Televizyon ve İnternet Kullanımının Çocuklar Üzerindeki Etkisi
TELEVİZYON VE İNTERNET KULLANIMININ ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Teknoloji çağı olarakta adlandırdığımız bu dönemde televizyon ve internet kullanımı artık hayatın vazgeçilmez unsurları haline gelmiștir.
Televizyon; çoğu aile için halen sosyalleşmenin ve haber almanın en önemli aracı olarak görülmektedir. Aileler boş zaman değerlendirme aracı olarak televizyonu görmekte ve bu sebeple de çocuklar televizyon ile erken yaşta tanışmaktadır. Çocuklar için televizyonun faydalı olup olmadığı birçok eğitimci tarafından tartışma konusu yapılmıştır. Olumsuz eleştirilerin de bu tartışmalar içerisinde daha fazla yer aldığı görülür.
Televizyon ve bilgisayar gibi görsel kitle iletişim araçlarının çocuklara fiziksel; psikolojik ve sosyal gelişimine olumlu etkilerinin yanında olumsuz etkileri de olabilmektedir. Çocuklar yetişkinlere göre izlediklerinden daha fazla etkilenirler; izlediklerini sorgulama ve değerlendirme becerileri henüz yeterince gelişmemiştir. Televizyonda haber; dizi; film olarak şiddet içeren birçok materyal bulunmaktadır ve bazen bu içerikler basın yayın organları tarafından sansürsüz olarak tüm açıklığı ile çocuklara da ulaştırılmaktadır. Televizyon; çocukların duyarsızlaşmasına; şiddet içeren saldırgan davranışlarda bulunmalarına; konsantrasyon sorunları yaşamalarına; sağlıksız beslenme alışkanlıkları edinmelerine; dünya ile ilgili gerçek dışı düşüncelere sahip olmalarına; bilinçsiz bir tüketici olmalarına; yanlış kişilerle özdeşim kurmalarına; hayal güçlerinin; okuma ve yazma becerilerinin zayıflamasına; boş zamanlarını doldurarak yaratıcı; sosyal ve kültürel etkinliklere zaman ayıramamalarına neden olabilir
Kuşkusuz; bilgisel açıdan televizyonun olumlu ve yararlı hale dönüştürülmesi de olanaklıdır. Bu tartışmaların temelinde ailenin kontrolünün de ön plana çıktığı görülür. Kontrol ettiğiniz müddetçe sorun yok gibi gözükmektedir. Fakat televizyonun sizin kontrolünüzden de çıkması; programcıların bakış açısının bir anda sizin bakış açınız oluvermesi an meselesidir. Her an bu kadar tetikte olamayacağımız da bir gerçektir. O halde belki yapılmasını kısmen denetim altına alabileceğimiz bir olgudan söz ediyoruz.
Televizyonun eğitimsel değerinin sonuna kadar herkes tarafından desteklenerek geliştirilmesi gerekir. Fakat pasif seyirciler olarak bunu başarmak zor gözüküyor.
Dizilerin ve özellikle reklamların yeni hayat standartları belirlemesi ve bunları olmazsa olmaz şeklinde sunmaları bazı aileleri zor duruma düşürmektedir.
Eğitim düzeylerine bakılmaksızın birçok aile; televizyonda izlediklerinden çocuğu adına kaygılanabilir. Fakat bunu dönüştüreceği kanalları kullanamaz. Çocukların kimi zaman kendi istekleri ile kimi zaman da yetişkinlerin izleme tercihleri nedeniyle karsı karsıya kaldıkları çeşitli medya içerikleri; çocukları yetişkinlerin başa çıkmada zorlandıkları bir kaygı dünyasına taşımaktadır. İnsanlar; genellikle televizyonda normal olanın gösterildiğine inanmakta ve buna bağlı olarak televizyonda gördüklerinden etkilenebilmektedirler. Televizyon aracılığıyla; sürekli tekrarlarla sunulan ve genellikle kaygı uyandıran haber içeriklerine ve görüntülere kolektif olarak maruz kalınmaktadır. Bunların çocuk psikolojisi üzerindeki etkisini yetişkinlerle kıyasladığımızda nitelik açısından arttığını düşünmek yanlış olmayacaktır.
Televizyon çocuğun ilgisini çeken birinci mecra haline gelirken; sosyal istenirliği yüksek bir çocuk idealinin gerçek olma ihtimali de git gide azalmaktadır. Bilgisayar oyunları; internet ve televizyon ile haşır neşir olan çocuk; kitap okuyan ve akranları ile oyun oynayarak sosyalleşen çocuk idealinden çok uzaktır.
Çocuk ve gençler açısından; televizyonun tahtına göz dikmiş diğer görsel iletişim aracı ise bilgisayardır. Televizyondan daha çekici ve popülerdir. Özellikle internet kullanımıyla beraber bilgisayar; televizyona kıyasla kullanımının kontrolü çok daha zor; fakat etkileşimci özelliği ile televizyondan daha etkilidir.
Bilgisayar; çocukların ilgi alanına giren DVD veya VCD formatlarında video; oyun; kitap vb nihai ulaşım ortamı iken; internet bağlantısı sayesinde bilgi erişimi; çevrimiçi oyun; haber; ırkçı propaganda; porno ağlarına kadar geniş bir yelpaze oluşturan önemli bir mecra niteliği kazanmıştır. İnternetin temel ortaya çıkıș amacı bilgiye kolay; ucuz; hızlı ve güvenli ulașmak ve iletișimi kolaylaștırmak olmasına rağmen internetin tahmin edilenden de daha hızlı yaygınlașması patolojik așırı kullanıma ve yeni bir bağımlılık türü olarak nitelenebilecek internet bağımlılığına yol açmaya bașlamıștır. Dolayısıyla televizyon gibi bilgisayar da kullanıma bağlı olarak olumlu katkıların veya olumsuz etkilerin kaynağıdır. Nitekim bilgisayar kullanımı konusunda ailelerin tutumları farklılaşmaktadır. Kimi ebeveyn bilgisayar ve internet kullanımını çağ ile daha uyumlu olma; daha ileri bir düzey gibi algılamakta ve çocuk ve gençleri bilgisayar kullanımı konusunda desteklemekteyken; kimine göre bilgisayar çocukları sosyal hayattan koparmaktadır ve kullanımı kontrol altında tutulmalıdır. Bir grup ise çocuğun internet kafelere gitmesine engel olmak adına; durumu gönülsüzce kabullenmiş görünmektedir.
Bilgisayarın ve internetin yalnız başına çok az eğitimsel değere sahip olduğu söylenebilir. Ancak; teknoloji iyi kullanıldığında; çocuklara erişemeyecekleri çok geniş bir bilgi deposunu kullanmalarına izin verir. Kişilerin ırk; renk ve etnik özelliklerini ortadan kaldırarak; önyargısız bir iletişim kurulmasını ve ortak bir dünya kültürünün oluşmasına yardımcı olabilir. Bilgisayar da televizyon gibi çocukların genelde yaşama tarzını değiştirdiği; diğer etkinliklere ayıracağı zamanı aldığı ve yaratıcılığı zayıflattığı için okuma alışkanlıklarını olumsuz etkileyebilmektedir
Türkiye’de internet bağımlılığı problemi daha ziyade bu teknolojiye daha yatkın olan gençlerde ve çocuklarda daha fazla görülmektedir ve artık aileler çocuklarının internet kullanımının yol açtığı sorunlar nedeniyle bu bozukluğun tedavisinin arayıșına girmeye bașlamıștır.
Ailelere Öneriler:
• Bir programın çocuk programı olarak hazırlandığından emin olduğunuzda çocuğunuza izlettirin. Bazı programların içeriğinde bolca çocuk bulunması; çocuk programı olduğu anlamına gelmez.
• Kontrolden uzak; saatlerce televizyon izlemek; yalnız çocuklar için değil; yetişkinler açısından da zararlıdır.
• Çocuğunuzu dışarı çıkarken yalnız bırakmaktan nasıl çekiniyorsanız; televizyon seyrederken de yalnız bırakmayınız. Televizyonda film; reklam; dizi vb. izlerken öğrettiğiniz değerlerle çelişen bir duruma tanık olmuşsanız çocuğunuza bunun yanlış olduğunu söyleyip gerekli açıklamaları yapınız.
• Oynanan oyunların; ziyaret edilen sitelerin olumlu ve olumsuz yönleri aile içerisinde tartışın; çocukların kişilik gelişimlerine katkısı olup olmadığı değerlendirin.
• Sınırsız internet erişimi bile olsa anne ve babalar internet; televizyon kullanımı ve süresini kontrol edebilir. İnternet ve televizyon için zaman belirlenirken çocuğunuzun da fikrini ve önerilerini dikkate alabilirsiniz.
• Aileler ziyaret edilmesini istemedikleri sitelere koruma şifresi koyabilirler.
• Anne ve baba olarak televizyon ve internet doğru kullanımı konusunda rol model olmalısınız.
• Ev içinde çocuğun ilgisini çekecek aynı zamanda gelişimini destekleyen etkinlikler düzenlenebilir.
• Çocuklara kendine özel isim; adres; telefon numarası gibi bilgileri yabancılarla paylaşmaması; yabancıların rahatsız etmesi durumunda cevap vermemesi ve ebeveynine söylemesi gerektiği konusunda bilgi verilmelidir.
• Ailelerinde internetin taşıdığı risk unsurları konusunda fikirlerini; çocuklarla samimi bir ilişki kurarak ve ikna edici bir şekilde paylaşmalarında yarar vardır. Çocuğa güvenilmediğini ima edecek tarzda yasakçı bir yaklaşım yerine; riskli olan içeriğin neden riskli olduğu çocuğa şimdi veya gelecekte ne gibi tehditler taşıdığını izah ederek inandırmak en etkili metot olacaktır.
• Çocukların bilgisayarlarının çocuk odalarına değil; salona kurularak hem aile bireyleriyle iletişimi kesmemeleri sağlanabilir hem de zaman zaman çocuğa eşlik ederek zararsız ve faydalı kullanım konusunda yol gösterici rolü oynanabilir.
• Aileler; çocuklarını gelişimine ve sosyalleşmesine yardımcı olan çalışmalara teşvik etmeli hatta bu konuda örnek olmalıdır.
• Çocuklarınızın internet ve bilgisayardaki alışkanlıklarını öğrenin. Ne tür oyunlar oynadıklarına; internette nerelerde gezdiklerine; kimlerle sohbet ettiklerine; ne tür faaliyetler yaptıklarına dikkat edin.
Teknoloji çağı olarakta adlandırdığımız bu dönemde televizyon ve internet kullanımı artık hayatın vazgeçilmez unsurları haline gelmiștir.
Televizyon; çoğu aile için halen sosyalleşmenin ve haber almanın en önemli aracı olarak görülmektedir. Aileler boş zaman değerlendirme aracı olarak televizyonu görmekte ve bu sebeple de çocuklar televizyon ile erken yaşta tanışmaktadır. Çocuklar için televizyonun faydalı olup olmadığı birçok eğitimci tarafından tartışma konusu yapılmıştır. Olumsuz eleştirilerin de bu tartışmalar içerisinde daha fazla yer aldığı görülür.
Televizyon ve bilgisayar gibi görsel kitle iletişim araçlarının çocuklara fiziksel; psikolojik ve sosyal gelişimine olumlu etkilerinin yanında olumsuz etkileri de olabilmektedir. Çocuklar yetişkinlere göre izlediklerinden daha fazla etkilenirler; izlediklerini sorgulama ve değerlendirme becerileri henüz yeterince gelişmemiştir. Televizyonda haber; dizi; film olarak şiddet içeren birçok materyal bulunmaktadır ve bazen bu içerikler basın yayın organları tarafından sansürsüz olarak tüm açıklığı ile çocuklara da ulaştırılmaktadır. Televizyon; çocukların duyarsızlaşmasına; şiddet içeren saldırgan davranışlarda bulunmalarına; konsantrasyon sorunları yaşamalarına; sağlıksız beslenme alışkanlıkları edinmelerine; dünya ile ilgili gerçek dışı düşüncelere sahip olmalarına; bilinçsiz bir tüketici olmalarına; yanlış kişilerle özdeşim kurmalarına; hayal güçlerinin; okuma ve yazma becerilerinin zayıflamasına; boş zamanlarını doldurarak yaratıcı; sosyal ve kültürel etkinliklere zaman ayıramamalarına neden olabilir
Kuşkusuz; bilgisel açıdan televizyonun olumlu ve yararlı hale dönüştürülmesi de olanaklıdır. Bu tartışmaların temelinde ailenin kontrolünün de ön plana çıktığı görülür. Kontrol ettiğiniz müddetçe sorun yok gibi gözükmektedir. Fakat televizyonun sizin kontrolünüzden de çıkması; programcıların bakış açısının bir anda sizin bakış açınız oluvermesi an meselesidir. Her an bu kadar tetikte olamayacağımız da bir gerçektir. O halde belki yapılmasını kısmen denetim altına alabileceğimiz bir olgudan söz ediyoruz.
Televizyonun eğitimsel değerinin sonuna kadar herkes tarafından desteklenerek geliştirilmesi gerekir. Fakat pasif seyirciler olarak bunu başarmak zor gözüküyor.
Dizilerin ve özellikle reklamların yeni hayat standartları belirlemesi ve bunları olmazsa olmaz şeklinde sunmaları bazı aileleri zor duruma düşürmektedir.
Eğitim düzeylerine bakılmaksızın birçok aile; televizyonda izlediklerinden çocuğu adına kaygılanabilir. Fakat bunu dönüştüreceği kanalları kullanamaz. Çocukların kimi zaman kendi istekleri ile kimi zaman da yetişkinlerin izleme tercihleri nedeniyle karsı karsıya kaldıkları çeşitli medya içerikleri; çocukları yetişkinlerin başa çıkmada zorlandıkları bir kaygı dünyasına taşımaktadır. İnsanlar; genellikle televizyonda normal olanın gösterildiğine inanmakta ve buna bağlı olarak televizyonda gördüklerinden etkilenebilmektedirler. Televizyon aracılığıyla; sürekli tekrarlarla sunulan ve genellikle kaygı uyandıran haber içeriklerine ve görüntülere kolektif olarak maruz kalınmaktadır. Bunların çocuk psikolojisi üzerindeki etkisini yetişkinlerle kıyasladığımızda nitelik açısından arttığını düşünmek yanlış olmayacaktır.
Televizyon çocuğun ilgisini çeken birinci mecra haline gelirken; sosyal istenirliği yüksek bir çocuk idealinin gerçek olma ihtimali de git gide azalmaktadır. Bilgisayar oyunları; internet ve televizyon ile haşır neşir olan çocuk; kitap okuyan ve akranları ile oyun oynayarak sosyalleşen çocuk idealinden çok uzaktır.
Çocuk ve gençler açısından; televizyonun tahtına göz dikmiş diğer görsel iletişim aracı ise bilgisayardır. Televizyondan daha çekici ve popülerdir. Özellikle internet kullanımıyla beraber bilgisayar; televizyona kıyasla kullanımının kontrolü çok daha zor; fakat etkileşimci özelliği ile televizyondan daha etkilidir.
Bilgisayar; çocukların ilgi alanına giren DVD veya VCD formatlarında video; oyun; kitap vb nihai ulaşım ortamı iken; internet bağlantısı sayesinde bilgi erişimi; çevrimiçi oyun; haber; ırkçı propaganda; porno ağlarına kadar geniş bir yelpaze oluşturan önemli bir mecra niteliği kazanmıştır. İnternetin temel ortaya çıkıș amacı bilgiye kolay; ucuz; hızlı ve güvenli ulașmak ve iletișimi kolaylaștırmak olmasına rağmen internetin tahmin edilenden de daha hızlı yaygınlașması patolojik așırı kullanıma ve yeni bir bağımlılık türü olarak nitelenebilecek internet bağımlılığına yol açmaya bașlamıștır. Dolayısıyla televizyon gibi bilgisayar da kullanıma bağlı olarak olumlu katkıların veya olumsuz etkilerin kaynağıdır. Nitekim bilgisayar kullanımı konusunda ailelerin tutumları farklılaşmaktadır. Kimi ebeveyn bilgisayar ve internet kullanımını çağ ile daha uyumlu olma; daha ileri bir düzey gibi algılamakta ve çocuk ve gençleri bilgisayar kullanımı konusunda desteklemekteyken; kimine göre bilgisayar çocukları sosyal hayattan koparmaktadır ve kullanımı kontrol altında tutulmalıdır. Bir grup ise çocuğun internet kafelere gitmesine engel olmak adına; durumu gönülsüzce kabullenmiş görünmektedir.
Bilgisayarın ve internetin yalnız başına çok az eğitimsel değere sahip olduğu söylenebilir. Ancak; teknoloji iyi kullanıldığında; çocuklara erişemeyecekleri çok geniş bir bilgi deposunu kullanmalarına izin verir. Kişilerin ırk; renk ve etnik özelliklerini ortadan kaldırarak; önyargısız bir iletişim kurulmasını ve ortak bir dünya kültürünün oluşmasına yardımcı olabilir. Bilgisayar da televizyon gibi çocukların genelde yaşama tarzını değiştirdiği; diğer etkinliklere ayıracağı zamanı aldığı ve yaratıcılığı zayıflattığı için okuma alışkanlıklarını olumsuz etkileyebilmektedir
Türkiye’de internet bağımlılığı problemi daha ziyade bu teknolojiye daha yatkın olan gençlerde ve çocuklarda daha fazla görülmektedir ve artık aileler çocuklarının internet kullanımının yol açtığı sorunlar nedeniyle bu bozukluğun tedavisinin arayıșına girmeye bașlamıștır.
Ailelere Öneriler:
• Bir programın çocuk programı olarak hazırlandığından emin olduğunuzda çocuğunuza izlettirin. Bazı programların içeriğinde bolca çocuk bulunması; çocuk programı olduğu anlamına gelmez.
• Kontrolden uzak; saatlerce televizyon izlemek; yalnız çocuklar için değil; yetişkinler açısından da zararlıdır.
• Çocuğunuzu dışarı çıkarken yalnız bırakmaktan nasıl çekiniyorsanız; televizyon seyrederken de yalnız bırakmayınız. Televizyonda film; reklam; dizi vb. izlerken öğrettiğiniz değerlerle çelişen bir duruma tanık olmuşsanız çocuğunuza bunun yanlış olduğunu söyleyip gerekli açıklamaları yapınız.
• Oynanan oyunların; ziyaret edilen sitelerin olumlu ve olumsuz yönleri aile içerisinde tartışın; çocukların kişilik gelişimlerine katkısı olup olmadığı değerlendirin.
• Sınırsız internet erişimi bile olsa anne ve babalar internet; televizyon kullanımı ve süresini kontrol edebilir. İnternet ve televizyon için zaman belirlenirken çocuğunuzun da fikrini ve önerilerini dikkate alabilirsiniz.
• Aileler ziyaret edilmesini istemedikleri sitelere koruma şifresi koyabilirler.
• Anne ve baba olarak televizyon ve internet doğru kullanımı konusunda rol model olmalısınız.
• Ev içinde çocuğun ilgisini çekecek aynı zamanda gelişimini destekleyen etkinlikler düzenlenebilir.
• Çocuklara kendine özel isim; adres; telefon numarası gibi bilgileri yabancılarla paylaşmaması; yabancıların rahatsız etmesi durumunda cevap vermemesi ve ebeveynine söylemesi gerektiği konusunda bilgi verilmelidir.
• Ailelerinde internetin taşıdığı risk unsurları konusunda fikirlerini; çocuklarla samimi bir ilişki kurarak ve ikna edici bir şekilde paylaşmalarında yarar vardır. Çocuğa güvenilmediğini ima edecek tarzda yasakçı bir yaklaşım yerine; riskli olan içeriğin neden riskli olduğu çocuğa şimdi veya gelecekte ne gibi tehditler taşıdığını izah ederek inandırmak en etkili metot olacaktır.
• Çocukların bilgisayarlarının çocuk odalarına değil; salona kurularak hem aile bireyleriyle iletişimi kesmemeleri sağlanabilir hem de zaman zaman çocuğa eşlik ederek zararsız ve faydalı kullanım konusunda yol gösterici rolü oynanabilir.
• Aileler; çocuklarını gelişimine ve sosyalleşmesine yardımcı olan çalışmalara teşvik etmeli hatta bu konuda örnek olmalıdır.
• Çocuklarınızın internet ve bilgisayardaki alışkanlıklarını öğrenin. Ne tür oyunlar oynadıklarına; internette nerelerde gezdiklerine; kimlerle sohbet ettiklerine; ne tür faaliyetler yaptıklarına dikkat edin.