Çocuk Okula Nasıl Uyum Sağlar?
Çocuklar için ilk sosyalleşme kurumu olan okul; aynı zamanda çocukların ilk korku unsurlarından da biri olabiliyor.
Çocukların ve ebeveynlerinin sıklıkla zorluk yaşadığı konuların başında; çeşitli bahaneler ile okula gitmek istememe; ödevlerini yapmak istememe; erken uyumak istememe; kurallara uymakta zorluk çekme; okulda huzursuz olması; ve bazı hastalık belirtileri göstermesi gibi sıkıntılar başta gelmektedir.
Okula başlayan çocukta mide bulantısı; karın ağrısı ve baş dönmesi gibi rahatsızlıklar görülebilmektedir. Bu rahatsızlık belirtileri genellikle okul fobisinden kaynaklanmaktadır. Genellikle anneye çok bağımlı bir çocuğun aniden anneden ayrılmasıyla ortaya çıkan bu durum; pazar akşamı yatmadan önce ve pazartesi sabahı görülüyor. Eğer anne-baba çocuğun bu durumu karşısında endişelenir ve onu okula göndermezse bu davranış alışkanlık haline gelebilir. Okul korkusuna bağlı olarak çocukta uyku problemleri ve alınganlık görülebilir.
Unutulmamalıdır ki okula başlayan çocuk ilk kez ailesinden ayrılma durumu yaşayacaktır. Ortak büyük bir yapıda bulunacak ve uyum sağlamaya çalışacaktır. Bu durum çocuk için kendi içerisinde yeni bir sürece geçiştir. Çocuklarda ki geçiş süreçleri her zaman sabır gerektiren bir durumdur. Aileler olarak bu süreçte çocuklara destek olmak; anlayışla yaklaşmak her zaman en önemli unsurdur. Anne-babanın tutumları; çocuğun okul dönemine alışmasında oldukça önemlidir. Anne ve babanın çocukla olan ilişkisinin aşırı bağımlı olması okul korkusunun nedenlerinden biridir. Çocuğun sürekli endişe duyan bir aile içinde yaşaması; her istediğinin yapılması ve sürekli huzursuz bir aile düzeninde yaşaması okul korkusuna sebep olan başlıca nedenlerdir.
Bu geçiş dönemini daha rahat atlatmak için ailelerin uyması gereken bir takım durumlar ele alınabilir.
Çocuk okul korkusu yaşıyor ve okula gitmek istemiyorsa okula gitmesi sağlanmalı fakat kesinlikle şiddet ve baskı uygulanmamalıdır. Öğrenci; okul eğitiminin faydaları hakkında açıklayıcı bilgiler verilerek ikna edilmelidir. Okula giderken anne ve babanın endişelenmesinin çocuğu daha da korkutuyor ve çocuğun okul arkadaşları ile daha fazla zaman geçirmesine yardımcı olması öneriliyor.
Öğretmeniyle tanışın; işbirliği içinde olun ve ortak bir iletişim dili geliştirin.
Ebeveyn-öğretmen görüşmeleri çocuğunuzun öğretmenini tanımak; onun beklentilerini anlamak ve kendi beklentilerinizi ifade etmek açısından değerli fırsatlardır. Bu görüşmeler; çocuğunuzun okuldaki durumunu doğrudan takip etmenizi ve çocuğunuzu daha doğru yönlendirmenizi sağlar.
Orada yeni şeyler öğreneceğini; yeni arkadaşlarla tanışacağını ve oyun oynayacağını söylemek; şarkı söyleme; masal dinleme; yap-boz yapma; resim yapma; arabalarla oynama gibi etkinliklerde bulunacağını anlatmak ön hazırlığın temel parçalarından biridir. Bunun dışında ‘Öğretmeninle ve arkadaşlarınla aktiviteler yapacaksın”; “Teneffüste oyun oynayacaksın”; “Yemek yiyeceksin” ve “Diğer arkadaşlarınla beraber dinleneceksin” gibi sözler de onu rahatlatacaktır.
Çocuk; onunla birlikte orada kalamayacağınızın bilincinde olmalıdır. Bunu ona söylemek gerekir. Sabah veya öğle programına göre çocuğa: “Seni götürürken sana eşlik edeceğim”; “Biraz kalacağım”; “Anneler babalar gittiği zaman gideceğim ve öğlen(akşam) seni almaya geleceğim”; ya da x kişi seni almaya gelecek” gibi sözler söylemek ona güven verebilmek adına oldukça önemlidir.
Okuldaki sosyal ilişkilerini merak edin ve destekleyin. Onun okulda neler yaptığını; arkadaşlarıyla neler paylaştığını; öğretmeniyle arasının nasıl olduğunu sorun. İlginiz ve merakınız; çocuğunuza önemsendiği hissini verecek ve ilişkilerine dair farkındalık kazanmasına yardım edecektir.
-Endişeli ve gergin olmamaya dikkat edin çünkü çocuk bunu hisseder. Mümkün olduğunca rahat olmaya çalışın.
-Çocukla ayrılırken “Görüşmek üzere”; “ben gidiyorum” gibi açıklamalar yapmadan okuldan ayrılmayın. Çünkü okula bırakıp kaçar gibi çıkarsanız çocuk kendisini kaybolmuş/terkedilmiş ve bırakılmış hissedebilir.
-Okuldan döndüğünde gününün nasıl geçtiğini ve neler yaptığını sorun. Ancak onu konuşmaya zorlamayın. Kendiliğinden anlatmaya başladığında ilginizi ve dikkatinizi ona verin.
-Çocuğu bıraktığınız zaman ağlamalar; bağırmalar yaşanabilir; bu durumda onu sakinleştirmelisiniz. Ancak her gün; tüm gün boyunca çocuğun yanında kalmayın. Sürekli çocukla okulda birlikte kalırsanız çocuk okula alışamaz. Onu sakinleştirdikten sonra öğretmenine teslim etmelisiniz. Bu olmadığı ve tekrarlandığı takdirde çocuk tek başına baş etmeyi bilmeyen; bağımlı bir çocuk haline dönüşür ve bu durum onu güçsüz; kendine güvensiz hissettirir.
-Unutmamalısınız ki anaokuluna uyum zaman gerektiren bir süreçtir. Eğer sorunları bu şekilde de çözemiyorsanız çocuğun mutlaka bir psikolojik yardım almasını sağlayın ve gerekirse anne baba olarak siz de destek alın.
Çocukların ve ebeveynlerinin sıklıkla zorluk yaşadığı konuların başında; çeşitli bahaneler ile okula gitmek istememe; ödevlerini yapmak istememe; erken uyumak istememe; kurallara uymakta zorluk çekme; okulda huzursuz olması; ve bazı hastalık belirtileri göstermesi gibi sıkıntılar başta gelmektedir.
Okula başlayan çocukta mide bulantısı; karın ağrısı ve baş dönmesi gibi rahatsızlıklar görülebilmektedir. Bu rahatsızlık belirtileri genellikle okul fobisinden kaynaklanmaktadır. Genellikle anneye çok bağımlı bir çocuğun aniden anneden ayrılmasıyla ortaya çıkan bu durum; pazar akşamı yatmadan önce ve pazartesi sabahı görülüyor. Eğer anne-baba çocuğun bu durumu karşısında endişelenir ve onu okula göndermezse bu davranış alışkanlık haline gelebilir. Okul korkusuna bağlı olarak çocukta uyku problemleri ve alınganlık görülebilir.
Unutulmamalıdır ki okula başlayan çocuk ilk kez ailesinden ayrılma durumu yaşayacaktır. Ortak büyük bir yapıda bulunacak ve uyum sağlamaya çalışacaktır. Bu durum çocuk için kendi içerisinde yeni bir sürece geçiştir. Çocuklarda ki geçiş süreçleri her zaman sabır gerektiren bir durumdur. Aileler olarak bu süreçte çocuklara destek olmak; anlayışla yaklaşmak her zaman en önemli unsurdur. Anne-babanın tutumları; çocuğun okul dönemine alışmasında oldukça önemlidir. Anne ve babanın çocukla olan ilişkisinin aşırı bağımlı olması okul korkusunun nedenlerinden biridir. Çocuğun sürekli endişe duyan bir aile içinde yaşaması; her istediğinin yapılması ve sürekli huzursuz bir aile düzeninde yaşaması okul korkusuna sebep olan başlıca nedenlerdir.
Bu geçiş dönemini daha rahat atlatmak için ailelerin uyması gereken bir takım durumlar ele alınabilir.
Çocuk okul korkusu yaşıyor ve okula gitmek istemiyorsa okula gitmesi sağlanmalı fakat kesinlikle şiddet ve baskı uygulanmamalıdır. Öğrenci; okul eğitiminin faydaları hakkında açıklayıcı bilgiler verilerek ikna edilmelidir. Okula giderken anne ve babanın endişelenmesinin çocuğu daha da korkutuyor ve çocuğun okul arkadaşları ile daha fazla zaman geçirmesine yardımcı olması öneriliyor.
Öğretmeniyle tanışın; işbirliği içinde olun ve ortak bir iletişim dili geliştirin.
Ebeveyn-öğretmen görüşmeleri çocuğunuzun öğretmenini tanımak; onun beklentilerini anlamak ve kendi beklentilerinizi ifade etmek açısından değerli fırsatlardır. Bu görüşmeler; çocuğunuzun okuldaki durumunu doğrudan takip etmenizi ve çocuğunuzu daha doğru yönlendirmenizi sağlar.
Orada yeni şeyler öğreneceğini; yeni arkadaşlarla tanışacağını ve oyun oynayacağını söylemek; şarkı söyleme; masal dinleme; yap-boz yapma; resim yapma; arabalarla oynama gibi etkinliklerde bulunacağını anlatmak ön hazırlığın temel parçalarından biridir. Bunun dışında ‘Öğretmeninle ve arkadaşlarınla aktiviteler yapacaksın”; “Teneffüste oyun oynayacaksın”; “Yemek yiyeceksin” ve “Diğer arkadaşlarınla beraber dinleneceksin” gibi sözler de onu rahatlatacaktır.
Çocuk; onunla birlikte orada kalamayacağınızın bilincinde olmalıdır. Bunu ona söylemek gerekir. Sabah veya öğle programına göre çocuğa: “Seni götürürken sana eşlik edeceğim”; “Biraz kalacağım”; “Anneler babalar gittiği zaman gideceğim ve öğlen(akşam) seni almaya geleceğim”; ya da x kişi seni almaya gelecek” gibi sözler söylemek ona güven verebilmek adına oldukça önemlidir.
Okuldaki sosyal ilişkilerini merak edin ve destekleyin. Onun okulda neler yaptığını; arkadaşlarıyla neler paylaştığını; öğretmeniyle arasının nasıl olduğunu sorun. İlginiz ve merakınız; çocuğunuza önemsendiği hissini verecek ve ilişkilerine dair farkındalık kazanmasına yardım edecektir.
-Endişeli ve gergin olmamaya dikkat edin çünkü çocuk bunu hisseder. Mümkün olduğunca rahat olmaya çalışın.
-Çocukla ayrılırken “Görüşmek üzere”; “ben gidiyorum” gibi açıklamalar yapmadan okuldan ayrılmayın. Çünkü okula bırakıp kaçar gibi çıkarsanız çocuk kendisini kaybolmuş/terkedilmiş ve bırakılmış hissedebilir.
-Okuldan döndüğünde gününün nasıl geçtiğini ve neler yaptığını sorun. Ancak onu konuşmaya zorlamayın. Kendiliğinden anlatmaya başladığında ilginizi ve dikkatinizi ona verin.
-Çocuğu bıraktığınız zaman ağlamalar; bağırmalar yaşanabilir; bu durumda onu sakinleştirmelisiniz. Ancak her gün; tüm gün boyunca çocuğun yanında kalmayın. Sürekli çocukla okulda birlikte kalırsanız çocuk okula alışamaz. Onu sakinleştirdikten sonra öğretmenine teslim etmelisiniz. Bu olmadığı ve tekrarlandığı takdirde çocuk tek başına baş etmeyi bilmeyen; bağımlı bir çocuk haline dönüşür ve bu durum onu güçsüz; kendine güvensiz hissettirir.
-Unutmamalısınız ki anaokuluna uyum zaman gerektiren bir süreçtir. Eğer sorunları bu şekilde de çözemiyorsanız çocuğun mutlaka bir psikolojik yardım almasını sağlayın ve gerekirse anne baba olarak siz de destek alın.