Gün Işığı Duygularımızı Etkiliyor mu?
Mevsimsel değişikliklerle birlikte tüm canlıların gün içerisinde maruz kaldığı ışık miktarı da değişikliğe uğrar. Sirkadiyen ritim olarak isimlendirilen “vücut saatimiz” 24 saat içerisinde gerçekleştirdiğimiz tüm biyolojik; kimyasal ve psikolojik faaliyetleri içerir. Maruz kalınan gün ışığı miktarı da sirkadiyen ritmimizi düzenlemede büyük rol oynar.
Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre; retinadaki sinir alıcılarıyla beyinde bulunan suprakiyazmatik çekirdek arasında doğrudan bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Araştırmacıların bulduğu sinir yolunun görevi gün ışığının veya yapay ışığın miktarını belirlemektir. (M. W. Young; 2000).
Günümüzde duygudurum bozuklukları oldukça yaygın olarak görülür. “Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu “; depresyonun alt tiplerinden biridir. Halk arasında “kış; sonbahar depresyonu” olarak da bahsedilir. Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu’nun etkisi altında olan kişilerin yaşam kaliteleri azalır ve işlevsellikleri düşer. Tükenmişlik hissi; her zaman yapılan günlük işlerin çok zor gelmesi; kaygı; tedirginlik; sinirlilik gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu’nun olası belirtileri bireylerde farklı olabilir. Genel olarak ışık miktarının azalmasına bağlı olarak ortaya çıkan ve hayattan alınan zevki azaltan depresif semptomlar paterni olarak değerlendirilebilir. Bu semptomlar sonbahar veya kış döneminde başlar; ilkbaharda daha çok gün ışığına maruz kalınmasıyla birlikte azalarak sonlanır.
Her şeyin başı Seratonin…
Seratonin isimli nörotransmiter; beynimizde bulunan bir çekirdekten üretilir. Daha sonra buradan beynin çeşitli bölgelerine iletilerek diğer nöronlarla gerekli bağlantılar kurar. Seratoninin mizaç; duygudurum; algı; düşünce; sirkadyed ritim; ağrı gibi pek çok farklı alanda faaliyet gösterdiği bilinmektedir. Bunun yanında en ilginç özelliklerinden biri de seratoninin kişiye içe dönük öfkesi üzerinde kontrol kurmasında yardım ederek öfkesini kendisine yöneltmemesini sağlar.
Lambert’in araştırmasına göre; seratonin Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu’nu etkilemektedir. Bu nörotransmiter gün ışığından etkilenir. Kış aylarında gün ışığının azalmasının sonucu olarak vücudumuzda seratonin miktarı da azalır. Bu durumun da bizim depresif duygular hissetmemize neden olduğu düşünülmektedir. ( Lambert et. al.; 2002 ).
Terman’ın yaptığı araştırmaya göre ise Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu yaşayan kişiler günde 30 dakika parlak gün ışığına maruz bırakılırsa; bu bozukluğun başarılı bir şekilde tedavi edilme olasılığı yaklaşık %50-70 civarında olmaktadır. ( Terman et.al.; 2001 ).
Kaynakça:
· Uğur; M. (2008). Duygudurum Bozuklukları. Türkiyede Karşılaşılan Psikiatrik Hastalıklar; İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri: Sempozyum Dizisi. (6) 59:84.
·Yumuşak; S.; Boz; H. (2013). Konaklama İşletmelerinde Çalışanların Mevsimsel Duygudurum Düzeylerinin Etkisi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2; (9)371-394.
· Plotnik; R. (2009). Psikolojiye Giriş (T. Geniş; Çev) İstanbul: Kaknüs.
-. Selvi; Y.; Beşiroğlu; L.; Aydın; A. (2011) Kronobiyoloji ve Duygudurum Bozuklukları
. Yöney; H.; Taybıllı; B.; Göktepe E. (1995) İstanbul’da Üniversite Öğrencilerinde Ruhsal Durum ve Davranışlarda Mevsimsellik
. April Is the Cruelest Month: Why People Get Depressed and Anxious in the Spring (2014). (27.04.2017)
. Spring Often Makes Symptoms of Mental Illness Worse (2012). (27.04.2017)
elvi; Y.; Beşiroğlu; L.; Aydın; A. (2011) Kronobiyoloji ve Duygudurum Bozuklukları
.Aycan; Z. (1998). Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Alanında Etik Uygulamalar. Türk Psikoloji Dergisi; 13(42) 47-50.
· Tetik; S. (2010). Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi; 12 (18): 81-89.
· Katrinli; E. A.; Alpay; G. ( ). Endüstri Psikologlarının İşletmelerdeki Yeri ve Önemi: Türkiye Uygulaması. Amme İdaresi Dergisi; 53-70.
Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre; retinadaki sinir alıcılarıyla beyinde bulunan suprakiyazmatik çekirdek arasında doğrudan bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Araştırmacıların bulduğu sinir yolunun görevi gün ışığının veya yapay ışığın miktarını belirlemektir. (M. W. Young; 2000).
Günümüzde duygudurum bozuklukları oldukça yaygın olarak görülür. “Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu “; depresyonun alt tiplerinden biridir. Halk arasında “kış; sonbahar depresyonu” olarak da bahsedilir. Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu’nun etkisi altında olan kişilerin yaşam kaliteleri azalır ve işlevsellikleri düşer. Tükenmişlik hissi; her zaman yapılan günlük işlerin çok zor gelmesi; kaygı; tedirginlik; sinirlilik gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu’nun olası belirtileri bireylerde farklı olabilir. Genel olarak ışık miktarının azalmasına bağlı olarak ortaya çıkan ve hayattan alınan zevki azaltan depresif semptomlar paterni olarak değerlendirilebilir. Bu semptomlar sonbahar veya kış döneminde başlar; ilkbaharda daha çok gün ışığına maruz kalınmasıyla birlikte azalarak sonlanır.
Her şeyin başı Seratonin…
Seratonin isimli nörotransmiter; beynimizde bulunan bir çekirdekten üretilir. Daha sonra buradan beynin çeşitli bölgelerine iletilerek diğer nöronlarla gerekli bağlantılar kurar. Seratoninin mizaç; duygudurum; algı; düşünce; sirkadyed ritim; ağrı gibi pek çok farklı alanda faaliyet gösterdiği bilinmektedir. Bunun yanında en ilginç özelliklerinden biri de seratoninin kişiye içe dönük öfkesi üzerinde kontrol kurmasında yardım ederek öfkesini kendisine yöneltmemesini sağlar.
Lambert’in araştırmasına göre; seratonin Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu’nu etkilemektedir. Bu nörotransmiter gün ışığından etkilenir. Kış aylarında gün ışığının azalmasının sonucu olarak vücudumuzda seratonin miktarı da azalır. Bu durumun da bizim depresif duygular hissetmemize neden olduğu düşünülmektedir. ( Lambert et. al.; 2002 ).
Terman’ın yaptığı araştırmaya göre ise Mevsimsel Duygudurum Bozukluğu yaşayan kişiler günde 30 dakika parlak gün ışığına maruz bırakılırsa; bu bozukluğun başarılı bir şekilde tedavi edilme olasılığı yaklaşık %50-70 civarında olmaktadır. ( Terman et.al.; 2001 ).
Kaynakça:
· Uğur; M. (2008). Duygudurum Bozuklukları. Türkiyede Karşılaşılan Psikiatrik Hastalıklar; İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri: Sempozyum Dizisi. (6) 59:84.
·Yumuşak; S.; Boz; H. (2013). Konaklama İşletmelerinde Çalışanların Mevsimsel Duygudurum Düzeylerinin Etkisi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2; (9)371-394.
· Plotnik; R. (2009). Psikolojiye Giriş (T. Geniş; Çev) İstanbul: Kaknüs.
-. Selvi; Y.; Beşiroğlu; L.; Aydın; A. (2011) Kronobiyoloji ve Duygudurum Bozuklukları
. Yöney; H.; Taybıllı; B.; Göktepe E. (1995) İstanbul’da Üniversite Öğrencilerinde Ruhsal Durum ve Davranışlarda Mevsimsellik
. April Is the Cruelest Month: Why People Get Depressed and Anxious in the Spring (2014). (27.04.2017)
. Spring Often Makes Symptoms of Mental Illness Worse (2012). (27.04.2017)
elvi; Y.; Beşiroğlu; L.; Aydın; A. (2011) Kronobiyoloji ve Duygudurum Bozuklukları
.Aycan; Z. (1998). Endüstri ve Örgüt Psikolojisi Alanında Etik Uygulamalar. Türk Psikoloji Dergisi; 13(42) 47-50.
· Tetik; S. (2010). Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi; 12 (18): 81-89.
· Katrinli; E. A.; Alpay; G. ( ). Endüstri Psikologlarının İşletmelerdeki Yeri ve Önemi: Türkiye Uygulaması. Amme İdaresi Dergisi; 53-70.