Çocuklarda Davranış Problemleri
Çocuk her yeni gelişim döneminde olağan ve geçici olarak nitelendirilen sorunlarla karşılaşır. Bu sorunları sağlıklı bir şekilde çözümleyebilen çocuk; bir sonraki gelişim dönemine geçiş sağlar. Çözümlenen her sorun çocuğun özgüveninin artmasına yardımcı olurken çocuğa gelecekteki sorunlarla başa çıkabilme becerisini de öğretir. Çocuğun bu sorunları çözümlemesinde anne baba tutumunun önemli bir rolü olduğu unutulmamalıdır. Olumsuz anne baba tutumları ile çocuk olağan olarak nitelenen bu sorunları çözümlemekte güçlük yaşar ve bu sorunlar bir sonraki döneme ertelenebilir. Çözümsüz kalan bu sorunlar giderek büyür. Bunlara tepki olarak çocukta uyum ve davranış problemleri gelişir.
Çocuk; gelişime uygun olarak kazanabileceği davranışları veya becerileri anne babanın kısıtlamaları sonucunda gerçekleştiremiyorsa; bu sorun bir sonraki dönemin olağan sorununa eklenir. Böylece yeni dönemde baş etmesi sorunlar oldukça güçleşir. Örneğin parmak emme davranışı bebeklik döneminde gelişime uygun olarak kabul görülürken; 1 yaş sonrası parmak emme davranışı uyum problemine işaret etmektedir.
Çocuğun sağlıklı ruhsal ve karakter gelişimi için ailelerin sevgisi ve ilgisi çok önemlidir.
Anne ve baba tarafından duygusal yönden tatmin edilmeyen çocuk; güvensizlik ve değersizlik hissi taşımakla birlikte çevresine karşı ilgi çekici davranışlar sergilemeye başlar. Ailesine ve çevresine karşı uyum sorunları yaşar. Böylece çocukta saldırganlık; sinirlilik; yalan söyleme; çalma; tırnak yeme gibi davranış sorunları ortaya çıkar.
Çocuklarda görülen uyum ve davranış problemleri yalnızca anne baba tutumunun olumsuz olmasından kaynaklanmaz; çevresel faktörlere bağlı olarak da gelişir. Deprem; yangın; araba kazaları gibi travmatik olayların yanı sıra; aile içi şiddet; boşanma; kardeş kıskançlıkları da uyum ve davranış problemlerine neden olan çevresel faktörlere örnek olarak verilebilir.
Davranış bozukluklarının nedenleri arasında;
• Kalıtım
• Fiziksel nedenler (iç salgı bezleri; travmatik olaylar vb.)
• Biyolojik; fizyolojik ihtiyaçlar (yeme;içme vb.)
• Psiko-sosyal ihtiyaçlar (sevilme; kabul görülme vb.)
• Çevresel etkenler (aile; okul vb.) yer alır.
ÖNERİLER
Fikirlerine saygı duyun.
Çocukla olumlu iletişim kurmak yerine azarlayarak veya bağırarak konuşmak çocukta değersizlik hissini geliştirir. Çocukları bir birey olarak ele alıp; onların fikirlerine saygı göstermeliyiz; onları dinlemeliyiz.
Kaliteli zaman geçirin.
Çocuklarınızla geçireceğimiz zamanın uzunluğu değil; birlikteliğin niteliği önemlidir. Kaliteli vakit geçirmek çocuğun özgüvenini arttıracağı gibi hayattan keyif ve mutluluk almasına kolaylık sağlıyor. Çocuk sevildiğini ve ilgi gördüğünü hissettikçe kendini değerli hissediyo Böylece çocukların karşılaştıkları sorunlarla baş edebilme becerileri kolaylaşıyor.
Onu cesaretlendirin.
Anne-baba ve çocuk ilişkisinde güven duygusu önemli bir yere sahiptir. Anne ve babalar çocuklarına güvenmelidir. Olumlu davranışlarında onu mutlaka övün ve gelecekteki olumlu davranış için cesaretlendirilmedir.
Şevkat gösterin.
Çocuklarınıza sevgi ve şefkat ile yaklaşın. Unutmayın çocuğunuz güvende ve değerli hissedebilmesi için sevildiğini bilmesi gerekir.
Uyum ve davranış problemi yaşayan çocuğun bu sorununa çözüm getirebilmek için bir uzmandan destek alınması gereklidir. Aynı zamanda aileleri bu konuda bilinçlendirerek olumlu tutum ve davranışlar hakkında psikoeğitim verilmelidir. Unutulmamalıdır ki; anne baba davranışlarıyla çocuğuna modeldir ve davranış problemi yaşayan çocuklar için aileler ebeveynlik tutumlarını gözden geçirmelidir.
Kaynakça
1. Prof. Dr. Halûk YAVUZER; ÇOCUK EĞİTİMİ EL KİTABI; Remzi Kitapevi; İstanbul; 1995
2. Uzm. Psk. Danışman Vahdettin YAŞAR; ÇOCUKLARDA DAVRANIŞ PROBLEMLERİ VE ÇÖZÜM YOLLARI;
Hayat Yayınları; İstanbul; 2013
Çocuk; gelişime uygun olarak kazanabileceği davranışları veya becerileri anne babanın kısıtlamaları sonucunda gerçekleştiremiyorsa; bu sorun bir sonraki dönemin olağan sorununa eklenir. Böylece yeni dönemde baş etmesi sorunlar oldukça güçleşir. Örneğin parmak emme davranışı bebeklik döneminde gelişime uygun olarak kabul görülürken; 1 yaş sonrası parmak emme davranışı uyum problemine işaret etmektedir.
Çocuğun sağlıklı ruhsal ve karakter gelişimi için ailelerin sevgisi ve ilgisi çok önemlidir.
Anne ve baba tarafından duygusal yönden tatmin edilmeyen çocuk; güvensizlik ve değersizlik hissi taşımakla birlikte çevresine karşı ilgi çekici davranışlar sergilemeye başlar. Ailesine ve çevresine karşı uyum sorunları yaşar. Böylece çocukta saldırganlık; sinirlilik; yalan söyleme; çalma; tırnak yeme gibi davranış sorunları ortaya çıkar.
Çocuklarda görülen uyum ve davranış problemleri yalnızca anne baba tutumunun olumsuz olmasından kaynaklanmaz; çevresel faktörlere bağlı olarak da gelişir. Deprem; yangın; araba kazaları gibi travmatik olayların yanı sıra; aile içi şiddet; boşanma; kardeş kıskançlıkları da uyum ve davranış problemlerine neden olan çevresel faktörlere örnek olarak verilebilir.
Davranış bozukluklarının nedenleri arasında;
• Kalıtım
• Fiziksel nedenler (iç salgı bezleri; travmatik olaylar vb.)
• Biyolojik; fizyolojik ihtiyaçlar (yeme;içme vb.)
• Psiko-sosyal ihtiyaçlar (sevilme; kabul görülme vb.)
• Çevresel etkenler (aile; okul vb.) yer alır.
ÖNERİLER
Fikirlerine saygı duyun.
Çocukla olumlu iletişim kurmak yerine azarlayarak veya bağırarak konuşmak çocukta değersizlik hissini geliştirir. Çocukları bir birey olarak ele alıp; onların fikirlerine saygı göstermeliyiz; onları dinlemeliyiz.
Kaliteli zaman geçirin.
Çocuklarınızla geçireceğimiz zamanın uzunluğu değil; birlikteliğin niteliği önemlidir. Kaliteli vakit geçirmek çocuğun özgüvenini arttıracağı gibi hayattan keyif ve mutluluk almasına kolaylık sağlıyor. Çocuk sevildiğini ve ilgi gördüğünü hissettikçe kendini değerli hissediyo Böylece çocukların karşılaştıkları sorunlarla baş edebilme becerileri kolaylaşıyor.
Onu cesaretlendirin.
Anne-baba ve çocuk ilişkisinde güven duygusu önemli bir yere sahiptir. Anne ve babalar çocuklarına güvenmelidir. Olumlu davranışlarında onu mutlaka övün ve gelecekteki olumlu davranış için cesaretlendirilmedir.
Şevkat gösterin.
Çocuklarınıza sevgi ve şefkat ile yaklaşın. Unutmayın çocuğunuz güvende ve değerli hissedebilmesi için sevildiğini bilmesi gerekir.
Uyum ve davranış problemi yaşayan çocuğun bu sorununa çözüm getirebilmek için bir uzmandan destek alınması gereklidir. Aynı zamanda aileleri bu konuda bilinçlendirerek olumlu tutum ve davranışlar hakkında psikoeğitim verilmelidir. Unutulmamalıdır ki; anne baba davranışlarıyla çocuğuna modeldir ve davranış problemi yaşayan çocuklar için aileler ebeveynlik tutumlarını gözden geçirmelidir.
Kaynakça
1. Prof. Dr. Halûk YAVUZER; ÇOCUK EĞİTİMİ EL KİTABI; Remzi Kitapevi; İstanbul; 1995
2. Uzm. Psk. Danışman Vahdettin YAŞAR; ÇOCUKLARDA DAVRANIŞ PROBLEMLERİ VE ÇÖZÜM YOLLARI;
Hayat Yayınları; İstanbul; 2013