Ritm Bozukluğu Nedir?
Ritim bozukluğu kalp ritminin düzensizleşmesi yani anormal kalp ritmidir. Çeşitli durumlarda kalbin bu ritmin dışındaki ritimde çalışması durumu ritim bozuklukları ya da aritmiler olarak adlandırılır. Normalde sinüs düğümünden dakikada 60–100 civarında uyarı çıkar. Bu da kalp hızını oluşturur. Kalp hızı 60 atım/dakikadan düşük ise bradikardi; 100 atım/dakikadan fazla ise taşikardiden bahsedilir.
Çok farklı aritmi çeşitleri vardır; bunların birçoğu önemsizdir; ancak bazı aritmiler yaşamsal önem taşıyabilir. Aritmiler; sürekli veya gelip geçici olabilir. Aritmiler birkaç saniye kadar kısa sürebileceği gibi; saatler veya günler sürebilir. Bazı aritmilerse kroniktir; yaşam boyu devam edebilir.
Elektrik uyarısının ortaya çıkış şekline; kalp dokusuna yayılma özelliklerine ve kalp hızına göre çok çeşitli aritmi tipleri vardır. Bunların ayrımı ve tanısı esas olarak elektrokardiyografi (EKG) ile yapılabilir.
Kalbi uyaran uyarı çıkış noktası sinüs düğümü dışından da olabilir. Kalbin alt kısımlarına doğru ilerledikçe uyarı çıkış hızı düşer: AV düğüm ⇒ 40-60 atım/dakika; purkinje lifleri⇒ 20-40 atım/dakika şeklindedir. Bu özellik adeta bir sigorta vazifesi görür. Şöyle ki; sinüs düğümünden uyarı çıkmadığı durumlarda bu bölgelerden uyarı çıkmasaydı kalp dururdu. Ancak; bu sayede kalp daha düşük hızlarda da olsa atmaya devam eder.
Ritim Bozukluğu Sebepleri Nelerdir?
Kalp hızı normalde dakikada 50–100 atım arasındadır. Özellikle gençlerde ritim bozukluğu nedenleri arasında araştırılması gerekenlerden biri herhangi bir kalp anormalliğinin varlığının araştırılmasıdır. Kalp damar hastalığı; kapak rahatsızlıkları ve kalp yetmezliği yönünden hasta incelenir.
Bunun dışında herhangi bir ilaç kullanımı; madde bağımlılığı; kafeinli veya enerji veren içecekler; stres ritim bozukluğunun diğer sebepleri arasındadır.
Bunun dışında metabolik bozukluklar; elektrolit denge bozuklukları; tütün; alkol; stres; cafein; diyet ilaçları; soğuk algınlığı ilaçları da aritmi nedeni olabilir.
Ritim Bozukluğu Çeşitleri Nelerdir?
Atrium (Kulakcık) kökenli ritim bozuklukları
Sinüs aritmisi: Normal bulgu olarak solunuma bağlı olarak kalp hızındaki değişmedir.
Kulakçık Kaynaklı Ekstra Atım (Atrial Erken Vuru - AEV): Zamanından önce ortaya çıkan kulakçık kökenli ekstra atışlardır. Zararsızlardır ve çoğunlukla tedavi gerektirmezler. Ancak sık olursa atrial fibrilasyon denen başka bir ritim bozukluğunun habercisi olabilir.
Sinüs taşikardisi: Kalbin doğal pili olarak görülen ve özelleşmiş hücrelerden kaynaklanan; üst sağ odada bulunan sinüs düğümünden kaynaklanır. Kalp hızının normalden veya beklenenden fazla (100 / dk’ nın üzerinde) olmasıdır. Ancak fiziksel veya duygusal stres hallerinde (hareket; egzersiz; heyecan vb.) kalp hızındaki artış normaldir. Fazla miktarda kafeinli içecek tüketilmesi de kalp atışlarında hızlanmaya neden olabilir.
Supraventriküler taşikardi (SVT) : Kulakcıkların üst bölümünden başlayan genellikle hızı dakikada 150-200 arasında; düzenli bir aritmidir. SVT aniden başlar ve birden sona erer. Toplumda sık olarak görülür. İki temel çeşidi vardır:
AVNRT:
Atriyal fibrilasyon ve flutter dışındaki taşikardilerin yüzde 60’ını oluşturan bir ritim bozukluğudur. AV düğümden geçen birden çok yol olmasına bağlı olarak hızlı kalp ritmidir. Klinikte; aniden başlayan ve sonlanan; kalp atımlarının hızlı ancak düzenli seyrettiği taşikardi atakları şeklinde gözlenir. Ne zaman başlayacağı ya da sonlanacağı belli olmayan bu ataklar dışında hastalar tamamen normaldir.
Taşikardi sırasında hastalarda hafif bir çarpıntı hissinden bayılmaya kadar varabilen şikayetler olabilir. Atak sıklığı; kişiden kişiye değişebilirse de yaşla birlikte artma eğilimi gösterir. Kadınlarda daha sıktır. İlk atak her yaşta görülebilirse de genellikle 40 yaşın altında gözlenir. Taşikardi sırasında hız genellikle 140 - 250 (ortalama 170) / dakika arasındadır. İlaç tedavisine cevap vermeyen hastalar ablasyon tedavisi ile yüzde 95 başarı sağlanır.
Aksesuar yola bağlı taşikardiler (AVRT):
Kulakçıklar ve karıncıklar arasında; normalde olmaması gereken kestirme bir yoldan dolayı oluşur. Uyarılar normal iletim yollarının yansıra ekstra yollardan da geçerler; bu da uyarıların kalbin içinde çok hızlı bir şekilde iletilerek kalbin alışılmadık şekilde hızlı atmasına sebep olur. En sık WPW sendromu dediğimiz ritim bozukluğunda görülür. Hastalarda en uygun tedavi ablasyon ile ritim bozukluğu yapan yolun ortadan kaldırılmasıdır.
Atrial taşikardi: Kulakçık kaynaklı ritim bozukluğudur.
⇔ Atrial Fibrilasyonu Hakkında Buradan Okuyabilirsiniz ⇔
Ventriküler (karıncık kökenli) Ritim Bozuklukları
Karıncık Kaynaklı Ekstra Atım (Ventriküler Ekstrasistol - VEV):
Kalbimizin aniden ve çok kısa bir süre için bir veya birkaç atım fazladan kasılması olarak tanımlanabilir. Bu hali çoğunlukla “kalpte tekleme”; “kuş kanadı gibi çırpınma hissi”; “bir veya birkaç kuvvetli kalp atımı” veya “kalpte bir duraklama ve ardından gelen kuvvetli bir atım” olarak hissetmek olasıdır. VEV sağlıklı kişilerde de sık görülebilen bir durumdur.
Bunlar en yaygın aritmiler arasındadır ve kalp rahatsızlığı olan ya da olmayan birçok insanda görülebilir. Heyecan; stres; fazla kafeinli gıda tüketimi; sigara vb. maddeler VEV sıklığını artırır. Sık VEV ve/veya buna bağlı şikayetleri olan insanlar bir kalp doktoru tarafından incelenmelidirler. Yine de birçok insanda VEV’ler genellikle zararsızlardır ve tedaviye çok nadir ihtiyaç duyulur.
Ventriküler taşikardi:
Ventriküler taşikardi; karıncıklardan kaynaklanan hızlı ve düzenli bir ritimdir. Kalp dokusu normal elektrik yollarla uyarılmadığından kalp kası gerektiği gibi güçlü ve etkili kasılamaz. Ender olarak sağlıklı ve genç kişilerde görülse de; sıklıkla kalp damar hastalığı olan ve kalp krizi geçirmiş ve kalp yetmezliği hastalarında görülür.
Ani başlar ve kalp etkili bir şekilde kasılamadığından çoğunlukla kan basıncında düşme; halsizlik ve ardından bayılmaya sebep olur. Hastanın klinik durumuna ilaç tedavisi veya elektroşok yapılır. Gereken müdahale yapılmazsa; ventriküler fibrilasyon denen ve dakikalar içinde ölümle sonuçlanan bir ritme dönüşebilir.
Ventriküler fibrilasyon:
Karıncığın kontrolsüz ve çok hızlı kasılmalarıdır. Bu durum kanın pompalanmasından ziyade karıncığın titremesine sebep olur. Nabızsız ritim bozukluğu adı da verilir. Kalbin pompalama yeteneğinin kaybı ile ani ölüme neden olur. Kalpte belirgin bir kasılma hareketi olmadığından vücutaki kan dolaşımını pratik olarak durmuştur.
Yaşamla bağdaşan bir ritim değildir; etkili tedavisi birkaç dakika içinde yapılması gereken elektroşok uygulamasıdır. Ani ölümlerin çok büyük çoğunluğu ventriküler fibrilasyon sonucunda gerçekleşmektedir.
RİTİM BOZUKLUĞUNDA TANISAL TESTLER
Çarpıntı ve ritim bozukluğu açısından şüphelendiğimiz durumlarda kardiyoloji uzmanına başvurmak gerekir. Hastanın şikayetleri ve yapılacak fizik muayene sonrasında bazı tetkikler istenir. Elektrokardiyografi (EKG) bunların başında gelir.
Bunun dışında 24 saat boyunca kalp ritmini ölçen holter cihazıyla gerekli inceleme yapılır. Daha uzun sürmesi istenen kalp ritim kayıtları için event recorder cihazı kullanılır. Ayrıca yapılacak kan testleri ile kandaki mineraller; tiroid hormonları; kan sayımları incelenir. Gerekirse hastanın efor durumu incelenir ve efor testleri yapılır.
Çok farklı aritmi çeşitleri vardır; bunların birçoğu önemsizdir; ancak bazı aritmiler yaşamsal önem taşıyabilir. Aritmiler; sürekli veya gelip geçici olabilir. Aritmiler birkaç saniye kadar kısa sürebileceği gibi; saatler veya günler sürebilir. Bazı aritmilerse kroniktir; yaşam boyu devam edebilir.
Elektrik uyarısının ortaya çıkış şekline; kalp dokusuna yayılma özelliklerine ve kalp hızına göre çok çeşitli aritmi tipleri vardır. Bunların ayrımı ve tanısı esas olarak elektrokardiyografi (EKG) ile yapılabilir.
Kalbi uyaran uyarı çıkış noktası sinüs düğümü dışından da olabilir. Kalbin alt kısımlarına doğru ilerledikçe uyarı çıkış hızı düşer: AV düğüm ⇒ 40-60 atım/dakika; purkinje lifleri⇒ 20-40 atım/dakika şeklindedir. Bu özellik adeta bir sigorta vazifesi görür. Şöyle ki; sinüs düğümünden uyarı çıkmadığı durumlarda bu bölgelerden uyarı çıkmasaydı kalp dururdu. Ancak; bu sayede kalp daha düşük hızlarda da olsa atmaya devam eder.
Ritim Bozukluğu Sebepleri Nelerdir?
Kalp hızı normalde dakikada 50–100 atım arasındadır. Özellikle gençlerde ritim bozukluğu nedenleri arasında araştırılması gerekenlerden biri herhangi bir kalp anormalliğinin varlığının araştırılmasıdır. Kalp damar hastalığı; kapak rahatsızlıkları ve kalp yetmezliği yönünden hasta incelenir.
Bunun dışında herhangi bir ilaç kullanımı; madde bağımlılığı; kafeinli veya enerji veren içecekler; stres ritim bozukluğunun diğer sebepleri arasındadır.
Bunun dışında metabolik bozukluklar; elektrolit denge bozuklukları; tütün; alkol; stres; cafein; diyet ilaçları; soğuk algınlığı ilaçları da aritmi nedeni olabilir.
Ritim Bozukluğu Çeşitleri Nelerdir?
Atrium (Kulakcık) kökenli ritim bozuklukları
Sinüs aritmisi: Normal bulgu olarak solunuma bağlı olarak kalp hızındaki değişmedir.
Kulakçık Kaynaklı Ekstra Atım (Atrial Erken Vuru - AEV): Zamanından önce ortaya çıkan kulakçık kökenli ekstra atışlardır. Zararsızlardır ve çoğunlukla tedavi gerektirmezler. Ancak sık olursa atrial fibrilasyon denen başka bir ritim bozukluğunun habercisi olabilir.
Sinüs taşikardisi: Kalbin doğal pili olarak görülen ve özelleşmiş hücrelerden kaynaklanan; üst sağ odada bulunan sinüs düğümünden kaynaklanır. Kalp hızının normalden veya beklenenden fazla (100 / dk’ nın üzerinde) olmasıdır. Ancak fiziksel veya duygusal stres hallerinde (hareket; egzersiz; heyecan vb.) kalp hızındaki artış normaldir. Fazla miktarda kafeinli içecek tüketilmesi de kalp atışlarında hızlanmaya neden olabilir.
Supraventriküler taşikardi (SVT) : Kulakcıkların üst bölümünden başlayan genellikle hızı dakikada 150-200 arasında; düzenli bir aritmidir. SVT aniden başlar ve birden sona erer. Toplumda sık olarak görülür. İki temel çeşidi vardır:
AVNRT:
Atriyal fibrilasyon ve flutter dışındaki taşikardilerin yüzde 60’ını oluşturan bir ritim bozukluğudur. AV düğümden geçen birden çok yol olmasına bağlı olarak hızlı kalp ritmidir. Klinikte; aniden başlayan ve sonlanan; kalp atımlarının hızlı ancak düzenli seyrettiği taşikardi atakları şeklinde gözlenir. Ne zaman başlayacağı ya da sonlanacağı belli olmayan bu ataklar dışında hastalar tamamen normaldir.
Taşikardi sırasında hastalarda hafif bir çarpıntı hissinden bayılmaya kadar varabilen şikayetler olabilir. Atak sıklığı; kişiden kişiye değişebilirse de yaşla birlikte artma eğilimi gösterir. Kadınlarda daha sıktır. İlk atak her yaşta görülebilirse de genellikle 40 yaşın altında gözlenir. Taşikardi sırasında hız genellikle 140 - 250 (ortalama 170) / dakika arasındadır. İlaç tedavisine cevap vermeyen hastalar ablasyon tedavisi ile yüzde 95 başarı sağlanır.
Aksesuar yola bağlı taşikardiler (AVRT):
Kulakçıklar ve karıncıklar arasında; normalde olmaması gereken kestirme bir yoldan dolayı oluşur. Uyarılar normal iletim yollarının yansıra ekstra yollardan da geçerler; bu da uyarıların kalbin içinde çok hızlı bir şekilde iletilerek kalbin alışılmadık şekilde hızlı atmasına sebep olur. En sık WPW sendromu dediğimiz ritim bozukluğunda görülür. Hastalarda en uygun tedavi ablasyon ile ritim bozukluğu yapan yolun ortadan kaldırılmasıdır.
Atrial taşikardi: Kulakçık kaynaklı ritim bozukluğudur.
⇔ Atrial Fibrilasyonu Hakkında Buradan Okuyabilirsiniz ⇔
Ventriküler (karıncık kökenli) Ritim Bozuklukları
Karıncık Kaynaklı Ekstra Atım (Ventriküler Ekstrasistol - VEV):
Kalbimizin aniden ve çok kısa bir süre için bir veya birkaç atım fazladan kasılması olarak tanımlanabilir. Bu hali çoğunlukla “kalpte tekleme”; “kuş kanadı gibi çırpınma hissi”; “bir veya birkaç kuvvetli kalp atımı” veya “kalpte bir duraklama ve ardından gelen kuvvetli bir atım” olarak hissetmek olasıdır. VEV sağlıklı kişilerde de sık görülebilen bir durumdur.
Bunlar en yaygın aritmiler arasındadır ve kalp rahatsızlığı olan ya da olmayan birçok insanda görülebilir. Heyecan; stres; fazla kafeinli gıda tüketimi; sigara vb. maddeler VEV sıklığını artırır. Sık VEV ve/veya buna bağlı şikayetleri olan insanlar bir kalp doktoru tarafından incelenmelidirler. Yine de birçok insanda VEV’ler genellikle zararsızlardır ve tedaviye çok nadir ihtiyaç duyulur.
Ventriküler taşikardi:
Ventriküler taşikardi; karıncıklardan kaynaklanan hızlı ve düzenli bir ritimdir. Kalp dokusu normal elektrik yollarla uyarılmadığından kalp kası gerektiği gibi güçlü ve etkili kasılamaz. Ender olarak sağlıklı ve genç kişilerde görülse de; sıklıkla kalp damar hastalığı olan ve kalp krizi geçirmiş ve kalp yetmezliği hastalarında görülür.
Ani başlar ve kalp etkili bir şekilde kasılamadığından çoğunlukla kan basıncında düşme; halsizlik ve ardından bayılmaya sebep olur. Hastanın klinik durumuna ilaç tedavisi veya elektroşok yapılır. Gereken müdahale yapılmazsa; ventriküler fibrilasyon denen ve dakikalar içinde ölümle sonuçlanan bir ritme dönüşebilir.
Ventriküler fibrilasyon:
Karıncığın kontrolsüz ve çok hızlı kasılmalarıdır. Bu durum kanın pompalanmasından ziyade karıncığın titremesine sebep olur. Nabızsız ritim bozukluğu adı da verilir. Kalbin pompalama yeteneğinin kaybı ile ani ölüme neden olur. Kalpte belirgin bir kasılma hareketi olmadığından vücutaki kan dolaşımını pratik olarak durmuştur.
Yaşamla bağdaşan bir ritim değildir; etkili tedavisi birkaç dakika içinde yapılması gereken elektroşok uygulamasıdır. Ani ölümlerin çok büyük çoğunluğu ventriküler fibrilasyon sonucunda gerçekleşmektedir.
RİTİM BOZUKLUĞUNDA TANISAL TESTLER
Çarpıntı ve ritim bozukluğu açısından şüphelendiğimiz durumlarda kardiyoloji uzmanına başvurmak gerekir. Hastanın şikayetleri ve yapılacak fizik muayene sonrasında bazı tetkikler istenir. Elektrokardiyografi (EKG) bunların başında gelir.
Bunun dışında 24 saat boyunca kalp ritmini ölçen holter cihazıyla gerekli inceleme yapılır. Daha uzun sürmesi istenen kalp ritim kayıtları için event recorder cihazı kullanılır. Ayrıca yapılacak kan testleri ile kandaki mineraller; tiroid hormonları; kan sayımları incelenir. Gerekirse hastanın efor durumu incelenir ve efor testleri yapılır.