Dikkat Eksikliği ve Öğrenme Güçlüğünde Çok Pratik Bilgiler
ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ VE DİKKAT EKSİKLİĞİ:
Öğrenme güçlüğü ve Dikkat eksikliği olan çocuklara yardım etmek için;
*Çocuğun fizyolojik ihtiyaçlarının doyurulması gerekir.(Uyku; yemek; tuvalet v.s.) fizyolojik ihtiyaçları doyurulmamış bir öğrenci kendisini derse veremez.
*Öğrenme güçlüğü ve Dikkat eksikliğinin nereden kaynaklandığını bilmek gerekir.
Çocuğun hangi konularda zorlandığını; neleri öğrenemediğini ve hangi durumlarda dikkatinin dağıldığını bilmek gerekir.
*Çocuğun kendisine; ona nasıl yardımcı olabileceğinizi sorun. Bir çocuğun en iyi ve kolay nasıl öğrenebileceği konusundaki en büyük uzman yine kendisidir.
*Çocuk; öğretmenin gözü önünde; pencereden uzak ve tahtaya yakın oturtulmalı. Çocukla Sık sık göz kontağı kurulmalıdır. Dikkat eksikliği olan öğrenciler; kaynamakta olan süt tenceresine benzer. Kaşla göz arasında taşarlar. Göz temasını iyi kurmak gerekir.
*Bu öğrenciler; düzenli sınıf ortamına ihtiyaç duyarlar.
*Ödevlerini; işlerini küçük ve bitirilmesi kolay parçalara bölün. Başarma duygusunu tattırın. Başarı duygusunu tadan çocuğun derse katılımı ve motivasyonu artar.
*Çocuğun; o gün okulda ve derste neler yapacağını önceden bilmesi ve hazırlıklı gelmesi sağlanmalıdır.
*Öğrenmenin duygusal yönünü göz ardı etmemek gerekir. Sınıftaki faaliyetleri eğlendirici hale getirin. Herkesin katılımını sağlayın. Konuları ilgi çeker hale getirip; güncelleştirin. Hem ders daha eğlenceli geçer. Hem de öğrencilerin katılımı artırılıp dikkatler anlatılan konu üzerinde toplanmış olur.
*Öğrencinin; birden çok duyu organına hitap etmek gerekir. Çocuklar özellikle duyduklarını değil; gördüklerini; yaptıklarını daha çabuk ve kolay öğrenir. Tahtayı çok sık kullanmak gerekir.
*Çocuğun; çabaları; girişimleri sonuç mükemmel olmasa bile desteklenmelidir. Başarıları teşvik edilmeli ve ödüllendirilmelidir. Bu çocuklar olumlu tepkiye çok ihtiyaç duyarlar. Başarılarını övmek ve yakalamak için tetikte olun. Övgüye olumlu tepki verirler.(Aferin demek; sırtını sıvazlamak v.s.)
*Çocuğun; neyi; ne kadar öğrendiğini sık sık kontrol edin . Fedback (geri bildirim)
alın. Bir konuya geçmeden önce; önceki konunun ne kadar anlaşıldığını kontrol edin.
*Kendisini tanımasına yardımcı olacak sorular sorun. Şimdi ne yaptığının farkında mısın? Bunu başka bir şekilde söyleyebilir misin? V.b.
*Öğretirken ana fikir çıkarmayı öğretin. Kolay öğrenemezler ama öğrendiklerinde de kolay unutmazlar.(Roman; hikaye okuyup anlatılmak istenen sorulabilir.)
*Öğrencinin sık sık dikkati dağılıyorsa; dalıp gidiyorsa; öğrenciyi aktif hale getirin.(Tahtayı sildirin veya lavaboya gönderin.)
*Türkçe ve Matematik gibi ana derslerin arasına resim; müzik; beden eğitimi gibi dersler konulmalıdır.
*Ödev defteri tutturun. Ödev defterinden veliyi de haberdar edin. Hem bu şekilde veli de öğrenciye hangi ödevler verildiğini bilir. Öğrenci; öğretmen bana ödev vermedi diyemez bu şekilde.
*Öğrenme güçlüğü(Disleksi) ve dikkat eksikliğinin tedavisinde en etkili yöntem; Bol miktarda spor yapmak ve oyun oynamaktır. Spor ve oyun dikkati tek bir noktada toplar. Fazla enerjiyi atar. Beyin hücrelerini uyarır. Grup oyunları çok önemlidir.
* Dikkatleri çok çabuk dağıldığı için ders çalışma ortamını çok iyi düzenlemelisiniz. Çalışma odası dağınık olmamalı; iyi aydınlatılmalı ve havalandırılmış olmalıdır.
* Masa başında geçirdikleri zamanın çok küçük bir bölümünü verimli kullandıkları için çalışmayla başlamadan önce mutlaka çalışma programı yapılmalıdır; çalışma süresi ve konular küçük bölümlere ayrılmalıdır.
*Öğrenme güçlüğü ve dikkat eksikliği gösteren çocuğun yanına derse aktif katılan öğrenci yerleştirilirse;Çocuk; ister istemez kendisine çeki düzen verecektir.
*Çocuğu başka çocuklarla; kardeşi ile kıyaslamayın. Kendi içinde; kendi gelişmesiyle karşılaştırın. Eğer; çocuk; bugün düne oranla olumlu bir değişim göstermişse bu bir başarıdır.
*Yeteneklerinin; yaşının üzerinde sorumluluk yüklemeyin.
*Aşağılamayın; suçlamayın; onun adına karar vermeyin ve onu dinleyin. Onun yerine düşünmek yerine kendi başına düşünmesini sağlayın. Onun sorununu çözmek yerine; kendi sorununu çözmesine fırsat verin; çözüm yolları gösterin. Ancak onun kararına bırakın.
*Yalnızca olumsuz davranışlarını değil; olumlu davranışlarını da görüp dile getirin.
*Bu öğrencilerin sık sık yönlendirilmesi gerekir; çünkü; oldukça karamsardırlar.
*Bu öğrencilerle teke tek ilgilenilmeli; eğitimlerinde en başarılı olduğu yerden başlanılıp tam başaramadan başka bir aşamaya geçirilmemelidir.
*Okuma çalışmalarında çocuğun ilgi duyduğu konular seçilmeli; parmak ya da cetvel ile takip etmesine izin verilmelidir.
*Sözlük kullanılarak; sözcük dağarcığı zenginleştirilmelidir.
*Sınavlar sözlü ya da test olarak uygulanmalıdır.
*Aile ile devamlı işbirliği içinde olunmalıdır.
*Kolay anlayabilecekleri kısa kelimelerden oluşan basit cümleler yazdırılmalıdır.
*Grup içerisinde çalışırken; kolaylıkla başarabileceği görevler verilmelidir.
*Resimli kitaplar daha çok kullanılmalıdır. Okuma parçaları çocuğun ilgi duyduğu konulardan seçilmeli; okuduğu konu çocuğa anlattırılmalıdır.
*Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin gün içinde belli süreler ile ayrıca eğitilmeleri gereklidir.
*Çocuklar ilgi duydukları konuya yoğunlaşmakta güçlük çekmezler. Nelere ilgi gösterdiklerini belirleyip; bu konularla akademik konuları birleştirmeye çalışmak eğitimleri için önemlidir.
*Çocukları suçlayıcı ve otoriter bir tutum içine girmek; çocukların düzensizliği ve dikkatsizliğini giderek arttırır. “Çok dikkatsizsin”; “Sana kırk kere söyledim hala dikkat etmiyorsun”; “Önüne bak” gibi cümleler dikkatini toplamasına yol açmaz aksine çocukta yetersizlik ve beceriksizlik duygusunu pekiştirir.
* Bu çocuklar ödüllendirilmeye diğer çocuklardan daha fazla ve daha çabuk ihtiyaç duyarlar. Verdiğiniz ödül türünden ziyade (övgü; fiziksel yakınlık; özel bir yiyecek; ekstra ayrıcalık) zamanlama daha önemlidir.
• TV; Bilgisayar ve video oyunları sınırlanmalıdır. İlköğretim çağındaki çocukların en çok bir buçuk saat TV ve bilgisayar başında vakit geçirmelerine izin verilmelidir. Aksi takdirde bazı akademik; davranış ve dikkat sorunları ortaya çıkabilir. Anne babalar çocuğun çok TV izlemesini engelleyemediklerini belirtiyorlarsa; çocuklarını suçlamadan önce kendi tutum ve davranışlarını gözden geçirmelidirler.
• Acele ve özensiz yaptığı işleri tekrar kontrol etmesi istenmeli; verilen görevler arasında kısa molalar verilmelidir.
• Ne istendiği çok açık bir şekilde öğrenci tarafından anlaşıldığından emin olununcaya kadar tekrarlanarak iletilmelidir.
• Bu çocukların sınıf içi çalışmalarda hoşlandıkları biriyle eşleştirmek verimi arttıracaktır
• Bu çocuklar çok ödevden sıkıldıkları için az ödev verilerek ödevlerinin niceliğinden ziyade niteliğine dikkat edilmelidir.
• Bu çocukların bütün ödevlerini; sorumluluklarını; sınav günlerini ve randevularını yazabilecekleri bir ödev defteri kullanmaları sağlanmalıdır. Bu defter günlük olarak kontrol edilmelidir. İşlerini önem derecesine göre sıraya koyması gerektiği paylaşılarak yapılacaklar listesi hazırlamaya özendirilebilir.
Erol AKDAĞ
Klinik Psikolog
Öğrenme güçlüğü ve Dikkat eksikliği olan çocuklara yardım etmek için;
*Çocuğun fizyolojik ihtiyaçlarının doyurulması gerekir.(Uyku; yemek; tuvalet v.s.) fizyolojik ihtiyaçları doyurulmamış bir öğrenci kendisini derse veremez.
*Öğrenme güçlüğü ve Dikkat eksikliğinin nereden kaynaklandığını bilmek gerekir.
Çocuğun hangi konularda zorlandığını; neleri öğrenemediğini ve hangi durumlarda dikkatinin dağıldığını bilmek gerekir.
*Çocuğun kendisine; ona nasıl yardımcı olabileceğinizi sorun. Bir çocuğun en iyi ve kolay nasıl öğrenebileceği konusundaki en büyük uzman yine kendisidir.
*Çocuk; öğretmenin gözü önünde; pencereden uzak ve tahtaya yakın oturtulmalı. Çocukla Sık sık göz kontağı kurulmalıdır. Dikkat eksikliği olan öğrenciler; kaynamakta olan süt tenceresine benzer. Kaşla göz arasında taşarlar. Göz temasını iyi kurmak gerekir.
*Bu öğrenciler; düzenli sınıf ortamına ihtiyaç duyarlar.
*Ödevlerini; işlerini küçük ve bitirilmesi kolay parçalara bölün. Başarma duygusunu tattırın. Başarı duygusunu tadan çocuğun derse katılımı ve motivasyonu artar.
*Çocuğun; o gün okulda ve derste neler yapacağını önceden bilmesi ve hazırlıklı gelmesi sağlanmalıdır.
*Öğrenmenin duygusal yönünü göz ardı etmemek gerekir. Sınıftaki faaliyetleri eğlendirici hale getirin. Herkesin katılımını sağlayın. Konuları ilgi çeker hale getirip; güncelleştirin. Hem ders daha eğlenceli geçer. Hem de öğrencilerin katılımı artırılıp dikkatler anlatılan konu üzerinde toplanmış olur.
*Öğrencinin; birden çok duyu organına hitap etmek gerekir. Çocuklar özellikle duyduklarını değil; gördüklerini; yaptıklarını daha çabuk ve kolay öğrenir. Tahtayı çok sık kullanmak gerekir.
*Çocuğun; çabaları; girişimleri sonuç mükemmel olmasa bile desteklenmelidir. Başarıları teşvik edilmeli ve ödüllendirilmelidir. Bu çocuklar olumlu tepkiye çok ihtiyaç duyarlar. Başarılarını övmek ve yakalamak için tetikte olun. Övgüye olumlu tepki verirler.(Aferin demek; sırtını sıvazlamak v.s.)
*Çocuğun; neyi; ne kadar öğrendiğini sık sık kontrol edin . Fedback (geri bildirim)
alın. Bir konuya geçmeden önce; önceki konunun ne kadar anlaşıldığını kontrol edin.
*Kendisini tanımasına yardımcı olacak sorular sorun. Şimdi ne yaptığının farkında mısın? Bunu başka bir şekilde söyleyebilir misin? V.b.
*Öğretirken ana fikir çıkarmayı öğretin. Kolay öğrenemezler ama öğrendiklerinde de kolay unutmazlar.(Roman; hikaye okuyup anlatılmak istenen sorulabilir.)
*Öğrencinin sık sık dikkati dağılıyorsa; dalıp gidiyorsa; öğrenciyi aktif hale getirin.(Tahtayı sildirin veya lavaboya gönderin.)
*Türkçe ve Matematik gibi ana derslerin arasına resim; müzik; beden eğitimi gibi dersler konulmalıdır.
*Ödev defteri tutturun. Ödev defterinden veliyi de haberdar edin. Hem bu şekilde veli de öğrenciye hangi ödevler verildiğini bilir. Öğrenci; öğretmen bana ödev vermedi diyemez bu şekilde.
*Öğrenme güçlüğü(Disleksi) ve dikkat eksikliğinin tedavisinde en etkili yöntem; Bol miktarda spor yapmak ve oyun oynamaktır. Spor ve oyun dikkati tek bir noktada toplar. Fazla enerjiyi atar. Beyin hücrelerini uyarır. Grup oyunları çok önemlidir.
* Dikkatleri çok çabuk dağıldığı için ders çalışma ortamını çok iyi düzenlemelisiniz. Çalışma odası dağınık olmamalı; iyi aydınlatılmalı ve havalandırılmış olmalıdır.
* Masa başında geçirdikleri zamanın çok küçük bir bölümünü verimli kullandıkları için çalışmayla başlamadan önce mutlaka çalışma programı yapılmalıdır; çalışma süresi ve konular küçük bölümlere ayrılmalıdır.
*Öğrenme güçlüğü ve dikkat eksikliği gösteren çocuğun yanına derse aktif katılan öğrenci yerleştirilirse;Çocuk; ister istemez kendisine çeki düzen verecektir.
*Çocuğu başka çocuklarla; kardeşi ile kıyaslamayın. Kendi içinde; kendi gelişmesiyle karşılaştırın. Eğer; çocuk; bugün düne oranla olumlu bir değişim göstermişse bu bir başarıdır.
*Yeteneklerinin; yaşının üzerinde sorumluluk yüklemeyin.
*Aşağılamayın; suçlamayın; onun adına karar vermeyin ve onu dinleyin. Onun yerine düşünmek yerine kendi başına düşünmesini sağlayın. Onun sorununu çözmek yerine; kendi sorununu çözmesine fırsat verin; çözüm yolları gösterin. Ancak onun kararına bırakın.
*Yalnızca olumsuz davranışlarını değil; olumlu davranışlarını da görüp dile getirin.
*Bu öğrencilerin sık sık yönlendirilmesi gerekir; çünkü; oldukça karamsardırlar.
*Bu öğrencilerle teke tek ilgilenilmeli; eğitimlerinde en başarılı olduğu yerden başlanılıp tam başaramadan başka bir aşamaya geçirilmemelidir.
*Okuma çalışmalarında çocuğun ilgi duyduğu konular seçilmeli; parmak ya da cetvel ile takip etmesine izin verilmelidir.
*Sözlük kullanılarak; sözcük dağarcığı zenginleştirilmelidir.
*Sınavlar sözlü ya da test olarak uygulanmalıdır.
*Aile ile devamlı işbirliği içinde olunmalıdır.
*Kolay anlayabilecekleri kısa kelimelerden oluşan basit cümleler yazdırılmalıdır.
*Grup içerisinde çalışırken; kolaylıkla başarabileceği görevler verilmelidir.
*Resimli kitaplar daha çok kullanılmalıdır. Okuma parçaları çocuğun ilgi duyduğu konulardan seçilmeli; okuduğu konu çocuğa anlattırılmalıdır.
*Özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin gün içinde belli süreler ile ayrıca eğitilmeleri gereklidir.
*Çocuklar ilgi duydukları konuya yoğunlaşmakta güçlük çekmezler. Nelere ilgi gösterdiklerini belirleyip; bu konularla akademik konuları birleştirmeye çalışmak eğitimleri için önemlidir.
*Çocukları suçlayıcı ve otoriter bir tutum içine girmek; çocukların düzensizliği ve dikkatsizliğini giderek arttırır. “Çok dikkatsizsin”; “Sana kırk kere söyledim hala dikkat etmiyorsun”; “Önüne bak” gibi cümleler dikkatini toplamasına yol açmaz aksine çocukta yetersizlik ve beceriksizlik duygusunu pekiştirir.
* Bu çocuklar ödüllendirilmeye diğer çocuklardan daha fazla ve daha çabuk ihtiyaç duyarlar. Verdiğiniz ödül türünden ziyade (övgü; fiziksel yakınlık; özel bir yiyecek; ekstra ayrıcalık) zamanlama daha önemlidir.
• TV; Bilgisayar ve video oyunları sınırlanmalıdır. İlköğretim çağındaki çocukların en çok bir buçuk saat TV ve bilgisayar başında vakit geçirmelerine izin verilmelidir. Aksi takdirde bazı akademik; davranış ve dikkat sorunları ortaya çıkabilir. Anne babalar çocuğun çok TV izlemesini engelleyemediklerini belirtiyorlarsa; çocuklarını suçlamadan önce kendi tutum ve davranışlarını gözden geçirmelidirler.
• Acele ve özensiz yaptığı işleri tekrar kontrol etmesi istenmeli; verilen görevler arasında kısa molalar verilmelidir.
• Ne istendiği çok açık bir şekilde öğrenci tarafından anlaşıldığından emin olununcaya kadar tekrarlanarak iletilmelidir.
• Bu çocukların sınıf içi çalışmalarda hoşlandıkları biriyle eşleştirmek verimi arttıracaktır
• Bu çocuklar çok ödevden sıkıldıkları için az ödev verilerek ödevlerinin niceliğinden ziyade niteliğine dikkat edilmelidir.
• Bu çocukların bütün ödevlerini; sorumluluklarını; sınav günlerini ve randevularını yazabilecekleri bir ödev defteri kullanmaları sağlanmalıdır. Bu defter günlük olarak kontrol edilmelidir. İşlerini önem derecesine göre sıraya koyması gerektiği paylaşılarak yapılacaklar listesi hazırlamaya özendirilebilir.
Erol AKDAĞ
Klinik Psikolog