Duygusal Yeme
Sağlıklı olmanın ön koşulu kişinin fiziksel; psikolojik ve sosyal açıdan kendisini iyi hissetmesi olarak tanımlanabilir. En temel fizyolojik ihtiyaçlarımızdan birisi şüphesiz beslenmedir. Peki biz sadece fiziksel ihtiyacımız olduğu zaman mı yemek yeriz? Elbette hayır. Sıkıntı; stres; üzüntü; heyecan; mutluluk; kaygı ve öfke gibi duygusal durumların yeme davranışı üzerinde etkisi olduğunu gösteren birçok araştırma vardır.
Yeme davranışının biyolojik boyutu olduğu kadar psikolojik boyutu da vardır ve bu yadsınamaz. Stresli; mutsuz ya da öfkeli anlarınızı anımsayın. Örneğin iş yerinde patronunuzla tartıştınız; kalabalık bir topluluğun önünde konuşma yapmanız gerekiyor ve çok kaygılısınız; ya da bir kutlamada; partide çok neşeli ve heyecanlısınız. Biraz dikkatli iseniz; bu tür duygusal değişimlerinizde nasıl da kolayca ve kontrolsüzce yemek yediğinizi fark edeceksiniz. Buradaki yemek yeme davranışınızın nedeni biyolojik ihtiyacınızdan değil psikolojik ihtiyacınızdan kaynaklanmaktadır.
DUYGUSAL YEME NEDİR?
Duygusal yeme kişinin; duygu değişimine bağlı olarak normalden daha fazla yemek yemesine neden olan psikolojik yeme çeşidine verilen bir isimdir. Yani kişinin; olumlu veya olumsuz duygusuna karşı; yemek yemeye yönelmesi durumudur. Duygusal yeme problemi olan kişiler; duygusunu ya da ruh halini kontrol edebilmek için besini kullanırlar. Aslında bu kişiler açlık ve tokluk hislerine cevap olarak değil emosyonlarına cevap olarak yerler ve yemeği baş etme mekanizması olarak kullanırlar.
Duygusal yeme günümüzün en büyük problemlerinden biri olan obeziteye de zemin hazırlamaktadır. Yapılan araştırmalar; duygusal yeme problemi olan kişilerin daha çok kek; pasta; bisküvi gibi karbonhidrat ağırlıklı ve yüksek kalorili besinler tükettiğini göstermektedir. Bu kişiler yemek yedikten sonra yoğun bir şekilde suçluluk; utanç; pişmanlık ve kızgınlık duygusu yaşamaktadırlar.
Duygusal Yeme Nedenleri
1. Olumsuz duygudan korunmak için: Kişi kendisine keyif veren yiyecekler tükettiğinde yaşadığı olumsuz duyguyu yatıştırmaya ve kendisinden uzaklaştırmaya çalışır. Aslında burada esas üzerinde durulması gereken nokta kişinin olumsuz duygusuyla kalamıyor oluşudur. Kişi yemek yiyerek olumsuz duygusunu nötralize etmeye çalışır.
2. Duygusal boşluğu doldurmak için: Hepimiz zaman zaman kendimizi boşlukta hissedebiliriz. Ancak bazı kişilere bu duygu acı verir ve sürekli bu boşluğu doldurmaya yönelik hareket eder. Boşluğu doldurmak için ortaya çıkan davranışlardan birisi de duygusal yemedir.
3. Pozitif duygulardan kaynaklanan aşırı yeme: Yemek yemek kişiye haz ve keyif verir. Ve yemekten sonra sahip olunan bu pozitif duygu; bir süre sonra kişiyi benzer duyguları hissedebilmek için yemek yeme davranışına sevkeder. Yani kişi; olumsuz bir duygu yaşamasa bile sadece iyi hissetmek için yemek yemeye başlar.
Duygusal yeme ile nasıl baş edebilirim?
1. Farkına Varın: Sizi yemek yemeye iten tetikleyici faktörleri farkedin. Örneğin hangi durumlarda ve ne hissettiğinizde yemek yediğinizi tespit edin.
2. Kendinizi İzleyin: Gün içeresinde duygusal dalgalanmalarınızı ve buna bağlı olarak hangi besinleri tükettiğinizi not edin. Yemek yemeden önceki duygunuzu; yediğiniz gıdayı ve miktarı; yemekten sonraki duygunuzu yazın. Böylece elinizde daha somut veriler olacak ve duygusal yeme davranışınızı daha kolay kontrol altına alabileceksiniz.
3. Olumsuz Duyguyla Kalabilmeyi Deneyin: Öncelikle olumsuz duygunuzla kalabilmeyi; bu duyguyla baş edebilmeyi ve bu durumu yönetebilmeyi öğrenmeniz gerekiyor. Duygunuzu dinlemeyi; okumayı; anlamayı ve ifade etmeyi öğrenirseniz; kendinizi bastırmamış olur böylece problemli yeme davranışınız ortadan kalkmış olur.
4. Alternatif Davranışa Yönelin: Başa çıkamadığınız olaylarda ve duygularda; yemeğe değil buna alternatif olabilecek davranışlar geliştirmelisiniz. Mutfağa değil spora yönelmek gibi.
5. Değişim: Sağlıklı beslenerek işleri daha kolay hale getirebilirsiniz. Örneğin evinizde kalorisi yüksek; hazır gıdalar bulundurmayın.
6. Destek Alın: Çabalarınıza rağmen yeme davranışınızı değiştiremiyorsanız mutlaka destek alın. Duygusal yeme davranışınızın arkasında baş edemediğiniz ilişki problemi; depresyon; anksiyete; travma; gibi psikopatolojiler olabilir. Psikoterapi ve gerektiğinde ilaç desteği ile bu patolojilerin ortadan kalkması yeme probleminizi de ortadan kaldıracaktır.
Yeme davranışının biyolojik boyutu olduğu kadar psikolojik boyutu da vardır ve bu yadsınamaz. Stresli; mutsuz ya da öfkeli anlarınızı anımsayın. Örneğin iş yerinde patronunuzla tartıştınız; kalabalık bir topluluğun önünde konuşma yapmanız gerekiyor ve çok kaygılısınız; ya da bir kutlamada; partide çok neşeli ve heyecanlısınız. Biraz dikkatli iseniz; bu tür duygusal değişimlerinizde nasıl da kolayca ve kontrolsüzce yemek yediğinizi fark edeceksiniz. Buradaki yemek yeme davranışınızın nedeni biyolojik ihtiyacınızdan değil psikolojik ihtiyacınızdan kaynaklanmaktadır.
DUYGUSAL YEME NEDİR?
Duygusal yeme kişinin; duygu değişimine bağlı olarak normalden daha fazla yemek yemesine neden olan psikolojik yeme çeşidine verilen bir isimdir. Yani kişinin; olumlu veya olumsuz duygusuna karşı; yemek yemeye yönelmesi durumudur. Duygusal yeme problemi olan kişiler; duygusunu ya da ruh halini kontrol edebilmek için besini kullanırlar. Aslında bu kişiler açlık ve tokluk hislerine cevap olarak değil emosyonlarına cevap olarak yerler ve yemeği baş etme mekanizması olarak kullanırlar.
Duygusal yeme günümüzün en büyük problemlerinden biri olan obeziteye de zemin hazırlamaktadır. Yapılan araştırmalar; duygusal yeme problemi olan kişilerin daha çok kek; pasta; bisküvi gibi karbonhidrat ağırlıklı ve yüksek kalorili besinler tükettiğini göstermektedir. Bu kişiler yemek yedikten sonra yoğun bir şekilde suçluluk; utanç; pişmanlık ve kızgınlık duygusu yaşamaktadırlar.
Duygusal Yeme Nedenleri
1. Olumsuz duygudan korunmak için: Kişi kendisine keyif veren yiyecekler tükettiğinde yaşadığı olumsuz duyguyu yatıştırmaya ve kendisinden uzaklaştırmaya çalışır. Aslında burada esas üzerinde durulması gereken nokta kişinin olumsuz duygusuyla kalamıyor oluşudur. Kişi yemek yiyerek olumsuz duygusunu nötralize etmeye çalışır.
2. Duygusal boşluğu doldurmak için: Hepimiz zaman zaman kendimizi boşlukta hissedebiliriz. Ancak bazı kişilere bu duygu acı verir ve sürekli bu boşluğu doldurmaya yönelik hareket eder. Boşluğu doldurmak için ortaya çıkan davranışlardan birisi de duygusal yemedir.
3. Pozitif duygulardan kaynaklanan aşırı yeme: Yemek yemek kişiye haz ve keyif verir. Ve yemekten sonra sahip olunan bu pozitif duygu; bir süre sonra kişiyi benzer duyguları hissedebilmek için yemek yeme davranışına sevkeder. Yani kişi; olumsuz bir duygu yaşamasa bile sadece iyi hissetmek için yemek yemeye başlar.
Duygusal yeme ile nasıl baş edebilirim?
1. Farkına Varın: Sizi yemek yemeye iten tetikleyici faktörleri farkedin. Örneğin hangi durumlarda ve ne hissettiğinizde yemek yediğinizi tespit edin.
2. Kendinizi İzleyin: Gün içeresinde duygusal dalgalanmalarınızı ve buna bağlı olarak hangi besinleri tükettiğinizi not edin. Yemek yemeden önceki duygunuzu; yediğiniz gıdayı ve miktarı; yemekten sonraki duygunuzu yazın. Böylece elinizde daha somut veriler olacak ve duygusal yeme davranışınızı daha kolay kontrol altına alabileceksiniz.
3. Olumsuz Duyguyla Kalabilmeyi Deneyin: Öncelikle olumsuz duygunuzla kalabilmeyi; bu duyguyla baş edebilmeyi ve bu durumu yönetebilmeyi öğrenmeniz gerekiyor. Duygunuzu dinlemeyi; okumayı; anlamayı ve ifade etmeyi öğrenirseniz; kendinizi bastırmamış olur böylece problemli yeme davranışınız ortadan kalkmış olur.
4. Alternatif Davranışa Yönelin: Başa çıkamadığınız olaylarda ve duygularda; yemeğe değil buna alternatif olabilecek davranışlar geliştirmelisiniz. Mutfağa değil spora yönelmek gibi.
5. Değişim: Sağlıklı beslenerek işleri daha kolay hale getirebilirsiniz. Örneğin evinizde kalorisi yüksek; hazır gıdalar bulundurmayın.
6. Destek Alın: Çabalarınıza rağmen yeme davranışınızı değiştiremiyorsanız mutlaka destek alın. Duygusal yeme davranışınızın arkasında baş edemediğiniz ilişki problemi; depresyon; anksiyete; travma; gibi psikopatolojiler olabilir. Psikoterapi ve gerektiğinde ilaç desteği ile bu patolojilerin ortadan kalkması yeme probleminizi de ortadan kaldıracaktır.