Çocuk İstismarında Adli Süreç
İstismardan şüphelenildiğinde; bu durumun bildirilmesi çocuğu koruyacak ve aileye yardım sağlayacaktır. Çocuk istismarı ve ihmali şüphelerini bildirmekle zorunda olan kişiler dışında herhangi bir başka biri de bu şüphesini bildirebilir ve bildirmelidir. Bildirim yapmak bir suç değildir; düşüncenin dile getirilmesi ve çocuğun durumunun soruşturulup değerlendirilmesi için yapılmış bir istektir. Bunun için kanıta gerek yoktur. Soruşturmayı yürüten kişiler gerekli araştırmaları yapacak ve alınması gereken önlemleri alacaktır.
İstismarı bildirmek için aradığınızda size aşağıdaki özel bilgiler sorulabilir:
Çocuğun adı ve yerleşimi
Şüpheli failin adı ve çocukla yakınlık derecesi
İstismar ve ihmale ilişkin gördüğünüz veya duyduğunuz şeyin tarifi
Adınız ve telefon numaranız
*İhbar edilen ailelere bildirimde bulunanların adları açıklanmaz.
Nasıl ihbar edebilirsiniz?
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu
Çocuk Polisi/Karakollar
Cumhuriyet Savcıları
En Yakın Sağlık Kurumu
Alo Kadın Çocuk ve Sosyal Hizmet Danışma Hattı (Alo153)
İhbarweb.org.tr
ALO 155 (Polis)
ALO 156 Jandarma Çocuk Ve Kadın Kısım Amirliği
Çocuk İzlem Merkezleri (ÇİM) (0212 4041500)
ÇOCUK İSTİSMARINDA YASAL SÜREÇ
1989 Çocuk Hakları sözleşmesine göre 18 yaşın altındaki her birey çocuktur ve sadece çocuk olması sebebiyle kesin haklara sahiptir. Türkiye de 1995 yılında çocuğun yüksek yararını gözeterek düzenlemeler yapmıştır. Bu düzenlemelerde çoğunlukla çocuğun korunma ihtiyacı gözetilmeksizin adli süreçler işletilmektedir. Ancak çok disiplinli bir çalışma anlayışı ile adli sürecin her aşamasında çocuğun korunması mutlaka sağlanmalıdır.
Cinsel istismar şikayeti gerçekleştiğinde; soruşturma ve kovuşturma; koruma ve tedbirlerin uygulandığı kurumları içeren ayrı sistemler mevcuttur:
Çocuk Polisi: Delil toplanması ve ilk ifadelerin alınması
Çocuk Büro Savcılığı: Soruşturmanın yürütülmesi
Sosyal Hizmet Müdürlükleri: Çocuğun korunma ihtiyacının araştırılması ve korunması
Büro: Çocuk hakları alanında çalışma yapan merkezleri ve komisyonları bulunmaktadır.
Soruşturma Aşaması:
5395 sayılı Çocuk Koruma Kanununun 15.maddesinde; Çocuk Koruma Kanununun Uygulanmasına ilişkin Usûl ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin 5.maddesinde düzenlenmiştir.
Çocukla ilk görüşme Çocuk Polis Müdürlüğünde gerçekleşmektedir. Emniyet Genel Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü/Büro Amirliği Kuruluş;Görev ve Çalışma Yönetmeliği Mağdur Çocuklar 9. Maddede; mağdur çocukla yapılacak görüşmeler sosyal çalışmacı tarafından gerçekleştirilir; ayrıca sosyal inceleme raporu hazırlanır. Suça maruz kalan çocuğun kimliği gizli tutulur.
Yakalama; Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği 9. Maddeye göre çocuklarla ilgili işlemler mümkün olduğu ölçüde sivil kıyafetli görevliler tarafından yerine getirilir.
CMK’ya göre ifade alma işlemi sırasında çocuğun ikincil mağduriyetini önlemek için yanında psikoloji; psikiyatri; tıp veya eğitim alanından bir uzman bulundurulması ve ifadenin görüntü ve sesli kaydının alınması zorunludur.
Ayrıca mağdurun duruşmada dinlenmesi sırasında yanında psikoloji; psikiyatri; tıp veya eğitim alanında uzman bir kişi bulundurulur. Mağdur çocuğun; sanığın yüzüne karşı gerçeği söyleyemeyeceğinden endişe edilirse; mahkeme; sorgu ve dinleme sırasında o sanığın mahkeme salonundan çıkarılmasına karar verebilir.
İstismar sonrası gerçekleşen adli süreç gözden geçirildiğinde; çocuğun karakolda; çocuk şubede; savcılıkta; mahkemede; sosyal inceleme raporu hazırlama sürecinde olmak üzere en az 5 defa yaşadığı travmayı anlattığını görmek mümkündür. Bunu en aza indirebilmek ve en azından bu süreci daha sağlıklı atlatabilmesi açısında çocukla yapılan görüşmenin kalitesini yüksek tutmak elzemdir.
Çelik; D. (2014). Çocukluk Çağı Cinsel İstismar Olgularında Mağdur İfadesinin Delil Niteliği Ve İfade Geçerlik Analizi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi/Adli Tıp Enstitüsü; İstanbul.
Çocuk ihmali ve İstismarını Önleme Öğretmenler ve Aileler İçin Eğitim Kılavuzu; (2008). Ankara: İnsan Hakları Derneği
Dabanlıoğlu; N. (b.t.). (5560 Sayılı Yasa İle Getirilen) Son Değişikliklerle Çocukların Yasalar Karşısındaki Durumu.
Yakalama; Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği; 2005.
Dabanlıoğlu; N. (b.t.). (5560 Sayılı Yasa İle Getirilen) Son Değişikliklerle Çocukların Yasalar Karşısındaki Durumu
Tırtıl; L. (b.t.). Çocuk İstismarında Yasal Süreç. Ş. Yüksel & S. Saner (Ed.); Çocuk Cinsel İstismarı ve Zor Açığa Çıkması Bilgilendirme Dosyası (27-34).
İstismarı bildirmek için aradığınızda size aşağıdaki özel bilgiler sorulabilir:
Çocuğun adı ve yerleşimi
Şüpheli failin adı ve çocukla yakınlık derecesi
İstismar ve ihmale ilişkin gördüğünüz veya duyduğunuz şeyin tarifi
Adınız ve telefon numaranız
*İhbar edilen ailelere bildirimde bulunanların adları açıklanmaz.
Nasıl ihbar edebilirsiniz?
Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu
Çocuk Polisi/Karakollar
Cumhuriyet Savcıları
En Yakın Sağlık Kurumu
Alo Kadın Çocuk ve Sosyal Hizmet Danışma Hattı (Alo153)
İhbarweb.org.tr
ALO 155 (Polis)
ALO 156 Jandarma Çocuk Ve Kadın Kısım Amirliği
Çocuk İzlem Merkezleri (ÇİM) (0212 4041500)
ÇOCUK İSTİSMARINDA YASAL SÜREÇ
1989 Çocuk Hakları sözleşmesine göre 18 yaşın altındaki her birey çocuktur ve sadece çocuk olması sebebiyle kesin haklara sahiptir. Türkiye de 1995 yılında çocuğun yüksek yararını gözeterek düzenlemeler yapmıştır. Bu düzenlemelerde çoğunlukla çocuğun korunma ihtiyacı gözetilmeksizin adli süreçler işletilmektedir. Ancak çok disiplinli bir çalışma anlayışı ile adli sürecin her aşamasında çocuğun korunması mutlaka sağlanmalıdır.
Cinsel istismar şikayeti gerçekleştiğinde; soruşturma ve kovuşturma; koruma ve tedbirlerin uygulandığı kurumları içeren ayrı sistemler mevcuttur:
Çocuk Polisi: Delil toplanması ve ilk ifadelerin alınması
Çocuk Büro Savcılığı: Soruşturmanın yürütülmesi
Sosyal Hizmet Müdürlükleri: Çocuğun korunma ihtiyacının araştırılması ve korunması
Büro: Çocuk hakları alanında çalışma yapan merkezleri ve komisyonları bulunmaktadır.
Soruşturma Aşaması:
5395 sayılı Çocuk Koruma Kanununun 15.maddesinde; Çocuk Koruma Kanununun Uygulanmasına ilişkin Usûl ve Esaslar Hakkındaki Yönetmeliğin 5.maddesinde düzenlenmiştir.
Çocukla ilk görüşme Çocuk Polis Müdürlüğünde gerçekleşmektedir. Emniyet Genel Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü/Büro Amirliği Kuruluş;Görev ve Çalışma Yönetmeliği Mağdur Çocuklar 9. Maddede; mağdur çocukla yapılacak görüşmeler sosyal çalışmacı tarafından gerçekleştirilir; ayrıca sosyal inceleme raporu hazırlanır. Suça maruz kalan çocuğun kimliği gizli tutulur.
Yakalama; Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği 9. Maddeye göre çocuklarla ilgili işlemler mümkün olduğu ölçüde sivil kıyafetli görevliler tarafından yerine getirilir.
CMK’ya göre ifade alma işlemi sırasında çocuğun ikincil mağduriyetini önlemek için yanında psikoloji; psikiyatri; tıp veya eğitim alanından bir uzman bulundurulması ve ifadenin görüntü ve sesli kaydının alınması zorunludur.
Ayrıca mağdurun duruşmada dinlenmesi sırasında yanında psikoloji; psikiyatri; tıp veya eğitim alanında uzman bir kişi bulundurulur. Mağdur çocuğun; sanığın yüzüne karşı gerçeği söyleyemeyeceğinden endişe edilirse; mahkeme; sorgu ve dinleme sırasında o sanığın mahkeme salonundan çıkarılmasına karar verebilir.
İstismar sonrası gerçekleşen adli süreç gözden geçirildiğinde; çocuğun karakolda; çocuk şubede; savcılıkta; mahkemede; sosyal inceleme raporu hazırlama sürecinde olmak üzere en az 5 defa yaşadığı travmayı anlattığını görmek mümkündür. Bunu en aza indirebilmek ve en azından bu süreci daha sağlıklı atlatabilmesi açısında çocukla yapılan görüşmenin kalitesini yüksek tutmak elzemdir.
Çelik; D. (2014). Çocukluk Çağı Cinsel İstismar Olgularında Mağdur İfadesinin Delil Niteliği Ve İfade Geçerlik Analizi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi/Adli Tıp Enstitüsü; İstanbul.
Çocuk ihmali ve İstismarını Önleme Öğretmenler ve Aileler İçin Eğitim Kılavuzu; (2008). Ankara: İnsan Hakları Derneği
Dabanlıoğlu; N. (b.t.). (5560 Sayılı Yasa İle Getirilen) Son Değişikliklerle Çocukların Yasalar Karşısındaki Durumu.
Yakalama; Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği; 2005.
Dabanlıoğlu; N. (b.t.). (5560 Sayılı Yasa İle Getirilen) Son Değişikliklerle Çocukların Yasalar Karşısındaki Durumu
Tırtıl; L. (b.t.). Çocuk İstismarında Yasal Süreç. Ş. Yüksel & S. Saner (Ed.); Çocuk Cinsel İstismarı ve Zor Açığa Çıkması Bilgilendirme Dosyası (27-34).