Kış Depresyonu
Mevsimsel duygudurum bozukluğu(kış depresyonu/ mevsimsel depresyon) Majör Depresyonun alt tipidir. Mevsimsel değişikliklere bağlı olarak ilerler. Her sene aynı zamanda başlar ve biter. Çoğunlukla kış depresyonu sonbaharın sonu ya da kış aylarının ilk başlarında başlar ve bahar veya yazın güneşli günlerine kadar devam eder. Ancak bazı kişilerde az da olsa tam tersine rastlanılır ve bahar veya yazın güneşli günlerinde başlar. Her iki durumda da semptomlar hafif başlar ve mevsim ilerledikçe ağırlaşır.
Sonbahar ve kış depresyonu:
Kış depresyonuna özel semptomlar aşağıda sıralanmıştır.
Aşırı gerginlik
• Yorgunluk veya düşük enerji
• İnsanlarla geçinmekte sıkıntılar/problemler
• Reddedilmeye karşı aşırı duyarlılık
• Kollarda veya bacaklarda ağırlık hissi
• Aşırı uyuma
• İştahta değişim; karbonhidratlı gıdalar yönelme
• Kilo alımı
Kış depresyonuna neler sebep olur?
• Biyolojik saat: Sonbahar ve kış aylarındaki güneş ışığı seviyesindeki düşüş kış depresyonunun başlamasına sebep olabilmektedir. Güneş ışığı seviyesindeki azalma vücudun içsel saatini bozar ve depresif hissetmeye sebep olabilir.
• Serotonin seviyesi: Bir beyin kimyasalı olan serotonin seviyesindeki azalmanın duygudurumu etkiler ve kış depresyonuna sebep olabilir. Güneş ışığındaki azalma serotonin seviyesinde düşüşe sebep olabileceğinden depresyonu tetikleyebilir.
• Melatonin seviyesi: Mevsim değişimi vücuttaki melatonin düzeyinin seviyesini bozar bu da uyku düzeni ve duygudurumunuzu etkiler.
Risk etkenleri kış depresyonu için:
• Kadın olmak: Kadınlarda erkeklerden daha sık görülüyor. Erkekler daha yoğun belirtilerle kış depresyonunu deneyimliyorlar.
• Yaş: Gençlerde kış depresyonu geçirme riski daha yüksek. Yaşlılarda görülme olasılığı daha düşük.
• Aile geçmişi: Kış depresyonu geçiren kişilerin ailelerinde kış depresyonu ya da başka bir depresyon türü geçirmiş olan birinin olma ihtimali yüksek.
• Klinik depresyon veya bipolar bozukluk geçiriyor olmak: Bunlardan herhangi birini yaşıyorsanız mevsimsel değişiklikler depresyonunuzu daha kötüleştirebilir.
• Ekvatordan uzakta yaşamak: Kış depresyonu daha çok ekvatordan kuzeyde ya da güneyde çok uzakta yaşayanlarda görülmektedir. Kış günlerinde güneş ışığında azalma ve yaz günlerinin süresinin uzun olmasına bağlı olarak.
Kış depresyonu ile baş etmek için evde neler yapılabilir?
• Ortamınızı daha güneşli ve daha aydınlık hale getirin. Evinizde perdeleri ve güneşlikleri açın; güneş ışığı içeri girsin. Evde ve ofiste aydınlık pencerelerin yakınında oturun.
• Dışarı çıkın. Yürüyüş yapın; öğle yemeğinizi yakınınızdaki bir parkta yiyin; bir banka oturun ve güneşi seyredin. Soğuk ve bulutlu günlerde özellikle kalktıktan sonra 2 saat içinde dışarı çıkıyorsanız açık havadaki ışık size iyi gelecektir.
• Düzenli egzersiz yapın. Egzersiz ve her türlü fiziksel aktivite stres ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olur; ikiside kış depresyonu belirtilerinizi arttırabilir. Formda olmak kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlar ve duygudurumunuzu daha iyi kaldırabilirsiniz.
Kış depresyonunu hafife almayın. Tedavi edilmeyen kış depresyonu diğer depresyon çeşitleri gibi tedavi edilmezse kötüleşebilir ve problemlere sebep olabilir. Muhtemel problemler:
• İntihar düşünceleri veya girişimleri
• Sosyal içe çekilme
• Okul veya iş problemleri
• Madde bağımlılığı
Ne zaman yardım almalıyım?
Bazı günlerde moralinizin bozuk olması çok normaldir. Ancak günlerce moraliniz bozuk olmaya devam ediyorsa ve normal zamanlarda yapmaktan keyif aldığınız aktiviteleri yapmak için kendinizi motive edemiyorsanız profesyonel yardım alın. Özellikle uyku düzeniniz ve iştahınızla ilgili değişiklikler varsa veya kendinizi ümitsiz hissediyorsanız; intiharı düşünüyorsanız veya rahatlamak için alkole kendinizi verdiyseniz.
Kış depresyonu nasıl tedavi edilir?
Kış depresyonu tedavisi ışık terapisi; psikoterapi ve ilaç terapisini içerir.
Psikoterapi kış depresyonu tedavisinde size bu konularda yardımcı olabilir:
• Kötü hissetmenize sebep olan düşünce ve davranışları belirlemek ve değiştirmek
• Kış depresyonu ile sağlıklı başa çıkma yolları öğretilir
• Stresi kontrol altına alma öğretilir.
Kış depresyonunu kontrol altına almak için neler yapılabilir?
• Tedavi planınıza sadık kalın.
• Kendinize iyi bakın.
• Stresinizi yönetin.
• Sosyalleşin.
• Seyahat edin.
Kış depresyonunun gelişmesini önlemek için bilinen yöntemler yoktur. Ancak; belirtileri yönetmeye erken başlarsanız ilerlemesini ve kötüleşmesini önleyebilirsiniz.
Bazı kişiler sonbahar ya da kış gelmeden tedaviye başlamayı ve belirtiler geçene kadar tedaviye devam etmeyi uygun bulmaktadırlar.
Kaynak: http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/seasonal-affective-disorder/basics/definition/con-20021047
Sonbahar ve kış depresyonu:
Kış depresyonuna özel semptomlar aşağıda sıralanmıştır.
Aşırı gerginlik
• Yorgunluk veya düşük enerji
• İnsanlarla geçinmekte sıkıntılar/problemler
• Reddedilmeye karşı aşırı duyarlılık
• Kollarda veya bacaklarda ağırlık hissi
• Aşırı uyuma
• İştahta değişim; karbonhidratlı gıdalar yönelme
• Kilo alımı
Kış depresyonuna neler sebep olur?
• Biyolojik saat: Sonbahar ve kış aylarındaki güneş ışığı seviyesindeki düşüş kış depresyonunun başlamasına sebep olabilmektedir. Güneş ışığı seviyesindeki azalma vücudun içsel saatini bozar ve depresif hissetmeye sebep olabilir.
• Serotonin seviyesi: Bir beyin kimyasalı olan serotonin seviyesindeki azalmanın duygudurumu etkiler ve kış depresyonuna sebep olabilir. Güneş ışığındaki azalma serotonin seviyesinde düşüşe sebep olabileceğinden depresyonu tetikleyebilir.
• Melatonin seviyesi: Mevsim değişimi vücuttaki melatonin düzeyinin seviyesini bozar bu da uyku düzeni ve duygudurumunuzu etkiler.
Risk etkenleri kış depresyonu için:
• Kadın olmak: Kadınlarda erkeklerden daha sık görülüyor. Erkekler daha yoğun belirtilerle kış depresyonunu deneyimliyorlar.
• Yaş: Gençlerde kış depresyonu geçirme riski daha yüksek. Yaşlılarda görülme olasılığı daha düşük.
• Aile geçmişi: Kış depresyonu geçiren kişilerin ailelerinde kış depresyonu ya da başka bir depresyon türü geçirmiş olan birinin olma ihtimali yüksek.
• Klinik depresyon veya bipolar bozukluk geçiriyor olmak: Bunlardan herhangi birini yaşıyorsanız mevsimsel değişiklikler depresyonunuzu daha kötüleştirebilir.
• Ekvatordan uzakta yaşamak: Kış depresyonu daha çok ekvatordan kuzeyde ya da güneyde çok uzakta yaşayanlarda görülmektedir. Kış günlerinde güneş ışığında azalma ve yaz günlerinin süresinin uzun olmasına bağlı olarak.
Kış depresyonu ile baş etmek için evde neler yapılabilir?
• Ortamınızı daha güneşli ve daha aydınlık hale getirin. Evinizde perdeleri ve güneşlikleri açın; güneş ışığı içeri girsin. Evde ve ofiste aydınlık pencerelerin yakınında oturun.
• Dışarı çıkın. Yürüyüş yapın; öğle yemeğinizi yakınınızdaki bir parkta yiyin; bir banka oturun ve güneşi seyredin. Soğuk ve bulutlu günlerde özellikle kalktıktan sonra 2 saat içinde dışarı çıkıyorsanız açık havadaki ışık size iyi gelecektir.
• Düzenli egzersiz yapın. Egzersiz ve her türlü fiziksel aktivite stres ve kaygıyı azaltmaya yardımcı olur; ikiside kış depresyonu belirtilerinizi arttırabilir. Formda olmak kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlar ve duygudurumunuzu daha iyi kaldırabilirsiniz.
Kış depresyonunu hafife almayın. Tedavi edilmeyen kış depresyonu diğer depresyon çeşitleri gibi tedavi edilmezse kötüleşebilir ve problemlere sebep olabilir. Muhtemel problemler:
• İntihar düşünceleri veya girişimleri
• Sosyal içe çekilme
• Okul veya iş problemleri
• Madde bağımlılığı
Ne zaman yardım almalıyım?
Bazı günlerde moralinizin bozuk olması çok normaldir. Ancak günlerce moraliniz bozuk olmaya devam ediyorsa ve normal zamanlarda yapmaktan keyif aldığınız aktiviteleri yapmak için kendinizi motive edemiyorsanız profesyonel yardım alın. Özellikle uyku düzeniniz ve iştahınızla ilgili değişiklikler varsa veya kendinizi ümitsiz hissediyorsanız; intiharı düşünüyorsanız veya rahatlamak için alkole kendinizi verdiyseniz.
Kış depresyonu nasıl tedavi edilir?
Kış depresyonu tedavisi ışık terapisi; psikoterapi ve ilaç terapisini içerir.
Psikoterapi kış depresyonu tedavisinde size bu konularda yardımcı olabilir:
• Kötü hissetmenize sebep olan düşünce ve davranışları belirlemek ve değiştirmek
• Kış depresyonu ile sağlıklı başa çıkma yolları öğretilir
• Stresi kontrol altına alma öğretilir.
Kış depresyonunu kontrol altına almak için neler yapılabilir?
• Tedavi planınıza sadık kalın.
• Kendinize iyi bakın.
• Stresinizi yönetin.
• Sosyalleşin.
• Seyahat edin.
Kış depresyonunun gelişmesini önlemek için bilinen yöntemler yoktur. Ancak; belirtileri yönetmeye erken başlarsanız ilerlemesini ve kötüleşmesini önleyebilirsiniz.
Bazı kişiler sonbahar ya da kış gelmeden tedaviye başlamayı ve belirtiler geçene kadar tedaviye devam etmeyi uygun bulmaktadırlar.
Kaynak: http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/seasonal-affective-disorder/basics/definition/con-20021047