Çocuğum Yemiyor
Beslenme Nedir?
Beslenme; her canlının gelişimi için gerekli olan doğal bir ihtiyaçtır. Bu doğal ihtiyacın keyifli ve mutlu bir ortamda gerçekleşmesi önemlidir.
Çocuğumun Neden Beslenmesini İstiyorum?
Burada önemli olan bir çocuğun; bir başka çocuk ile kıyaslandığı mı ya da sadece dediğini yapmadığı için; ilgili bakım verenin (anne-baba vb.) otoriter algısının bozulduğuna dair çarpık bir inançtan mı kaynaklandığı bilgisi önemlidir. Bu sorunu psikoterapi ile keşfetmek ve çözüme kavuşturmak mümkündür.
Yemeğe Dair Mitler
Çevredekiler; özellikle de kendi anne-babaları; büyükleri ve diğer büyükler tarafından gelen “Bu çocuğa yemek yedirmiyor musunuz? Çok soluk görünüyor.”; “Aç kalıyor bu çocuk; hasta olacak.”; “Bu kadar az yerse bu çocuk büyümez.”; “Bacakları çırpı gibi; vah vah bu çocuğun ailesi hiç ilgilenmiyor galiba” gibi yorumlar; anne babayı bir yandan kızdırırken bir yandan da üzmekte; kendilerini suçlu; kötü; başarısız bir anne-baba olarak hissetmelerine yol açmaktadır.
Bu duygu ve düşüncelerle dolan anne-baba zorlu ve kaybetmeleri neredeyse kesin olduğu bilinen (ancak onların fark edemedikleri) bir mücadeleye başlarlar. “Hadi oğlum; yesene.” “Bak bu son lokma; hatırım için ye.”; “Önüne dön.”; “Ağzında tutma.” tarzı cümleler yemek masasını süslemeye başlar. Elinde tabakla çocuğun arkasından koşuşturmak; vaatlerde bulunmak; bağırıp çağırmak; çocuğa cezalar vermek gibi harcanan tüm bu çabalar hüsranla sonuçlanabilmektedir.
Çocuğu Yemek Yemeye Zorlama
Çocuğu yemek yemeye zorlama; istenmeyen bir şeyin zorla yaptırılması anlamına gelir. Zorla yaptırılmaya çalışılan bu eylem; aslında doğal ve temel bir gereksinim olan açlığı giderme isteğidir. Yemek yeme işleminde ebeveynin aşırı derecede hassasiyetini gören çocuk; zaman içerisinde yemek yoluyla tüm isteklerini kabul ettirebileceğini; yemeyi bir şantaj aracı olarak kullanabileceğini öğrenir.
Annenin ya da babanın kişilik özelliklerine ve eğitim yaklaşımına göre yemek yedirmek amacıyla şiddetin uygulanması söz konusu olduğunda çocuğun öz güveni ve benlik saygısı olumsuz etkilenir. O; şiddeti uygulayan ebeveyne dönük öfke geliştirir.
Yapılan araştırmalar göstermiştir ki; çocukluk yıllarında sağlıklı bir yemek yeme düzeninden yoksun büyüyenler; ileri yaşlarda da çeşitli beslenme bozuklukları göstermektedir.
Yemek Seçmek
Uyku ihtiyacının karşılanmasında nasıl bireyin özellikleri önde geliyor ve herkes aynı standart sürelerde uyumuyorsa; beslenme ihtiyacının karşılanmasında da bireyin gelişim hızına ve fizyolojik ihtiyaçlarına göre; yemek yeme miktarı değişiklik gösterir.
Aynı anda doğan iki bebekten; standart kilonun altında doğmuş olan ile standart kiloda doğmuş olan bebekler karşılaştırıldığında; altı aylık süre içerisinde; düşük kilolu doğan bebeğin hızla çok kilo aldığı; buna karşılık kilolu doğan bebeğin az kilo aldığı; altı ay sonunda ise her iki bebeğin kilolarının eşit olduğu görülür. Bu örnekten de anlaşılacağı gibi; her iki çocuğun fizyolojik ihtiyacı farklılık gösterir. Bu farklılık; bireyden bireye olabildiği gibi; bireyin günlük ruhsal durumuna göre de yaşanabilir.
Yemek Yemeyi Reddetme
Ebeveynlerin büyük çoğunluğunun şikayet ettiği yeme problemlerinden biri çocuğun iştahsız oluşu ve yemek yemeyi reddetmesidir. Öncelikle üzerinde durulması gereken konu; iştahsızlığın göreceli bir kavram olduğudur. Bazı ebeveynlerin iştahsızlık olarak gördüğü tablo; aslında çocuğun yaşının gerektirdiği ve ihtiyacı kadar besin aldığını göstermektedir.
Çocuk; gelişimine uygun miktarda besin almayı reddediyorsa; bu durumun sebepleri araştırılmalıdır. Özellikle bebeklikten itibaren zorla yemek yedirmek; sevmediği bir yiyeceği ısrarla yedirmeye çalışmak; çocuğu huzursuz ve gergin bir duruma sokacağı için çocukta yemeğe karşı olumsuz bir tutum geliştirmektedir.
Ebeveyn Olarak Ne Düşünmeliyim?
• Çocuğun büyüyüp gelişmesi için gerekli olan tek şeyin yiyecekler olmadığını hatırlayın. Çocuk sevgiyle; şefkatle; ilgiyle de beslenir.
• Çocuğunuzun sağlıklı gelişmesi için çok yemesi gerekmez; dengeli beslenmesi yeterli olacaktır.
• Çocuğunuzu diğerleriyle karşılaştırmayın; her bünyenin gereksinimi ve büyüme hızı farklıdır.
• Çocuğunuzun gereksinimlerine; sizden beklediklerine- istediklerine kulak verin. İlk yıllarda beslenme daha önemli bir gereksinim olsa da; ilerleyen yıllarda çocuklarınızın sizinle daha çok vakit geçirmek; birlikte bir şeyler paylaşmak gibi gereksinimleri daha ön plana çıkacaktır.
• Yemek yemeyle ilgili baskı yapmayın. Yemek yemesiyle aşırı ilgilendiğinizi gören çocuk; bu hassas yanınızı fark ettikten sonra bunu kullanabilecektir. Çocukların ortak özelliği; en çok baskı altında tutuldukları konuya karşı negatif tutum geliştirmeleridir. Problemi yok etmenin en doğru yolu; çocuğunuza yemesiyle ilgili yaptığınız tüm baskılara son vermektir. "Yemeğini bitir"; demek yerine basit şekilde yemek faslı bittiğinde (ister boş olsun; ister dolu olsun) onun tabağını da kaldıracağınızı açıkça belirtmeniz uygundur. Bu bir ceza değil; onun aşama aşama karşılık vereceği bir yaşantı şeklidir.
• Çocuğa sınırlı ölçüde seçenek sunulmalıdır. Çocuğunuz yemek seçen ve zor beğenen bir tutum içindeyse; kendisine sunulan yemekleri reddediyorsa; onun kabul edebileceği bir yemek türünü yemekte bulundurun ve onu seçmesine izin verin. Nasıl olsa gün boyu alacağı gıdalarla dengeli beslenme kendiliğinden oluşacaktır.
• Masada görgü kurallarına uyarak yemek yediğinde ödüllendirin. Yerinde oturduğu; çatalı bıçağı gerektiği gibi kullandığı ve sakin bir şekilde konuştuğu için çocuğunuzu övebilirsiniz. Düzeni bozan çocuk; arzu edildiği gibi yemek yerse; bunu onayladığınızı ve takdirle karşıladığınızı hemen gösterin.
• Yemeklerin saatlerce sürmesine izin vermek yerine; çocuğunuzla anlaşıp yemeğini bitirmesini ve bunu 20-30 dakikada tamamlaması gerektiğini söyleyin. Bu süre zarfında aile bireylerinin tümünün masada kalmasını sağlayın. Buna ek olarak; televizyon karşısında yedirmeyin ve yemeğini bitirdiği takdirde alınacak oyuncaktan bahsetmeyin. Rüşvete kalkışmayın.
• Yemek; aile bireylerinin tümünün katıldığı keyifli bir sohbet ortamında gerçekleştirilmelidir. Yemek zamanı mümkün olduğu kadar zevkli bir hale getirmeli; yemek yeme konusu hiçbir zaman güç gösterisine dönüştürülmemelidir. Birlikte yemek yeme; sadece fizyolojik bir gereksinimin karşılanması olmayıp; aynı zamanda aile hayatında düzen yaratmaya yarayan sosyolojik bir önemi de içerir. Öğünlerde beraberlik; birlik; güç ve güvenlik duygusu verir. Bu nedenle yemek zamanı; bütün aile için -istisnai durumlar dışında- sakin ve uyumlu bir ortam olmalıdır.
Tüm bu bilgiler ile birlikte yemek ile ilgili diyetisyenlerden destek alabilir ve kendi tutumlarınız için; geçmiş yaşam deneyimlerinizin aktarmak istemediğiniz kısımları için; güvenli ve sağlıklı bağ kurmak için psikoterapistlerden destek alabilirsiniz.
KAYNAKÇA
1. Çocuğu Tanımak ve Anlamak; Haluk Yavuzer; Remzi Kitabevi; 13.Basım
2. http://www.bupampsi.boun.edu.tr/?q=node/25
3. Çocuk Hastalıklarında Beslenme Tedavisi; Prof. Dr. Gülden Köksal; Doç. Dr. Hülya Gökmen; Hatiboğlu Basım ve Yayım San. Tic. Ltd. Şti.
4. https://www.psikonet.com/cocugum-yemiyor-ne-yapmaliyim_nedir-212.html
ESRA TAŞDEMİR SEYİTOĞLU
KLİNİK PSİKOLOG & PSİKODRAMATİST
Beslenme; her canlının gelişimi için gerekli olan doğal bir ihtiyaçtır. Bu doğal ihtiyacın keyifli ve mutlu bir ortamda gerçekleşmesi önemlidir.
Çocuğumun Neden Beslenmesini İstiyorum?
Burada önemli olan bir çocuğun; bir başka çocuk ile kıyaslandığı mı ya da sadece dediğini yapmadığı için; ilgili bakım verenin (anne-baba vb.) otoriter algısının bozulduğuna dair çarpık bir inançtan mı kaynaklandığı bilgisi önemlidir. Bu sorunu psikoterapi ile keşfetmek ve çözüme kavuşturmak mümkündür.
Yemeğe Dair Mitler
Çevredekiler; özellikle de kendi anne-babaları; büyükleri ve diğer büyükler tarafından gelen “Bu çocuğa yemek yedirmiyor musunuz? Çok soluk görünüyor.”; “Aç kalıyor bu çocuk; hasta olacak.”; “Bu kadar az yerse bu çocuk büyümez.”; “Bacakları çırpı gibi; vah vah bu çocuğun ailesi hiç ilgilenmiyor galiba” gibi yorumlar; anne babayı bir yandan kızdırırken bir yandan da üzmekte; kendilerini suçlu; kötü; başarısız bir anne-baba olarak hissetmelerine yol açmaktadır.
Bu duygu ve düşüncelerle dolan anne-baba zorlu ve kaybetmeleri neredeyse kesin olduğu bilinen (ancak onların fark edemedikleri) bir mücadeleye başlarlar. “Hadi oğlum; yesene.” “Bak bu son lokma; hatırım için ye.”; “Önüne dön.”; “Ağzında tutma.” tarzı cümleler yemek masasını süslemeye başlar. Elinde tabakla çocuğun arkasından koşuşturmak; vaatlerde bulunmak; bağırıp çağırmak; çocuğa cezalar vermek gibi harcanan tüm bu çabalar hüsranla sonuçlanabilmektedir.
Çocuğu Yemek Yemeye Zorlama
Çocuğu yemek yemeye zorlama; istenmeyen bir şeyin zorla yaptırılması anlamına gelir. Zorla yaptırılmaya çalışılan bu eylem; aslında doğal ve temel bir gereksinim olan açlığı giderme isteğidir. Yemek yeme işleminde ebeveynin aşırı derecede hassasiyetini gören çocuk; zaman içerisinde yemek yoluyla tüm isteklerini kabul ettirebileceğini; yemeyi bir şantaj aracı olarak kullanabileceğini öğrenir.
Annenin ya da babanın kişilik özelliklerine ve eğitim yaklaşımına göre yemek yedirmek amacıyla şiddetin uygulanması söz konusu olduğunda çocuğun öz güveni ve benlik saygısı olumsuz etkilenir. O; şiddeti uygulayan ebeveyne dönük öfke geliştirir.
Yapılan araştırmalar göstermiştir ki; çocukluk yıllarında sağlıklı bir yemek yeme düzeninden yoksun büyüyenler; ileri yaşlarda da çeşitli beslenme bozuklukları göstermektedir.
Yemek Seçmek
Uyku ihtiyacının karşılanmasında nasıl bireyin özellikleri önde geliyor ve herkes aynı standart sürelerde uyumuyorsa; beslenme ihtiyacının karşılanmasında da bireyin gelişim hızına ve fizyolojik ihtiyaçlarına göre; yemek yeme miktarı değişiklik gösterir.
Aynı anda doğan iki bebekten; standart kilonun altında doğmuş olan ile standart kiloda doğmuş olan bebekler karşılaştırıldığında; altı aylık süre içerisinde; düşük kilolu doğan bebeğin hızla çok kilo aldığı; buna karşılık kilolu doğan bebeğin az kilo aldığı; altı ay sonunda ise her iki bebeğin kilolarının eşit olduğu görülür. Bu örnekten de anlaşılacağı gibi; her iki çocuğun fizyolojik ihtiyacı farklılık gösterir. Bu farklılık; bireyden bireye olabildiği gibi; bireyin günlük ruhsal durumuna göre de yaşanabilir.
Yemek Yemeyi Reddetme
Ebeveynlerin büyük çoğunluğunun şikayet ettiği yeme problemlerinden biri çocuğun iştahsız oluşu ve yemek yemeyi reddetmesidir. Öncelikle üzerinde durulması gereken konu; iştahsızlığın göreceli bir kavram olduğudur. Bazı ebeveynlerin iştahsızlık olarak gördüğü tablo; aslında çocuğun yaşının gerektirdiği ve ihtiyacı kadar besin aldığını göstermektedir.
Çocuk; gelişimine uygun miktarda besin almayı reddediyorsa; bu durumun sebepleri araştırılmalıdır. Özellikle bebeklikten itibaren zorla yemek yedirmek; sevmediği bir yiyeceği ısrarla yedirmeye çalışmak; çocuğu huzursuz ve gergin bir duruma sokacağı için çocukta yemeğe karşı olumsuz bir tutum geliştirmektedir.
Ebeveyn Olarak Ne Düşünmeliyim?
• Çocuğun büyüyüp gelişmesi için gerekli olan tek şeyin yiyecekler olmadığını hatırlayın. Çocuk sevgiyle; şefkatle; ilgiyle de beslenir.
• Çocuğunuzun sağlıklı gelişmesi için çok yemesi gerekmez; dengeli beslenmesi yeterli olacaktır.
• Çocuğunuzu diğerleriyle karşılaştırmayın; her bünyenin gereksinimi ve büyüme hızı farklıdır.
• Çocuğunuzun gereksinimlerine; sizden beklediklerine- istediklerine kulak verin. İlk yıllarda beslenme daha önemli bir gereksinim olsa da; ilerleyen yıllarda çocuklarınızın sizinle daha çok vakit geçirmek; birlikte bir şeyler paylaşmak gibi gereksinimleri daha ön plana çıkacaktır.
• Yemek yemeyle ilgili baskı yapmayın. Yemek yemesiyle aşırı ilgilendiğinizi gören çocuk; bu hassas yanınızı fark ettikten sonra bunu kullanabilecektir. Çocukların ortak özelliği; en çok baskı altında tutuldukları konuya karşı negatif tutum geliştirmeleridir. Problemi yok etmenin en doğru yolu; çocuğunuza yemesiyle ilgili yaptığınız tüm baskılara son vermektir. "Yemeğini bitir"; demek yerine basit şekilde yemek faslı bittiğinde (ister boş olsun; ister dolu olsun) onun tabağını da kaldıracağınızı açıkça belirtmeniz uygundur. Bu bir ceza değil; onun aşama aşama karşılık vereceği bir yaşantı şeklidir.
• Çocuğa sınırlı ölçüde seçenek sunulmalıdır. Çocuğunuz yemek seçen ve zor beğenen bir tutum içindeyse; kendisine sunulan yemekleri reddediyorsa; onun kabul edebileceği bir yemek türünü yemekte bulundurun ve onu seçmesine izin verin. Nasıl olsa gün boyu alacağı gıdalarla dengeli beslenme kendiliğinden oluşacaktır.
• Masada görgü kurallarına uyarak yemek yediğinde ödüllendirin. Yerinde oturduğu; çatalı bıçağı gerektiği gibi kullandığı ve sakin bir şekilde konuştuğu için çocuğunuzu övebilirsiniz. Düzeni bozan çocuk; arzu edildiği gibi yemek yerse; bunu onayladığınızı ve takdirle karşıladığınızı hemen gösterin.
• Yemeklerin saatlerce sürmesine izin vermek yerine; çocuğunuzla anlaşıp yemeğini bitirmesini ve bunu 20-30 dakikada tamamlaması gerektiğini söyleyin. Bu süre zarfında aile bireylerinin tümünün masada kalmasını sağlayın. Buna ek olarak; televizyon karşısında yedirmeyin ve yemeğini bitirdiği takdirde alınacak oyuncaktan bahsetmeyin. Rüşvete kalkışmayın.
• Yemek; aile bireylerinin tümünün katıldığı keyifli bir sohbet ortamında gerçekleştirilmelidir. Yemek zamanı mümkün olduğu kadar zevkli bir hale getirmeli; yemek yeme konusu hiçbir zaman güç gösterisine dönüştürülmemelidir. Birlikte yemek yeme; sadece fizyolojik bir gereksinimin karşılanması olmayıp; aynı zamanda aile hayatında düzen yaratmaya yarayan sosyolojik bir önemi de içerir. Öğünlerde beraberlik; birlik; güç ve güvenlik duygusu verir. Bu nedenle yemek zamanı; bütün aile için -istisnai durumlar dışında- sakin ve uyumlu bir ortam olmalıdır.
Tüm bu bilgiler ile birlikte yemek ile ilgili diyetisyenlerden destek alabilir ve kendi tutumlarınız için; geçmiş yaşam deneyimlerinizin aktarmak istemediğiniz kısımları için; güvenli ve sağlıklı bağ kurmak için psikoterapistlerden destek alabilirsiniz.
KAYNAKÇA
1. Çocuğu Tanımak ve Anlamak; Haluk Yavuzer; Remzi Kitabevi; 13.Basım
2. http://www.bupampsi.boun.edu.tr/?q=node/25
3. Çocuk Hastalıklarında Beslenme Tedavisi; Prof. Dr. Gülden Köksal; Doç. Dr. Hülya Gökmen; Hatiboğlu Basım ve Yayım San. Tic. Ltd. Şti.
4. https://www.psikonet.com/cocugum-yemiyor-ne-yapmaliyim_nedir-212.html
ESRA TAŞDEMİR SEYİTOĞLU
KLİNİK PSİKOLOG & PSİKODRAMATİST