Çocuklarda Alt Islatma Problemi
Çocukların; genel olarak mesane kontrolü gerçekleşinceye kadar geceleri alt ıslatma davranışları görülebilir. Bu durum 2-3 yaşına tekabül eder. Gündüz kontrolleri 2 yaşından sonra; gece kontrolleri ise 3-5 yaş arasında tamamen sağlanmış olur. Fakat alt ıslatma davranışı; dört yaşından sonra devam ediyorsa; bu durum enürezis olarak adlandırılır.(Bülbül;1997)
Eğer alt ıslatma davranışı; sinir kas sistemindeki bir problemden kaynaklanıyorsa bu birincil enürezis diye adlandırılır. Zamanla sinir kas sistemi gelişerek bu durum ortadan kalkabilir. (Bülbül;1997)
Eğer alt ıslatma davranışı; tuvalet eğiti oluştuktan sonra devam ediyorsa; bu ikincil enürezis olarak adlandırılır. Bu gibi durumlarda bir gerileme söz konusudur. Çocuğun yaşamını etkileyecek değişiklikler; alt ıslatma davranışına yol açabilir. Örneğin yeni bir kardeşin doğumu; çocuğun gerginlik durumunu arttıracak; kardeşi gibi; bebek gibi sevilmeye ihtiyaç duyacaktır. Yeterli sevgi ve ilgi; bu durum çözülebilir. Tekrar dışlanırsa; enürezis davranışı geri gelebilir.
1.1.EPİDEMİYOLOJİSİ
Beş yaşındaki çocukların yaklaşık %15’inde Enürezis görülmektedir. Çeşitli ülkelerden %5-%15 gibi oranlar bildirilmektedir. Erkek çocuklarda daha sıktır. Kendi kendine de düzelebilen Enürezisin sıklığı yaş ilerledikçe azalmakta; erişkin yaşlarda %1 oranında devam etmektedir.(Dündar ve ark. 2007)
1.2.ETİYOLOJİSİ
Altını ıslatma ya organsal ya da ruhsal bir nedene dayanır. Böbrek; bağırsak bozuklukları ve ağır uyku; organsal nedenlerdendir. Ruhsal nedenler ise oldukça karmaşık ve çeşitlidirler. Altını ıslatma; duyulan bir kaygının dolaylı anlatımı; anneye babaya karşı duyulan öfkenin; kinin bilinç dışı yolla dışa vuruşu da olabilir. Kardeş doğumu ile başlayan ikincil enuresis; bir regresyon belirtisi olabilmekte; bazen enuresis; kardeşe duyulan saldırgan duyguların ifadesi; bazen de aşırı temiz; titiz; düzenli bir annenin baskılı tuvalet eğitimine karşı pasif agresif bir tepki niteliği taşıyabilmektedir. (Bülbül;1997)
Ailede ölümler; ayrılıklar; geçimsizlik; hastalılar ya da okulda başarısızlıklar gibi yaşam olaylarının yaratacağı anksiyete enurezis ile ifade edilebilir. Ailenin aşırı koruyucu ve hoşgörülü tutumu ile çocukta bebeksi kalma eğilimi; enurezis belirtisi ile kendini gösterebilir. Enurezis; sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan; aile içinde yeterli duygusal etkileşimden yoksun; nörotik ve uyumsuz çocuklarda daha çok rastlanır. Çeşitli ruhsal etkenlerin oluşumunda başlıca neden olarak sayılabilir. Yapılan araştırmalar; enureziste ailesel bir yatkınlık olduğu görüşünde birleşmektedir. Enuretik çocukların %75 inin birinci dereceden akrabalarında devam eden ya da geçmişte enurezis bulunduğu bildirilmiştir.
1.2.1.Fiziksel Olarak
• Genetik yatkınlık;
• Sinir kas kontrolünün gecikmesi;
• İdrar yollarında enfeksiyon; idrar kesesinde tonus azlığı
• Çok derin uyku yaratacak aşırı yorgunluk;
• Fazla sulu ve tuzlu yemek yeme;
• Ayakların ve bel kısmının aşırı üşümesi gibi nedenlerden kaynaklanabilir.
1.2.2.Psikolojik Olarak;
• Yeni bir kardeşin doğması; okula başlama; okul değiştirme; sevilen birinin kaybı gibi stres faktörlerine karşı hayatın eski dönemlerine geri dönme isteği;
• Erken ve baskılı tuvalet eğitimi (Aşırı titizlik ve sabırsız davranma )
• Gün içinde korku yaşanması;
• Derin uyuma;
• Ruhsal zorlama; aşırı baskı ve üzüntü yaşanması;
• Anne babanın ayrılması; aile ilişkilerinde bozukluklar; evde huzursuzluk gibi ailevi faktörler;
• Ailenin aşırı koruyucu ve hoşgörülü tutumu ile çocukta bebeksi kalma eğilimi;
• İlgi çekmek ve öç alma isteği;
• Okul korkusu gibi nedenlerden kaynaklanabilir.
EBEVEYNE ÖNERİLER
Eğer çocuğunuzda alt ıslatma durumu varsa ilk olarak yapmanız gereken şey; çocuğunuzu doktora götürmektir. Alt ıslatmanın sebebinin ne olduğu araştırılmalı ve eğer sebep fizyolojik kaynaklı ise; tıbbi tedaviye hemen başlanmalıdır.
Çocuğunuzu doktora götürdünüz ve görünürde fizyolojik hiçbir sebep bulunamadıysa alt ıslatmanın sebebi psikolojik kaynaklıdır.
Psikolojik sebeplerin ortaya çıkardığı alt ıslatmanın muhtemel sebeplerinden yukarıda bahsettik.
Çocuk gündüzleri belirli aralıklarla tuvalete gitmeye özendirilmelidir.
Gece yatmadan önce hiçbir şekilde içecek alımı kısıtlanmamalı; fakat çocukla gece belirli aralıklarla tuvalete kaldıracağınıza dair anlaşabilirsiniz. Kuru kalmalar ve çocuğun kendi başına tuvalete gittiği durumlar çocuk tarafından not edilir.
Çocuk kuru kaldığı geceler; aile tarafından minik hediyeler (maddi-manevi) ödüllendirilir.
Eğer yapılanlara rağmen çözüm alınamıyorsa ; alarm cihazı denenebilir.
Ayrıca gece işemeleri için çok etkili ilaçlar bulunmaktadır.Bu ilaçlar gece uykusunun derinliğini azaltıp mesanede büzücü etki yapmaktadırlar.Bu ilaçlarla başarı oranı %70-80 civarındadır.
Çocuklarda yaşanan problemlerin büyük bir çoğunluğu aile içindeki problemlerden kaynaklanabilir. Sorunların temelden çözümü için aile olarak bir uzmandan yardım alınması çok faydalı olacaktır.
KAYNAKÇA
Selimhocaoğlu; A. (2009). Farklı sosyo-ekonomik düzeylerdeki ilköğretim okullarında okuyan öğrencilerin anne-babalarının değerlendirmesine göre uyum sorunları (Kırşehir İl Örneği). Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi;4(32); 32-42.
Derman; M. T.; & Başal; H. A. (2013). Okulöncesi Çocuklarında Gözlenen Davranış Problemleri ile Ailelerinin Anne-Baba Tutumları Arasındaki İlişki.Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi; 2(1); 115-144.
Dündar; P. E.; Ergin; D.; Kurses; M.; Hekimoğlu; C. H.; Nebi; S.; Buğa; Ş.; & Kaysudu; A. (2007). Manisa’da Bir Gecekondu Bölgesinde 5-16 Yaş Grubunda Enürezis Nokturna Sıklığı Ve İlişkili Faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Degisi; 21(2); 89-95.
Araş; Ş.; Ünlü; G.; & Taş; F. V. (2007). Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniğine Başvuran Hastalarda Belirtiler; Tanılar ve Tanıya Yönelik İncelemeler. Klinik Psikiyatri Dergisi; 10(1).
Bodur; Ş.; & Soysal; Ş. A. (2005). Enürezis nokturna: Yalnızca bir tuvalet eğitimi sorunu mu. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi (STED); 14(7); 165-8.
Avanoğlu; A.; Baskın; E.; Söylemezoğlu; O.; Tekgül; S.; Ziylan; O.; & Zorludemir; Ü. (2010). Türkiye enürezis çalışma grubu. Türkiye Enürezis Tedavi Kılavuzu; 1-16.
Bülbül; G. Alt Islatma Sorunu Olan Çocuklar. Kök yayınevi: Ankara. 1997
Eğer alt ıslatma davranışı; sinir kas sistemindeki bir problemden kaynaklanıyorsa bu birincil enürezis diye adlandırılır. Zamanla sinir kas sistemi gelişerek bu durum ortadan kalkabilir. (Bülbül;1997)
Eğer alt ıslatma davranışı; tuvalet eğiti oluştuktan sonra devam ediyorsa; bu ikincil enürezis olarak adlandırılır. Bu gibi durumlarda bir gerileme söz konusudur. Çocuğun yaşamını etkileyecek değişiklikler; alt ıslatma davranışına yol açabilir. Örneğin yeni bir kardeşin doğumu; çocuğun gerginlik durumunu arttıracak; kardeşi gibi; bebek gibi sevilmeye ihtiyaç duyacaktır. Yeterli sevgi ve ilgi; bu durum çözülebilir. Tekrar dışlanırsa; enürezis davranışı geri gelebilir.
1.1.EPİDEMİYOLOJİSİ
Beş yaşındaki çocukların yaklaşık %15’inde Enürezis görülmektedir. Çeşitli ülkelerden %5-%15 gibi oranlar bildirilmektedir. Erkek çocuklarda daha sıktır. Kendi kendine de düzelebilen Enürezisin sıklığı yaş ilerledikçe azalmakta; erişkin yaşlarda %1 oranında devam etmektedir.(Dündar ve ark. 2007)
1.2.ETİYOLOJİSİ
Altını ıslatma ya organsal ya da ruhsal bir nedene dayanır. Böbrek; bağırsak bozuklukları ve ağır uyku; organsal nedenlerdendir. Ruhsal nedenler ise oldukça karmaşık ve çeşitlidirler. Altını ıslatma; duyulan bir kaygının dolaylı anlatımı; anneye babaya karşı duyulan öfkenin; kinin bilinç dışı yolla dışa vuruşu da olabilir. Kardeş doğumu ile başlayan ikincil enuresis; bir regresyon belirtisi olabilmekte; bazen enuresis; kardeşe duyulan saldırgan duyguların ifadesi; bazen de aşırı temiz; titiz; düzenli bir annenin baskılı tuvalet eğitimine karşı pasif agresif bir tepki niteliği taşıyabilmektedir. (Bülbül;1997)
Ailede ölümler; ayrılıklar; geçimsizlik; hastalılar ya da okulda başarısızlıklar gibi yaşam olaylarının yaratacağı anksiyete enurezis ile ifade edilebilir. Ailenin aşırı koruyucu ve hoşgörülü tutumu ile çocukta bebeksi kalma eğilimi; enurezis belirtisi ile kendini gösterebilir. Enurezis; sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan; aile içinde yeterli duygusal etkileşimden yoksun; nörotik ve uyumsuz çocuklarda daha çok rastlanır. Çeşitli ruhsal etkenlerin oluşumunda başlıca neden olarak sayılabilir. Yapılan araştırmalar; enureziste ailesel bir yatkınlık olduğu görüşünde birleşmektedir. Enuretik çocukların %75 inin birinci dereceden akrabalarında devam eden ya da geçmişte enurezis bulunduğu bildirilmiştir.
1.2.1.Fiziksel Olarak
• Genetik yatkınlık;
• Sinir kas kontrolünün gecikmesi;
• İdrar yollarında enfeksiyon; idrar kesesinde tonus azlığı
• Çok derin uyku yaratacak aşırı yorgunluk;
• Fazla sulu ve tuzlu yemek yeme;
• Ayakların ve bel kısmının aşırı üşümesi gibi nedenlerden kaynaklanabilir.
1.2.2.Psikolojik Olarak;
• Yeni bir kardeşin doğması; okula başlama; okul değiştirme; sevilen birinin kaybı gibi stres faktörlerine karşı hayatın eski dönemlerine geri dönme isteği;
• Erken ve baskılı tuvalet eğitimi (Aşırı titizlik ve sabırsız davranma )
• Gün içinde korku yaşanması;
• Derin uyuma;
• Ruhsal zorlama; aşırı baskı ve üzüntü yaşanması;
• Anne babanın ayrılması; aile ilişkilerinde bozukluklar; evde huzursuzluk gibi ailevi faktörler;
• Ailenin aşırı koruyucu ve hoşgörülü tutumu ile çocukta bebeksi kalma eğilimi;
• İlgi çekmek ve öç alma isteği;
• Okul korkusu gibi nedenlerden kaynaklanabilir.
EBEVEYNE ÖNERİLER
Eğer çocuğunuzda alt ıslatma durumu varsa ilk olarak yapmanız gereken şey; çocuğunuzu doktora götürmektir. Alt ıslatmanın sebebinin ne olduğu araştırılmalı ve eğer sebep fizyolojik kaynaklı ise; tıbbi tedaviye hemen başlanmalıdır.
Çocuğunuzu doktora götürdünüz ve görünürde fizyolojik hiçbir sebep bulunamadıysa alt ıslatmanın sebebi psikolojik kaynaklıdır.
Psikolojik sebeplerin ortaya çıkardığı alt ıslatmanın muhtemel sebeplerinden yukarıda bahsettik.
Çocuk gündüzleri belirli aralıklarla tuvalete gitmeye özendirilmelidir.
Gece yatmadan önce hiçbir şekilde içecek alımı kısıtlanmamalı; fakat çocukla gece belirli aralıklarla tuvalete kaldıracağınıza dair anlaşabilirsiniz. Kuru kalmalar ve çocuğun kendi başına tuvalete gittiği durumlar çocuk tarafından not edilir.
Çocuk kuru kaldığı geceler; aile tarafından minik hediyeler (maddi-manevi) ödüllendirilir.
Eğer yapılanlara rağmen çözüm alınamıyorsa ; alarm cihazı denenebilir.
Ayrıca gece işemeleri için çok etkili ilaçlar bulunmaktadır.Bu ilaçlar gece uykusunun derinliğini azaltıp mesanede büzücü etki yapmaktadırlar.Bu ilaçlarla başarı oranı %70-80 civarındadır.
Çocuklarda yaşanan problemlerin büyük bir çoğunluğu aile içindeki problemlerden kaynaklanabilir. Sorunların temelden çözümü için aile olarak bir uzmandan yardım alınması çok faydalı olacaktır.
KAYNAKÇA
Selimhocaoğlu; A. (2009). Farklı sosyo-ekonomik düzeylerdeki ilköğretim okullarında okuyan öğrencilerin anne-babalarının değerlendirmesine göre uyum sorunları (Kırşehir İl Örneği). Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi;4(32); 32-42.
Derman; M. T.; & Başal; H. A. (2013). Okulöncesi Çocuklarında Gözlenen Davranış Problemleri ile Ailelerinin Anne-Baba Tutumları Arasındaki İlişki.Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi; 2(1); 115-144.
Dündar; P. E.; Ergin; D.; Kurses; M.; Hekimoğlu; C. H.; Nebi; S.; Buğa; Ş.; & Kaysudu; A. (2007). Manisa’da Bir Gecekondu Bölgesinde 5-16 Yaş Grubunda Enürezis Nokturna Sıklığı Ve İlişkili Faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Degisi; 21(2); 89-95.
Araş; Ş.; Ünlü; G.; & Taş; F. V. (2007). Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniğine Başvuran Hastalarda Belirtiler; Tanılar ve Tanıya Yönelik İncelemeler. Klinik Psikiyatri Dergisi; 10(1).
Bodur; Ş.; & Soysal; Ş. A. (2005). Enürezis nokturna: Yalnızca bir tuvalet eğitimi sorunu mu. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi (STED); 14(7); 165-8.
Avanoğlu; A.; Baskın; E.; Söylemezoğlu; O.; Tekgül; S.; Ziylan; O.; & Zorludemir; Ü. (2010). Türkiye enürezis çalışma grubu. Türkiye Enürezis Tedavi Kılavuzu; 1-16.
Bülbül; G. Alt Islatma Sorunu Olan Çocuklar. Kök yayınevi: Ankara. 1997