Çatışmalar Nasıl Çözülür?
Çatışmalar Nasıl Çözülür?
Karşıdaki kişi size sorun yarattığı zaman artık doğru iletişim tekniklerini kullanmak yetersiz kalacaktır. Sorunların çatışmaya sebep olduğu durumlarda olumsuz duygular; Yüzleşici-Ben İletisi ile en yapıcı biçimde ifade edilir ve bu ileti; karşıdaki kişinin benlik saygısı korurken ilişkinizi de sürdürür nitelikte olmalıdır. Bununla birlikte karşıdaki kişi davranışını değiştirdiğinde sizin de gereksinimleriniz karşılanıyor olmalıdır. Yüzleşici- Ben iletinizde aşağıdaki 3 öge varsa karşınızdaki kişinin davranışı değiştirme olasılığı artar.
1. Duygular
2. Size sorun yaratan davranışı
3. O davranışın sizi nasıl etkilediği
Bununla birlikte yüzleşici ben iletisi faydalıdır çünkü; karşınızdaki kişi davranışının sizi etkilemesinden bir ölçüde kaygılanır; davranışının üzerinizde somut bir etki bıraktığına inanır ve davranışı sürdürme gereksinimi güçlü değildir veya gereksinimi için başka bir yol bulabilir. Örnek bir yüzleşici ben iletisi olarak; “Sözümü kestiğin zaman kırılıyorum; anlatmak istediğim şeyi bitiremediğim için sözlerimin senin yanında hiçbir öneminin olmadığını düşünüyorum.” cümlesini verebiliriz. Yüzleşici ben iletilerinin sonucunda ummadığınız bir çözüm yeni sorunlar çıkarmadan gereksinimlerinizi karşılayınca; onu kabul etmeli ve bu davranışın sürmesini istemelisiniz. Gereksinimleriniz karşılanmıyorsa; geri çevirmeli ama bunu yaparken çabaları için teşekkür etmelisiniz.
Problemle yüzleşmek ve bir başkası üzerinde olumsuz etki bıraktığını farketmek pek çok insan için kolay değildir; çeşitli transaksiyonlara sebep olabilir ve kişinin yetişkin modundan çıkıp çocuk veya ebeveyn modları ile tepki vermesine neden olabilir (Reodiher; Behart; Zarbock; 2016). Böyle durumlarda yüzleşici ben iletisinden vazgeçip etkili dinlemeye geçerek gerilimin artmasını engellemeli; kararlı lakin suçlayıcı olmayan bir mesafede durarak konumuzu korumalısınız. Böylece ilişkinin içinde bulunduğu ilişkisel kısır döngünün dışına çıkabilir ve özellikle sorun sizinse değişim ve çözüm için etkili bir adım atabilirsiniz (Lerner; 2013).
Çatışma kaçınılmazdır ve günlük hayatın bir parçasıdır. Onunla nasıl başedeceğimizi bilmediğimiz noktada ise problem yaratır. Hiç çatışmanın olmaması ise taraflardan birinin kendi isteklerinden vazgeçme pahasına çatışmadan kaçtığının göstergesidir ve sağlıklı değildir (Lerner; 1999). Özellikle kadınların açık tartışmalardan kaçınmalarının nedeni; eski tartışmaların adaletsiz bir biçimde çözülmüş olmasıdır.
Çatışmaları çözmenin yukarıdaki örnekte olduğu gibi bir tarafın güç kullanarak diğeri sindirmesi ya da toplumsal veya bireysel özellikler dolayısı ile kendiliğinden sinmesi gibi sağlıksız yolları olduğu gibi; herkesin isteklerinin karşılandığı ve daha demokratik çözümler sunan yolları da vardır. Bunlardan bir tanesi “Kaybeden-Yok Çözümüdür”.
Kaybeden Yok Çözümü Basamakları:
1. Sorunu Tanımlamak: Bu basamak yalnızca sorunlarla ilgilenir; çözümler dahil edilmez. Sorunu tanımlarken davranış dikdörtgeni kullanılabilir. Burada önemli olan diğerini suçlamadan ben dili ifadeleri ile problemleri tanımlayabilmektir.
2. Çözümler Üretmek: Çiftlerin birlikte adeta beyin fırtınası yaparak çözüm için olasıkları sıralamasıdır. Akla gelen çözümler mantıksız dahi gelse mutlaka listeye alınmalıdır; böylece daha işlevsel çözümler için kapı aralanmış olur.
3. Karşılıklı Kabul Edilebilecek Bir Çözüme Karar Vermek: Burada çözüm önerilerinin “Eksik yanları var mı? Ne gibi problemler doğurabilir?” gibi sorularla eleştirel gözle incelenmesi ardından olası problemlerle çözümler revize edildikten sonra her iki tarafın da kabul edebileceği çözümü seçmek önemlidir.
4. Çözüme Göre Hareket Etmek: Tüm bu aşamaları gerçekleştirip davranışa dökmedikçe maalesef çatışma da bir çözüme ulaşmaz. Karşılıklı güven ve istek çözüme göre hareket etmeyi kolaylaştırır.
5. Çözümün Sonuçlarını Denetlemek: Çatışma hala çözülmemişse; çözüm için izlenen yolda neyin eksik yapıldığı; hangi faktörlerin gözden kaçırıldığı iyice düşünülmesi gerekirse yeni bir yöntem denenmelidir (Adams ve Lenz; 1999)
Tüm bunlara rağmen çatışmalar çözülmüyor hatta daha kötüye gidiyorsa; bir uzmandan yardım alınabilir.
Karşıdaki kişi size sorun yarattığı zaman artık doğru iletişim tekniklerini kullanmak yetersiz kalacaktır. Sorunların çatışmaya sebep olduğu durumlarda olumsuz duygular; Yüzleşici-Ben İletisi ile en yapıcı biçimde ifade edilir ve bu ileti; karşıdaki kişinin benlik saygısı korurken ilişkinizi de sürdürür nitelikte olmalıdır. Bununla birlikte karşıdaki kişi davranışını değiştirdiğinde sizin de gereksinimleriniz karşılanıyor olmalıdır. Yüzleşici- Ben iletinizde aşağıdaki 3 öge varsa karşınızdaki kişinin davranışı değiştirme olasılığı artar.
1. Duygular
2. Size sorun yaratan davranışı
3. O davranışın sizi nasıl etkilediği
Bununla birlikte yüzleşici ben iletisi faydalıdır çünkü; karşınızdaki kişi davranışının sizi etkilemesinden bir ölçüde kaygılanır; davranışının üzerinizde somut bir etki bıraktığına inanır ve davranışı sürdürme gereksinimi güçlü değildir veya gereksinimi için başka bir yol bulabilir. Örnek bir yüzleşici ben iletisi olarak; “Sözümü kestiğin zaman kırılıyorum; anlatmak istediğim şeyi bitiremediğim için sözlerimin senin yanında hiçbir öneminin olmadığını düşünüyorum.” cümlesini verebiliriz. Yüzleşici ben iletilerinin sonucunda ummadığınız bir çözüm yeni sorunlar çıkarmadan gereksinimlerinizi karşılayınca; onu kabul etmeli ve bu davranışın sürmesini istemelisiniz. Gereksinimleriniz karşılanmıyorsa; geri çevirmeli ama bunu yaparken çabaları için teşekkür etmelisiniz.
Problemle yüzleşmek ve bir başkası üzerinde olumsuz etki bıraktığını farketmek pek çok insan için kolay değildir; çeşitli transaksiyonlara sebep olabilir ve kişinin yetişkin modundan çıkıp çocuk veya ebeveyn modları ile tepki vermesine neden olabilir (Reodiher; Behart; Zarbock; 2016). Böyle durumlarda yüzleşici ben iletisinden vazgeçip etkili dinlemeye geçerek gerilimin artmasını engellemeli; kararlı lakin suçlayıcı olmayan bir mesafede durarak konumuzu korumalısınız. Böylece ilişkinin içinde bulunduğu ilişkisel kısır döngünün dışına çıkabilir ve özellikle sorun sizinse değişim ve çözüm için etkili bir adım atabilirsiniz (Lerner; 2013).
Çatışma kaçınılmazdır ve günlük hayatın bir parçasıdır. Onunla nasıl başedeceğimizi bilmediğimiz noktada ise problem yaratır. Hiç çatışmanın olmaması ise taraflardan birinin kendi isteklerinden vazgeçme pahasına çatışmadan kaçtığının göstergesidir ve sağlıklı değildir (Lerner; 1999). Özellikle kadınların açık tartışmalardan kaçınmalarının nedeni; eski tartışmaların adaletsiz bir biçimde çözülmüş olmasıdır.
Çatışmaları çözmenin yukarıdaki örnekte olduğu gibi bir tarafın güç kullanarak diğeri sindirmesi ya da toplumsal veya bireysel özellikler dolayısı ile kendiliğinden sinmesi gibi sağlıksız yolları olduğu gibi; herkesin isteklerinin karşılandığı ve daha demokratik çözümler sunan yolları da vardır. Bunlardan bir tanesi “Kaybeden-Yok Çözümüdür”.
Kaybeden Yok Çözümü Basamakları:
1. Sorunu Tanımlamak: Bu basamak yalnızca sorunlarla ilgilenir; çözümler dahil edilmez. Sorunu tanımlarken davranış dikdörtgeni kullanılabilir. Burada önemli olan diğerini suçlamadan ben dili ifadeleri ile problemleri tanımlayabilmektir.
2. Çözümler Üretmek: Çiftlerin birlikte adeta beyin fırtınası yaparak çözüm için olasıkları sıralamasıdır. Akla gelen çözümler mantıksız dahi gelse mutlaka listeye alınmalıdır; böylece daha işlevsel çözümler için kapı aralanmış olur.
3. Karşılıklı Kabul Edilebilecek Bir Çözüme Karar Vermek: Burada çözüm önerilerinin “Eksik yanları var mı? Ne gibi problemler doğurabilir?” gibi sorularla eleştirel gözle incelenmesi ardından olası problemlerle çözümler revize edildikten sonra her iki tarafın da kabul edebileceği çözümü seçmek önemlidir.
4. Çözüme Göre Hareket Etmek: Tüm bu aşamaları gerçekleştirip davranışa dökmedikçe maalesef çatışma da bir çözüme ulaşmaz. Karşılıklı güven ve istek çözüme göre hareket etmeyi kolaylaştırır.
5. Çözümün Sonuçlarını Denetlemek: Çatışma hala çözülmemişse; çözüm için izlenen yolda neyin eksik yapıldığı; hangi faktörlerin gözden kaçırıldığı iyice düşünülmesi gerekirse yeni bir yöntem denenmelidir (Adams ve Lenz; 1999)
Tüm bunlara rağmen çatışmalar çözülmüyor hatta daha kötüye gidiyorsa; bir uzmandan yardım alınabilir.