Çocuklardaki Hangi Davranışlar Duyusal Problem Kaynaklıdır? Hangi Çocukların Duyu Bütünleme İhtiyacı Vardır ?
Çocuğunuz kendi başına oyun kuramıyor veya oyunu tamamlayamıyorsa; diğer çocuklarla oynamıyor; tek başına oynuyor veya hareketsiz bekliyorsa; bazı dokular; yüzeyler ve oyuncaklardan kaçıyorsa; böyle durumlarda kızma ve kusma gibi tepkiler veriyorsa duyusal problemleri olabilir.
Çocuğun duyusal problemlerinin olduğunun en sık görülen işaretler şunlardır:
Hiperaktivite
Dikkat bozuklukları
Davranışsal problemler
Odaklanamama problemleri
Sosyal problemler
Psikolojik problemler
Görme problemleri
İşitme problemleri
Konuşma problemleri
Denge problemleri (düşme;takılma vb)
Koordinasyon problemleri
Bu işaretlerden herhangi birine sahip çocuk kendi başına oyun kuramaz; oyunu tamamlayamaz; nerede başlayıp bitireceği konusunda bir fikri yoktur. Aileler genel olarak “çocuklarının kendisine dokunulmasından hoşlanmadığından; bazı dokular; yüzeyler ve oyuncaklardan kaçtığından; oyun parkında diğer çocuklarla oynamadığından; tek yaşına oynadığından veya hareketsiz beklediğinden” şikayet eder. Hatta bazılarında durum daha da ilerlemiştir. Bu çocuklar olaya tepkisel olarak kusar; kızarır; gaz çıkarır; kimileri orada bulunmak dahi istemez.
Peki; hiç düşündünüz mü? Belki de çocuğunuz dokunduğu nesneyi tam olarak hissedemiyor; onu anlamlandırmakta güçlük çekiyor; zıplarken gözleri kararıyor gibi hissediyor; başı dönüyor ya da çevresinde olan biten şeyler o kadar hızlı gerçekleşiyor ki kendini oracıkta hareketsiz kalarak koruyabileceğini düşünüyor…
Beyindeki “modülasyon” diye tabir ettiğimiz gelen duyuların anlamlandırılma sürecindeki olaylar şu şekilde işlemektedir: Duyuların alınması; beyne iletilmesi; beyinde işlevselleştirilmesi; davranışın meydana gelmesi.
Duyuların alınması sırasında gerçekleşen; bu uyumda meydana gelebilecek herhangi bir aksaklık (duyuların alınması; modülasyon veya uygun cevabın ortaya çıkmaması) aşağıdaki özellikteki çocuklarla karşılaşma sıklığımızı daha da artıracaktır:
Dokunma hassasiyeti olan
Hareketten kaçan
Korkan veya temkinli hareket eden
Aktiviteyi algılayamayan
Dokunmaya veya sese tepki veren
Günlük yaşam aktivitelerini beceremeyen
Vücut farkındalığı olmayan
Çevreye ilgisiz olan
Dikkati çabuk dağılan
Yerçekimine karşı toleransı az olan
Çocuklarda görülen bu durumlar duyusal işlemleme bozukluğu belirtileridir. Ebeveynler olarak erken yaşlarda çocuklarımıza daha dikkatli bakmalı ve verdikleri tepkileri daha iyi gözlemleyerek bu durumun altında yatan sebeplere odaklanmalı ve uzmanlara danışarak çözümler üretmeliyiz.
Duyusal motor; duygu durumu (emosyonel); bilişsel ve temel becerilerin eksikliği otizmli çocuklarda algı ve iletişim problemlerinin oluşmasında önemli faktörlerdir. Günümüzde gelişen sinirbilim beynin öğrenme ile işlevselliğini ve fonksiyonelliğini artırmak; öğrenim sürecini hızlandırmak üzerinedir. Duyu bütünleme çocukların beyinde oluşan karmaşayı düzenlemek; harabiyete uğrayan sinir yollarındaki iletimi gerçekleştirmek ve beynin gelen uyarıları yorumlama kabiliyetini artırmak için olmazsa olmazdır.
Duyu bütünleme algı ve iletişim problemlerinin kaynağında yatan duyusal temelleri yeniden şekillendirmekte kullanılır.
Birçok uzman; duyu bütünleme terapisiyle otizmli çocuklardaki duyusal motor kabiliyetlerin arttığını ve bu doğrultuda bilişsel ve sosyal gelişimlerine büyük katkı sağlandığını söylemektedir.
Çocuklar; duyu bütünleme ve duyusal gelişimin hızlanmasıyla kendilerini daha iyi ifade ederler ve vücutlarını günlük yaşamda daha aktif kullanmaya başlarlar.
Bu durum sosyal ve duygu durumu gelişimi açısından çocuklara ve ailelere büyük destek sağlar.
Faruk Çalışkan – Fizyoterapist & Duyu Bütünleme Terapisti
Çocuğun duyusal problemlerinin olduğunun en sık görülen işaretler şunlardır:
Hiperaktivite
Dikkat bozuklukları
Davranışsal problemler
Odaklanamama problemleri
Sosyal problemler
Psikolojik problemler
Görme problemleri
İşitme problemleri
Konuşma problemleri
Denge problemleri (düşme;takılma vb)
Koordinasyon problemleri
Bu işaretlerden herhangi birine sahip çocuk kendi başına oyun kuramaz; oyunu tamamlayamaz; nerede başlayıp bitireceği konusunda bir fikri yoktur. Aileler genel olarak “çocuklarının kendisine dokunulmasından hoşlanmadığından; bazı dokular; yüzeyler ve oyuncaklardan kaçtığından; oyun parkında diğer çocuklarla oynamadığından; tek yaşına oynadığından veya hareketsiz beklediğinden” şikayet eder. Hatta bazılarında durum daha da ilerlemiştir. Bu çocuklar olaya tepkisel olarak kusar; kızarır; gaz çıkarır; kimileri orada bulunmak dahi istemez.
Peki; hiç düşündünüz mü? Belki de çocuğunuz dokunduğu nesneyi tam olarak hissedemiyor; onu anlamlandırmakta güçlük çekiyor; zıplarken gözleri kararıyor gibi hissediyor; başı dönüyor ya da çevresinde olan biten şeyler o kadar hızlı gerçekleşiyor ki kendini oracıkta hareketsiz kalarak koruyabileceğini düşünüyor…
Beyindeki “modülasyon” diye tabir ettiğimiz gelen duyuların anlamlandırılma sürecindeki olaylar şu şekilde işlemektedir: Duyuların alınması; beyne iletilmesi; beyinde işlevselleştirilmesi; davranışın meydana gelmesi.
Duyuların alınması sırasında gerçekleşen; bu uyumda meydana gelebilecek herhangi bir aksaklık (duyuların alınması; modülasyon veya uygun cevabın ortaya çıkmaması) aşağıdaki özellikteki çocuklarla karşılaşma sıklığımızı daha da artıracaktır:
Dokunma hassasiyeti olan
Hareketten kaçan
Korkan veya temkinli hareket eden
Aktiviteyi algılayamayan
Dokunmaya veya sese tepki veren
Günlük yaşam aktivitelerini beceremeyen
Vücut farkındalığı olmayan
Çevreye ilgisiz olan
Dikkati çabuk dağılan
Yerçekimine karşı toleransı az olan
Çocuklarda görülen bu durumlar duyusal işlemleme bozukluğu belirtileridir. Ebeveynler olarak erken yaşlarda çocuklarımıza daha dikkatli bakmalı ve verdikleri tepkileri daha iyi gözlemleyerek bu durumun altında yatan sebeplere odaklanmalı ve uzmanlara danışarak çözümler üretmeliyiz.
Duyusal motor; duygu durumu (emosyonel); bilişsel ve temel becerilerin eksikliği otizmli çocuklarda algı ve iletişim problemlerinin oluşmasında önemli faktörlerdir. Günümüzde gelişen sinirbilim beynin öğrenme ile işlevselliğini ve fonksiyonelliğini artırmak; öğrenim sürecini hızlandırmak üzerinedir. Duyu bütünleme çocukların beyinde oluşan karmaşayı düzenlemek; harabiyete uğrayan sinir yollarındaki iletimi gerçekleştirmek ve beynin gelen uyarıları yorumlama kabiliyetini artırmak için olmazsa olmazdır.
Duyu bütünleme algı ve iletişim problemlerinin kaynağında yatan duyusal temelleri yeniden şekillendirmekte kullanılır.
Birçok uzman; duyu bütünleme terapisiyle otizmli çocuklardaki duyusal motor kabiliyetlerin arttığını ve bu doğrultuda bilişsel ve sosyal gelişimlerine büyük katkı sağlandığını söylemektedir.
Çocuklar; duyu bütünleme ve duyusal gelişimin hızlanmasıyla kendilerini daha iyi ifade ederler ve vücutlarını günlük yaşamda daha aktif kullanmaya başlarlar.
Bu durum sosyal ve duygu durumu gelişimi açısından çocuklara ve ailelere büyük destek sağlar.
Faruk Çalışkan – Fizyoterapist & Duyu Bütünleme Terapisti