Otoritersem Güç Bende! Otoritersen "Ben" Nerede?
Otoriter ebeveynlik; günümüz dünyasında çocuğun sorunlarının çözümünü zorlaştıran; başetme becerilerinin yanlış yerleşmesine yol açan bir tarzdır. Geçmiş yıllarda evdeki otorite daha çok baba olurdu. Baba evde olmasa bile otoritesi devam ederdi. Evde anneniz sizle baş edemediğinde “baban gelsin yaptıklarını anlatacağım” demesi yeterdi. Genellikle anneler çocuklarıyla daha yakın ilişkiler kurar disiplin gerektiğinde baba ile korkutulurdu. Babalar otorite kurmak uğruna çocuklarıyla daha az iletişim kurabiliyorlardı. Her aile de böyle olmasa da otoriter ebeveynler şimdikinden daha fazlaydı.
Otoriter ailelerde çocuklar korku kültürüyle yetişirler. Annesinin ya da babasının istediğini yapmadığı zaman cezalandırılacağını düşünürler. Anne baba; çocuğunun ihtiyacını görmeden sürekli uygun davranmasını bekler. Kendi istediği gibi davranmadığında tehditkâr olurlar. “Böyle davranmazsan sana bir daha oyuncak almam.”; “Öğretmenine beni üzdüğünü söylerim.”; “Yaptıklarını babana söylerim.” gibi ifadelerle çocukların üzerine korku salabiliyorlar. Bu da beraberinde kaygılı çocuklar yetişmesine neden olur.
Otoritersem güç bende!
Otoriter ebeveynler; çocuklarının tüm gelişim kapılarının anahtarlarını ellerinde tutarlar. Her çocuk; doğalında gelişir; öğrenir ve keşfeder. Otoriter ebeveynle yetişmiş çocukların tüm bunları yapabilmesi için anne babasından izin alması gerekir. Gelişimi için kendi açabileceği tüm kapıların anahtarları ebeveynde olması kendisini geliştirmesini zorlaştırır. Bu ebeveynler; çocuklarına “güç bende” mesajını verirler. Birçok şeyin açıklaması yapılmaz. Sorgulanmasına da izin verilmez. Çocuklarından beklentileri yüksektir fakat teşvik etme azdır. Çocuklarına geribildirimleri çoğunlukla olumsuzdur. Bu ebeveynler; çocuklarının sorgusuz sualsiz itaat etmelerini beklerler. Çocuklarının yaşamlarını kendileri çizerler. Bu çocuklar; otoriter anne ya da babanın ideallerini gerçekleştirmek için programlanırlar. İletişime açık değillerdir. Kuralları net koymazlar ama çocukları uymadığında cezalandırırlar. Kafalarında sayısız yazılı olmayan kural vardır. Çocuklarına sağlıklı sınır koymakta zorlanırlar. Bu ebeveynler genellikle soğuk; katı; sert ve uzak görünürler. Çocuklarını teşvik etmek yerine eleştirmeyi tercih ederler. Çocukların kendilerini ifade etmesine izin vermeksizin kendi tercihleri üzerinden gidilmesini isterler. Çocuğunu kendi yolunda ilerlemesi için zorlarlar. Bu çocuklar kendilerine ait yollarını inşa etmekte gecikirler.
Otoritersen “ben” nerede?
Otoriter ebeveyni olan çocuklar benliğini bulmakta çok çaba sarf ederler. Benliğini inşa edecek malzemeleri elinden alınmıştır. Zamanında elinden alınan tüm gelişim anahtarları sonucu çocuk kişiliğinin temelini atamamıştır. Yaş büyüdükçe ise ebeveynlerin yakınmaları başlar: “Neden bu notlar düşük?”; “Ne var bunda kaygılanacak?”; “Utangaçlık yapma; gir şu gruba!”; “Dünkü gösteride hiç sesin çıkmadı.”; “Sana ne yapsak mutsuzsun; hiçbir şeyden keyif almıyorsun.”; “Bir daha arkadaşlarına vurmanı istemiyorum.”
Otoriter ebeveynlerle yetişen çocukların bir bölümü boyun eğen bir bölümü ise isyankar olur. Ayrıca içe dönük; kimisinde ise yalan söyleme alışkanlığı gelişebilir. Araştırmalar; bu çocukların ileride depresyon ve kaygı bozukluğu olma ihtimallerinin yüksek olduğunu söylüyor.
Otoriter ebeveynlerle yetişen çocuklar olması gerekenden fazla uyumludurlar. Çünkü hata yaptığında olacaklardan korkmaktadırlar. Yapılan araştırmalar; otoriter ebeveynlerin çocukların ya başarısız ya da çok başarılı olacağı yönündedir. Düşük benlik algısıyla büyüyen bu çocukların başarı yönünde yolculukları zorlayıcıdır. Bazı çocuklar; itaat ve başarıyı sevgiyle ilişkilendirebiliyorlar. Otoriter ebeveyne ulaşmanın; takdirini almanın bir yolu başarılı olmasıdır. Evde takdir görmek ve onay almak için de başarmak zorunda olduklarını hissedebiliyorlar. Başarısız olduğunda başına gelecekleri bildiği için de hep daha başarılı olmak isteyebilmektedir. Bunun tam aksine akademik başarısı düşük çocuklara rastlamak daha mümkündür.
Otoriter ebeveyne sahip çocukların; sosyal becerileri düşük olabilir. Sosyal ortamlarda kendini ifade etmekte zorlanabilirler. Aşırı utangaç davranabilirler. Bunun aksine bazı çocuklar ise evdeki baskı sonucu sosyal ortamda öfkeli ya da saldırgan davranışlar sergileyebiliyorlar. İsyankar yaklaşımları olabiliyor.
Otoritenin hâkim olduğu ailede yetişen çocukların hatasız gelişmeleri gerekmektedir. Hata yapma özgürlüğü olmayan hiçbir çocuğun sağlıklı gelişimi söz konusu değildir. Hata yapmaktan korkan çocuklar ebeveynlerine söylemek zorunda kalabiliyorlar. Çünkü doğruyu söylediğinde cezalandırılacaklarından korkabiliyorlar.
Otoriterim çünkü…
Muhtemelen siz de otoriter bir aile de yetişmiş olabilirsiniz. Çocuk yetiştirme konusunda farklı bir şemanız olmayabilir. Size nasıl davranılmışsa sizde öyle davranıyor olabilirsiniz.
Kontrolcü ve müdahaleci yapınızın olması anne ya da babalığınızı da etkilemiş olabilir. Şimdiye kadar sizi olumlu ya da olumsuz etkilemiş olabilir. Araştırmalar gösteriyor ki; baskıcı ve kontrolcü anne babanın çocukları kendi hayat yolunu çizmekte zorlanıyorlar.
Otoriter ebeveyn olmayanlarda disiplin kurabilir!
Her ailede kurallar ve sınırlar olmalıdır. Sınır koymak için otoriter ebeveyn olmaya gerek yoktur. Kurallar; çocuğunuz tarafından asla güç ya da kontrol aracı olarak algılanmamalıdır. Davranışlarına olumlu yönde katkı sunan ilkeler olarak anlaşılmaları gerekir. Her çocuk hata yapabilmelidir. Hataların sonucuna siz karar vermeyin. Bırakın; doğal sonucunu yaşasın.
Hangi ebeveynlik stilini seçerseniz seçin çocuklarınızın temel ihtiyaçlarını karşılayın. Bunlar; güven; koşulsuz sevgi ve saygıdır.
Otoriter ailelerde çocuklar korku kültürüyle yetişirler. Annesinin ya da babasının istediğini yapmadığı zaman cezalandırılacağını düşünürler. Anne baba; çocuğunun ihtiyacını görmeden sürekli uygun davranmasını bekler. Kendi istediği gibi davranmadığında tehditkâr olurlar. “Böyle davranmazsan sana bir daha oyuncak almam.”; “Öğretmenine beni üzdüğünü söylerim.”; “Yaptıklarını babana söylerim.” gibi ifadelerle çocukların üzerine korku salabiliyorlar. Bu da beraberinde kaygılı çocuklar yetişmesine neden olur.
Otoritersem güç bende!
Otoriter ebeveynler; çocuklarının tüm gelişim kapılarının anahtarlarını ellerinde tutarlar. Her çocuk; doğalında gelişir; öğrenir ve keşfeder. Otoriter ebeveynle yetişmiş çocukların tüm bunları yapabilmesi için anne babasından izin alması gerekir. Gelişimi için kendi açabileceği tüm kapıların anahtarları ebeveynde olması kendisini geliştirmesini zorlaştırır. Bu ebeveynler; çocuklarına “güç bende” mesajını verirler. Birçok şeyin açıklaması yapılmaz. Sorgulanmasına da izin verilmez. Çocuklarından beklentileri yüksektir fakat teşvik etme azdır. Çocuklarına geribildirimleri çoğunlukla olumsuzdur. Bu ebeveynler; çocuklarının sorgusuz sualsiz itaat etmelerini beklerler. Çocuklarının yaşamlarını kendileri çizerler. Bu çocuklar; otoriter anne ya da babanın ideallerini gerçekleştirmek için programlanırlar. İletişime açık değillerdir. Kuralları net koymazlar ama çocukları uymadığında cezalandırırlar. Kafalarında sayısız yazılı olmayan kural vardır. Çocuklarına sağlıklı sınır koymakta zorlanırlar. Bu ebeveynler genellikle soğuk; katı; sert ve uzak görünürler. Çocuklarını teşvik etmek yerine eleştirmeyi tercih ederler. Çocukların kendilerini ifade etmesine izin vermeksizin kendi tercihleri üzerinden gidilmesini isterler. Çocuğunu kendi yolunda ilerlemesi için zorlarlar. Bu çocuklar kendilerine ait yollarını inşa etmekte gecikirler.
Otoritersen “ben” nerede?
Otoriter ebeveyni olan çocuklar benliğini bulmakta çok çaba sarf ederler. Benliğini inşa edecek malzemeleri elinden alınmıştır. Zamanında elinden alınan tüm gelişim anahtarları sonucu çocuk kişiliğinin temelini atamamıştır. Yaş büyüdükçe ise ebeveynlerin yakınmaları başlar: “Neden bu notlar düşük?”; “Ne var bunda kaygılanacak?”; “Utangaçlık yapma; gir şu gruba!”; “Dünkü gösteride hiç sesin çıkmadı.”; “Sana ne yapsak mutsuzsun; hiçbir şeyden keyif almıyorsun.”; “Bir daha arkadaşlarına vurmanı istemiyorum.”
Otoriter ebeveynlerle yetişen çocukların bir bölümü boyun eğen bir bölümü ise isyankar olur. Ayrıca içe dönük; kimisinde ise yalan söyleme alışkanlığı gelişebilir. Araştırmalar; bu çocukların ileride depresyon ve kaygı bozukluğu olma ihtimallerinin yüksek olduğunu söylüyor.
Otoriter ebeveynlerle yetişen çocuklar olması gerekenden fazla uyumludurlar. Çünkü hata yaptığında olacaklardan korkmaktadırlar. Yapılan araştırmalar; otoriter ebeveynlerin çocukların ya başarısız ya da çok başarılı olacağı yönündedir. Düşük benlik algısıyla büyüyen bu çocukların başarı yönünde yolculukları zorlayıcıdır. Bazı çocuklar; itaat ve başarıyı sevgiyle ilişkilendirebiliyorlar. Otoriter ebeveyne ulaşmanın; takdirini almanın bir yolu başarılı olmasıdır. Evde takdir görmek ve onay almak için de başarmak zorunda olduklarını hissedebiliyorlar. Başarısız olduğunda başına gelecekleri bildiği için de hep daha başarılı olmak isteyebilmektedir. Bunun tam aksine akademik başarısı düşük çocuklara rastlamak daha mümkündür.
Otoriter ebeveyne sahip çocukların; sosyal becerileri düşük olabilir. Sosyal ortamlarda kendini ifade etmekte zorlanabilirler. Aşırı utangaç davranabilirler. Bunun aksine bazı çocuklar ise evdeki baskı sonucu sosyal ortamda öfkeli ya da saldırgan davranışlar sergileyebiliyorlar. İsyankar yaklaşımları olabiliyor.
Otoritenin hâkim olduğu ailede yetişen çocukların hatasız gelişmeleri gerekmektedir. Hata yapma özgürlüğü olmayan hiçbir çocuğun sağlıklı gelişimi söz konusu değildir. Hata yapmaktan korkan çocuklar ebeveynlerine söylemek zorunda kalabiliyorlar. Çünkü doğruyu söylediğinde cezalandırılacaklarından korkabiliyorlar.
Otoriterim çünkü…
Muhtemelen siz de otoriter bir aile de yetişmiş olabilirsiniz. Çocuk yetiştirme konusunda farklı bir şemanız olmayabilir. Size nasıl davranılmışsa sizde öyle davranıyor olabilirsiniz.
Kontrolcü ve müdahaleci yapınızın olması anne ya da babalığınızı da etkilemiş olabilir. Şimdiye kadar sizi olumlu ya da olumsuz etkilemiş olabilir. Araştırmalar gösteriyor ki; baskıcı ve kontrolcü anne babanın çocukları kendi hayat yolunu çizmekte zorlanıyorlar.
Otoriter ebeveyn olmayanlarda disiplin kurabilir!
Her ailede kurallar ve sınırlar olmalıdır. Sınır koymak için otoriter ebeveyn olmaya gerek yoktur. Kurallar; çocuğunuz tarafından asla güç ya da kontrol aracı olarak algılanmamalıdır. Davranışlarına olumlu yönde katkı sunan ilkeler olarak anlaşılmaları gerekir. Her çocuk hata yapabilmelidir. Hataların sonucuna siz karar vermeyin. Bırakın; doğal sonucunu yaşasın.
Hangi ebeveynlik stilini seçerseniz seçin çocuklarınızın temel ihtiyaçlarını karşılayın. Bunlar; güven; koşulsuz sevgi ve saygıdır.