Olumsuz Duygularımız da Değerli Midir Bizim İçin?
Hayatımızda yaşadığımız her duygu değerli midir? Olumlu duygular kadar olumsuz olan duygularımıza da değer veriyor muyuz acaba? Biz insanlar; bir olumsuz duygu yaşadığımız zaman neden hemen üstünü örtüp o anki olumsuz duygularımızı yaşamak istemeyiz; üstünü örter ve iyi olana; pozitif düşünceye odaklanmaya çalışırız ve bu durum ne kadar sağlıklı?
Çoğu zaman duymuşuzdur ailemizden; eşimizden; dostumuzdan ‘‘Ammann ne olacak sanki hayatında daha bir sürü güzel şey var; onlara odaklan ve iyi düşün; dünyaya pozitif enerji gönder.!’’ İyi de ya benim yaşadığım olumsuz duygu niye yaşanıyor ve kaynağı nerden geliyor ben bunu yaşamama neden izin vermiyorsunuz. Belki de çoğumuz için; kendimizin olduğu kadar; karşımızdakinin olumsuz hissine tahammül etmek de oldukça zor. Belki biraz da bu nedenle; karşımızdakine pozitif hissetmesini söyleyerek; kendimizi de kötü düşünme ve olumsuz hissetme endişesinden korumaya çalışıyoruz.
Bir hissimiz varsa bu durup dururken ortaya çıkmaz. Bu his olumsuz da olsa; bize neye ihtiyacımız olduğuna dair bilgi verir. Hissimiz ister olumlu olsun ister olumsuz; bu his bitene kadar onu yaşarız ve herhangi bir hissi yok saymak; onu ortadan kaldırmaz. Hislerimiz düşüncelerimize eşlik ederek içeriği değiştirir. Yani eğer üzgünsek; üzgünüzdür. “o kadar üzülecek ne var; pozitif düşün” diyerek üzüntümüzü ortadan kaldıramayız ve bu kısa süreli bir çözüm olur.
Bu durum yetişkinlerde olduğu gibi çocukların dünyasında da böyledir. Çocuk ağladığında ebeveynler hemen ‘‘Ağlama; al sana çikolata gibi herhangi bir pekiştireç…’’ veyahut daha kötüsünü söyleyecek olursak duyguları yok sayıp üstüne bir de ceza veriyoruz çocuklara. Bu aslında şu anlama geliyor; yetişkinler için de çocuklar için de ‘‘Ben seni olumsuz duygularınla kabul etmiyorum ve senin yanında sen olumsuz duygularınla var olduğun sürece olmam; kendini iyi hissettiğinde varım…’’ demektir. Ve varoluşumuzu benliğimiz aslında koşulsuz kabul ile sarılamamış olur. Sevgi denen şeyi hep şu tarafından gördük ve daha doğrusu çocuklarımıza ailemize çevremize yaşattık: ‘‘Bunu yaparsan seni severim; ablası o bugün kötü bir şey yaptı ve onu sevme gibi...’’ Biz bir kere sevgiyi koşullu öğrendik; halbuki sevginin koşulu olmamalıydı yoksa o sevgi değil çıkar mı olmalıydı aslında. Neyse biz yine gel gelelim olumsuz duygularımıza… Öfkemiz; kinimiz; üzüntümüz olmasaydı bizi biz yapan; insanı insan yapan olumsuz duygular olmasaydı kendi benliğimizi ve kararlarımızı tedirginlik duymadan önem vermeden nasıl verebilir ve ona göre önlem alabilirdik. Endişelendiğimizi; kızdığımızı veya öfkelendiğimizi fark etmeseydik hayatımız için nasıl önlemler alabilir ve sağlıklı kararlar verebilirdik. Olumlu duygularımız kadar aslında olumsuz duygularımızda önemlidir ve bizi biz yapan aslında olumsuz duygularımızdır.
Acaba başkası olumsuz duygular yaşadığında bizler de onların olumsuz duygularını yaşamalarına izin veriyor muyuz? Başkasından öncelikle olumsuz duygularımızı yaşamamızı sağlaması için öncelikle bir kendimize bakalım biz yaşatıyor muyuz veya yaşatmıyorsak neden müsaade etmiyoruz ve karşıdaki insanların sürekli pozitif düşünmelerini istiyoruz. Karşımızdaki çocuksa; duygularını anlama konusunda daha da çok desteğe ihtiyaç duyar. Yaşadığı olumsuz duyguyu ya da düşünceyi hemen pozitife çevirmeden ; onun için anlamo olduğunuz bilene kadar bu hissini yaşamasına izin vermeliyiz. Böylece çocuğa veya bireye kendini tanıma imkânı tanırız ve kendi problemleri içinde problem çözme becerisi geliştirmesini sağlayabiliriz. Duygularımızın üstünü öğreterek çözüm üretemeyiz tam tersi çözümü uzaklaştırırız yani sorun ve ihtiyaç anlaşılmadan; sadece olumluya/pozitife yönelterek; sorunları görmezden geliriz ve önemsizleştiririz. Önemli olan olumsuzu fark etmek ve bunu fırsata dönüştürebilmektir…
‘‘Hava şuan yağmurlu olabilir ama bu havanın sürekli yağmurlu olacağı anlamına gelmiyor. Şimdi bırakın yağmur yağsın ve elbet gün içerisinde hava durumu değişecek ama şimdilik bırakın yağmur yağsın. Yağmurun yağışını nasıl engelleyemiyorsak içimizdeki duyguları da tıpkı yağmur gibi durduramayız/engelleyemeyiz... Tıpkı içimizdeki duygu durumu gibi bırak şimdilik böyle kal; kendini olumsuz hissetmen gerektiği için olumsuz hissediyorsun. Ve duyguların zaten senin neye ihtiyacın olduğunu bilir…’’
Psikolojik Danışman Ve Oyun Terapisti
Fatma YÜCEL
Çoğu zaman duymuşuzdur ailemizden; eşimizden; dostumuzdan ‘‘Ammann ne olacak sanki hayatında daha bir sürü güzel şey var; onlara odaklan ve iyi düşün; dünyaya pozitif enerji gönder.!’’ İyi de ya benim yaşadığım olumsuz duygu niye yaşanıyor ve kaynağı nerden geliyor ben bunu yaşamama neden izin vermiyorsunuz. Belki de çoğumuz için; kendimizin olduğu kadar; karşımızdakinin olumsuz hissine tahammül etmek de oldukça zor. Belki biraz da bu nedenle; karşımızdakine pozitif hissetmesini söyleyerek; kendimizi de kötü düşünme ve olumsuz hissetme endişesinden korumaya çalışıyoruz.
Bir hissimiz varsa bu durup dururken ortaya çıkmaz. Bu his olumsuz da olsa; bize neye ihtiyacımız olduğuna dair bilgi verir. Hissimiz ister olumlu olsun ister olumsuz; bu his bitene kadar onu yaşarız ve herhangi bir hissi yok saymak; onu ortadan kaldırmaz. Hislerimiz düşüncelerimize eşlik ederek içeriği değiştirir. Yani eğer üzgünsek; üzgünüzdür. “o kadar üzülecek ne var; pozitif düşün” diyerek üzüntümüzü ortadan kaldıramayız ve bu kısa süreli bir çözüm olur.
Bu durum yetişkinlerde olduğu gibi çocukların dünyasında da böyledir. Çocuk ağladığında ebeveynler hemen ‘‘Ağlama; al sana çikolata gibi herhangi bir pekiştireç…’’ veyahut daha kötüsünü söyleyecek olursak duyguları yok sayıp üstüne bir de ceza veriyoruz çocuklara. Bu aslında şu anlama geliyor; yetişkinler için de çocuklar için de ‘‘Ben seni olumsuz duygularınla kabul etmiyorum ve senin yanında sen olumsuz duygularınla var olduğun sürece olmam; kendini iyi hissettiğinde varım…’’ demektir. Ve varoluşumuzu benliğimiz aslında koşulsuz kabul ile sarılamamış olur. Sevgi denen şeyi hep şu tarafından gördük ve daha doğrusu çocuklarımıza ailemize çevremize yaşattık: ‘‘Bunu yaparsan seni severim; ablası o bugün kötü bir şey yaptı ve onu sevme gibi...’’ Biz bir kere sevgiyi koşullu öğrendik; halbuki sevginin koşulu olmamalıydı yoksa o sevgi değil çıkar mı olmalıydı aslında. Neyse biz yine gel gelelim olumsuz duygularımıza… Öfkemiz; kinimiz; üzüntümüz olmasaydı bizi biz yapan; insanı insan yapan olumsuz duygular olmasaydı kendi benliğimizi ve kararlarımızı tedirginlik duymadan önem vermeden nasıl verebilir ve ona göre önlem alabilirdik. Endişelendiğimizi; kızdığımızı veya öfkelendiğimizi fark etmeseydik hayatımız için nasıl önlemler alabilir ve sağlıklı kararlar verebilirdik. Olumlu duygularımız kadar aslında olumsuz duygularımızda önemlidir ve bizi biz yapan aslında olumsuz duygularımızdır.
Acaba başkası olumsuz duygular yaşadığında bizler de onların olumsuz duygularını yaşamalarına izin veriyor muyuz? Başkasından öncelikle olumsuz duygularımızı yaşamamızı sağlaması için öncelikle bir kendimize bakalım biz yaşatıyor muyuz veya yaşatmıyorsak neden müsaade etmiyoruz ve karşıdaki insanların sürekli pozitif düşünmelerini istiyoruz. Karşımızdaki çocuksa; duygularını anlama konusunda daha da çok desteğe ihtiyaç duyar. Yaşadığı olumsuz duyguyu ya da düşünceyi hemen pozitife çevirmeden ; onun için anlamo olduğunuz bilene kadar bu hissini yaşamasına izin vermeliyiz. Böylece çocuğa veya bireye kendini tanıma imkânı tanırız ve kendi problemleri içinde problem çözme becerisi geliştirmesini sağlayabiliriz. Duygularımızın üstünü öğreterek çözüm üretemeyiz tam tersi çözümü uzaklaştırırız yani sorun ve ihtiyaç anlaşılmadan; sadece olumluya/pozitife yönelterek; sorunları görmezden geliriz ve önemsizleştiririz. Önemli olan olumsuzu fark etmek ve bunu fırsata dönüştürebilmektir…
‘‘Hava şuan yağmurlu olabilir ama bu havanın sürekli yağmurlu olacağı anlamına gelmiyor. Şimdi bırakın yağmur yağsın ve elbet gün içerisinde hava durumu değişecek ama şimdilik bırakın yağmur yağsın. Yağmurun yağışını nasıl engelleyemiyorsak içimizdeki duyguları da tıpkı yağmur gibi durduramayız/engelleyemeyiz... Tıpkı içimizdeki duygu durumu gibi bırak şimdilik böyle kal; kendini olumsuz hissetmen gerektiği için olumsuz hissediyorsun. Ve duyguların zaten senin neye ihtiyacın olduğunu bilir…’’
Psikolojik Danışman Ve Oyun Terapisti
Fatma YÜCEL