerin küçük parçalara ayrılması onların performansını artıracaktır.
▪ Sınıf içinde ara sıra göz teması kurulmalı; omuzuna dokunulmalıdır.
▪ Ev ödevlerinin miktarı azaltılmalıdır.
▪ Verilen yönergeler açık ve anlaşılır olmalıdır.
▪ Olumlu davranışları hemen ödüllendirilmelidir. Uygunsuz davranışları; ani tepkiler göstermeden ve azarlamadan kınanabilir.
▪ Ceza amacı ile dersten çıkarmak uygun bir yöntem değildir.
▪ Özensiz ve acele yaptığı işleri tekrar kontrol etmesini isteyebilirsiniz.
▪ Görevleri sırasında kısa molalar vermesine izin verebilirsiniz.
▪
▪ NOT:
▪ DEHB olan çocukların; %75’inde yaş ilerledikçe hiperaktivite; kolay uyarılabilirlik ve dürtüsel davranışlar en aza inerek tamamen ortadan kalkar. Ancak dikkat eksikliği yaşam boyu devam eder.
▪
▪
▪
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olanların iyi bir yönlendirme ile yararlanılabilecekleri veya ortaya çıkarabilecekleri olumlu yanları da vardır.
Tarihte yer edinmiş olan Thomas Edison; Benjamin Franklin; Albert Einstein; Ernest Hemingway ve Dustin Hoffman ‘ın Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu oldukları konusunda uzmanlar arasında görüş birliği vardır.
DEHB OLANLARIN OLUMLU ÖZELLİKLERİ
■ Enerjik olma
■ Yaratıcılık
■ Sıcak kanlılık;cana yakın olma
■ Hoşgörülü olma (bazen gerekenden fazla;zarar verici oranda)
■ Esneklik
■ İyi bir espri yeteneğine sahip olma
■ Risk alabilme (bazen gerekenden fazla;zarar verici oranda)
■ İnsanlara kolaylıkla güvenebilme (bazen gerekenden fazla;zarar verici oranda)
■
■ Erişkinlerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’na Sıklıkla Eşlik Eden Özellikler
■
■ Yeterli düzeyde başarılı olmadığını; hedeflerine ulaşamadığını düşünme
■ Bir işe başlamada güçlük çekme; sık sık erteleme
■ Bir anda birçok işle uğraşma; onları takip etme ve bitirmede güçlük çekme
■ Yerinin ve zamanının uygun olduğunu hesaplamadan aklına gelenleri hemen söyleme
■ Sık sık büyük heyecanlar peşinde koşma
■ Boşluk duygusuna ve sıkıntıya katlanamama
■ Herkes tarafından izlenen yolları ve kuralları uygulamamak
■ Sabırsızlık; engellenme eşiğinin düşük olması
■ Dürtüsellik (düşünmeden hareket etme)
■ Kendini güvensiz hissetme
■ Sık sık mizaç değişikliklerinin olması
■ Aniden parlama; tepki gösterme
Düşük benlik saygısı
• Sık sık parmak çıtırdatma; şıklatma veya parmaklarla bir yerlere vurma
• Sık sık iş değiştirme
• Strese dayanamama
• Zamanı kullanmakta sorun yaşama
• Unutkanlık
• Sözel saldırganlık
• Fiziksel saldırganlık
• Alkol kötüye kullanımı (sık veya sorunlu alkol kullanımı; örneğin; alkol almaya başlayınca sorun çıkartma; elindeki tüm içkiyi bitirmeden sonlandıramama)
• Uyuşturucu madde veya ilaç kötüye kullanımı
• Yasalarla başının belaya girmesi
• Depresyon
• Kendine zarar verici davranışlarda bulunma
• Herhangi bir neden yokken sinirli ve gergin olma
• İşinden zevk almada güçlük
• Hayal kırıklığına uğranmış hissetme
• Uzun süreden beri devam eden mutsuzluk hissi
• Kendi kapasitesine uyumlu bir düzeye ulaşamama
aşırı hareketlilik; istekleri erteleyememe (impulsivite) ve dikkat sorunlarıyla kendini gösteren bir psikiyatrik bozukluktur
Dikkat eksikliği Hiperaktivite bozukluğu tanısının konulabilmesi için: belirtilerin 7 yaşından önce başlaması; en az 6 aydan beri devam ediyor olması;ve hem okulda hem de evde sürüyor olması gerekir.
Dikkat eksikliği Hiperaktivite bozukluğu tanısı;çocuk ruh sağlığı ve hastalıkları kliniğinde uzman bir ekip tarafından konur.
▪ Nasıl meydana geldiğine dair yapılan araştırmalar kesin sonuçlara ulaşmamış olmasına karşın kalıtımın en büyük etken olduğu görülmüştür.
Hamilelik döneminde alkol ve sigara kullanımı
DEHB’İN NEDENLERİ
▪ Annenin geçirdiği hastalıklar
▪ Doğum sırasında yaşanan sorunlar
▪ Çocuğun geçirdiği kaza ve travmalar
DEHB’İN GÖRÜLME ŞEKİLLERİ
Dikkat eksikliği Hiperaktivite bozukluğu 3 şekilde görülür:
1) Dikkat eksikliği ön planda
2) Aşırı hareketlilik ön planda
İkisi birlikte
DİKKAT EKSİKLİĞİ
Dikkatin bir noktaya toplanmasında güçlük; dış uyaranlarla dikkatin çok kolay dağılması; unutkanlık ve düzensizlik gibi belirtiler dikkat sorununun olduğunu gösterir.
AŞIRI HAREKETLİLİK
Çocuğun hareketliliğinin; kendi yaşıtları ile karşılaştırıldığında belirgin düzeyde daha fazla olması durumudur.
DÜRTÜSELLİK
Acelecilik; istekleri ertelememe;
sorulan sorulara çok çabuk cevap verme;
sırasını beklemede güçlük çekme
gibi özellikler dürtüsellik sorunu
olduğunu gösterir.
DEHB’İN BELİRTİLERİ
a)Aşırı hareketliliğin ön planda olduğu tür:
▪ Çoğu zaman kıpır kıpırdır.
▪ Sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar.
▪ Sürekli hareket halindedir; bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır.
▪ Çok konuşur.
▪ Etkinliklere ve oyunlara katılma zorluğu yaşar.
b)Dikkat eksikliğinin ön planda olduğu tür:
▪ Yönergeleri takip edemez.
▪ Ödevlerini ve yaptığı işleri tamamlamakta zorluk çeker.
▪ Dikkatini ayrıntılara veremez.
▪ Dikkati dış uyaranlarla kolayca dağılır. Sürekli mental (zeka) çaba gerektiren görevlerden kaçınır.
▪ Sahip olduğu eşyaları sık sık kaybeder; çoğu zaman unutkandır.
Kendisine konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünür.
NOT:
Dikkat eksikliği Hiperaktivite bozukluğu olan çocukların zeka düzeyleri normal ve normale yakın olmasına rağmen okulda başarılı olamayabilirler.
DEHB’ye çoğunlukla öğrenme güçlüğü eşlik eder.
Özellikle matematiği anlama; kavrama ve çözmede zorlanırlar.
DEHB OLAN ÇOCUKLARA NASIL YARDIM EDİLEBİLİR?
▪ DEHB doğru ve erken tanı konduğunda hızlı ve kolay tedavi edilebilen bir bozukluktur.
▪ DEHB olan öğrenciler ön sıralara ve kendine örnek olabilecek bir arkadaşının yanına oturtulmalıdır.
▪ Kendilerine verilen görevlerin küçük parçalara ayrılması onların performansını artıracaktır.
▪ Sınıf içinde ara sıra göz teması kurulmalı; omuzuna dokunulmalıdır.
▪ Ev ödevlerinin miktarı azaltılmalıdır.
▪ Verilen yönergeler açık ve anlaşılır olmalıdır.
▪ Olumlu davranışları hemen ödüllendirilmelidir. Uygunsuz davranışları; ani tepkiler göstermeden ve azarlamadan kınanabilir.
▪ Ceza amacı ile dersten çıkarmak uygun bir yöntem değildir.
▪ Özensiz ve acele yaptığı işleri tekrar kontrol etmesini isteyebilirsiniz.
▪ Görevleri sırasında kısa molalar vermesine izin verebilirsiniz.
▪
▪ NOT:
▪ DEHB olan çocukların; %75’inde yaş ilerledikçe hiperaktivite; kolay uyarılabilirlik ve dürtüsel davranışlar en aza inerek tamamen ortadan kalkar. Ancak dikkat eksikliği yaşam boyu devam eder.
▪
▪
▪
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olanların iyi bir yönlendirme ile yararlanılabilecekleri veya ortaya çıkarabilecekleri olumlu yanları da vardır.
Tarihte yer edinmiş olan Thomas Edison; Benjamin Franklin; Albert Einstein; Ernest Hemingway ve Dustin Hoffman ‘ın Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu oldukları konusunda uzmanlar arasında görüş birliği vardır.
DEHB OLANLARIN OLUMLU ÖZELLİKLERİ
■ Enerjik olma
■ Yaratıcılık
■ Sıcak kanlılık;cana yakın olma
■ Hoşgörülü olma (bazen gerekenden fazla;zarar verici oranda)
■ Esneklik
■ İyi bir espri yeteneğine sahip olma
■ Risk alabilme (bazen gerekenden fazla;zarar verici oranda)
■ İnsanlara kolaylıkla güvenebilme (bazen gerekenden fazla;zarar verici oranda)
■
■ Erişkinlerde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’na Sıklıkla Eşlik Eden Özellikler
■
■ Yeterli düzeyde başarılı olmadığını; hedeflerine ulaşamadığını düşünme
■ Bir işe başlamada güçlük çekme; sık sık erteleme
■ Bir anda birçok işle uğraşma; onları takip etme ve bitirmede güçlük çekme
■ Yerinin ve zamanının uygun olduğunu hesaplamadan aklına gelenleri hemen söyleme
■ Sık sık büyük heyecanlar peşinde koşma
■ Boşluk duygusuna ve sıkıntıya katlanamama
■ Herkes tarafından izlenen yolları ve kuralları uygulamamak
■ Sabırsızlık; engellenme eşiğinin düşük olması
■ Dürtüsellik (düşünmeden hareket etme)
■ Kendini güvensiz hissetme
■ Sık sık mizaç değişikliklerinin olması
■ Aniden parlama; tepki gösterme
Düşük benlik saygısı
• Sık sık parmak çıtırdatma; şıklatma veya parmaklarla bir yerlere vurma
• Sık sık iş değiştirme
• Strese dayanamama
• Zamanı kullanmakta sorun yaşama
• Unutkanlık
• Sözel saldırganlık
• Fiziksel saldırganlık
• Alkol kötüye kullanımı (sık veya sorunlu alkol kullanımı; örneğin; alkol almaya başlayınca sorun çıkartma; elindeki tüm içkiyi bitirmeden sonlandıramama)
• Uyuşturucu madde veya ilaç kötüye kullanımı
• Yasalarla başının belaya girmesi
• Depresyon
• Kendine zarar verici davranışlarda bulunma
• Herhangi bir neden yokken sinirli ve gergin olma
• İşinden zevk almada güçlük
• Hayal kırıklığına uğranmış hissetme
• Uzun süreden beri devam eden mutsuzluk hissi
• Kendi kapasitesine uyumlu bir düzeye ulaşamama