Destekleyici Psikoterapi
Destekleyici psikoterapinin hedefi kişilik değişimi değildir. Amaç ağır bir psikiyatrik bozukluğun nükslerini engellemek veya sağlıklı bir kişinin geçici bir güncel sorunla baş etmesine yardım etmektir.
Tanım
Destekleyici Psikoterapi; belirtileri iyileştirmek; benlik değeri; ego işlevi; uyum becerilerini onarmak; sürdürmek ve geliştirmek amacıyla doğrudan müdahalelerde bulunan bir tedavidir. Bu amaçları başarmak için gerçek veya aktarımsal ilişkilerin ve geçmiş ve güncel emosyonel yanıt veya davranış kalıplarının incelenmesini gerektirebilir. Benlik değeri; hastanın yeterlik; güven; umut hissi ve kendini algılayışı ile alakalıdır. Ego işlevi; gerçeklikle ilişki; düşünme; savunmaların biçimlenişi; duygulanımın düzenlenmesi; sentez işlevini kapsar
Uyum becerileri; etkin işlevsellikle bağlantılı davranışlar olarak tanımlanabilir. Hastanın olayları değerlendirmesi ego işlevi; bu değerlendirmeye dayanarak sergilediği davranış bir uyum becerisidir.
Temel Varsayımlar
Destekleyici terapide bilinçli sorun ve çatışmalar ele alınır. Bunların altında yatan bilinçdışı çatışmalar ve kişilik özelliklerine yönelik girişimde bulunulmaz. Destekleyici psikoterapide savunmalar yalnızca uyumu bozucu nitelikte ise sorgulanır. Örneğin ciddi bir hastalıkta hastalığı düşünmemeye yarayan inkar uyumu kolaylaştırırken; faydalı bir tedaviyi reddetmesine yol açan inkar ise uyumu bozucudur.
Danışan 1: Her zaman konular hakkında açık bir şekilde düşünüyorsunuz. Sorunun ne olduğunu ve ne yapılması gerektiğini her zaman biliyorsunuz.
Terapist 1: Teşekkürler. Sorunu birinden dinlemek; sorunların ortasında yaşıyor olmaktan her zaman daha kolaydır.
Danışan 2: Buraya ulaşmak çok zor. Her şey son dakikaya sıkışıyor. Geç kaldığım için özür dilerim
Terapist 2: Yardımı olacaksa randevu saatini değiştirebiliriz. Ancak Buraya gelmeyi zor bulmanızın sebebi; terapiyi sürdürmek konusundaki kuşkularınız ile ilişkili olduğunu sanıyorum.
Terapötik İşbirliği
Tüm psikoterapileri etkili kılan ortak unsur “terapötik işbirliğidir”.
Benlik Değeri
Bir insanın başka bir insanın benlik değerini arttırması; o kişiyi kabul ederek; ilgi; saygı ve hayranlık göstererek olur. Diğer insanlarla ilişki kuramayan ve dışlandığını düşünen danışan; terapisti kabullenici ve ilgili bir kişi olarak görmelidir. Terapist hastayla konuşmalarını; hastanın ne söylediğini hatırlayarak; danışanın tutumlarının; neyi sevip sevmediğinin farkında olarak danışana ilgisini gösterir. Kabul; tartışmaktan; yersiz suçlamalardan; eleştirmekten kaçınarak gösterilebilir.
Danışanın benlik değerini yükseltmek dolaylı ya da dolaysız hükmedici bir dil kullanmayı gerektirir.
Neden veya neden değil gibi sözcüklerle başlayan sorular sıklıkla saldırı olarak algılanır ve kaçınılması gerekir.
-Onu neden böyle yaptınız? yerine
-Onu nasıl bu şekilde yaptığınızı açıklayabilir misiniz?
Özgül sorular yerine genel sorular sormak gerekir.
Terapist;danışanın çok sık “hayır demek “ zorunda kaldığı kişi olmamalıdır.
Sonuç
Destekleyici psikoterapi; psikodinamik psikoterapi uygulamalarından geliştirilmiştir. Hastanın savunmalarının desteklenmesi; anksiyetenin hafifletilmesi; ve uyum becerilerinin geliştirilmesi için alınan doğrudan önlemlere dayanır. Danışanla terapist arasındaki terapötik ilişki tedavinin çok güçlü bir öğesi olarak kabul edilir.
MÜDAHALELER
Övgü
Övgü iyi bir destekleyici tekniktir. Övgünün; başarıların veya uyuma yönelik davranışların arttırılmasını pekiştirici etkisi olabilir.
-Bunu yapabileceğin çok açık
-Diğer insanlara karşı böylesine duyarlı olman çok iyi
Sahte övgü veya hasta için anlamsız övgü; hiç bir şey söylememekten daha kötüdür.
Danışan: Annemden her zaman korkuyordum.
Terapist: Neden korkuyordun?
Danışan: Bu sabah geldi ve “neden hala yataktasın ?” dedi. Bana saygı duymaz. Babamla çok tartışır. Onun çatlak olduğunu daha 15 yaşımda iken fark ettim.
Terapist 1: Çok güzel açıkladın.
Terapist 2: Bunları tanımlamak senin için zor. Çok çaba harcıyorsun
Terapist hastanın kendini iyi hissetmediği bir konuda övgüde bulunuyorsa sözleri etkisiz hatta olumsuz olabilir.
Danışan: Kendimi çok kötü hissediyorum. Hiç bir şey yapmıyorum. Çoğu zaman bomboşum.
Terapist: Geçen hafta evde oturmaktan başka bir şey yaptın mı?
Danışan: Şey; sinemaya gittim.
Terapist: Bu harika bir şey.
Danışan: Yaaa
İletişimin kopmasını önlemek için önemli bir strateji geri bildirim istemektir.
Danışan: Şey; sinemaya gittim.
Terapist: Bu harika bir şey. Ne düşünüyorsun. Bunu yaptığından memnun kalmadın mı?
Danışan: Aslında hayır.; bu yaptığım hiçbir şey. Ben eskiden bütün gün faaldim. Şimdi en fazla yapabildiğim aptal bir filme gidebilmek. Ne kötü.
Terapist: Fakat dışarı çıkman iyi bir şey. Bu değişim iyi bir adım.
Danışan psikopatolojik yelpazede hafif bozulma ucuna yakınsa; daha az övgü gerekir. Terapi sırasında anksiyeteyi yükselten bir konuyu ele almayı sürdürebildiği için danışanı övmek faydalı olabilir. En kolay övgü; danışaın yaptığı bir şeyi terapistin onaylamasıyla olur. Böyle bir övgü ancak bir görüş veya yargı olabilir. En iyi övgü ise danışanın önceden belirlenmiş bir hedefe yönelik attığı bir adımı pekiştirmeye yönelik olandır.
Güvence Verme
Güvencenin danışanın özgün durumuna uygun verilmelidir. Terapist güvenceyi çok emin olduğu veya uzmanı olduğu konularla sınırlamaya dikkat etmelidir. Danışanın veya ailesinin basitçe duymak istediklerine yönelik güvence isteklerine asla uyulmamalıdır. En önemli güvence verme tekniklerinden biri de “normalleştirme” dir.
Danışan: Ne zaman bir yere gitsem; kontrolümü kaybedeceğimden korkuyorum.
Terapist 1: Korkmayın; kontrolünüzü kaybetmezsiniz.
Terapist 2: Kontrolünü kaybedeceğini düşünmüyorum. Bu korkun uzun süredir var ve her zaman kendini gayet iyi kontrol edebildin.
Terapist 3: Sosyal fobisi olan insanlar her zaman kontrolllerini kaybedeceklerinden korkarlar. Ancak bu hastalıkta kontrol kaybı olmaz.
Cesaretlendirme
Kronik psikiyatrik hastalar genellikle zihinsel ve fiziksel olarak etkin değildir. Terapist danışanı kişisel bakımı; egzersiz yapma; diğer insanlarla ilişki kurma; bazen daha bağımsız olma için cesaretlendirebilir. Rehabilitasyon küçük adımlar atmayı gerektirir.
Bakış Açısını Değiştirme
Danışan: Oğlumun odası hep çok dağınıktır; tahammül etmem mümkün değil. Bunun beni çıldırttığını biliyor. Kocam “onun odasına girme” diyor. Ama bunu görmezlikten gelemem
Terapist: Bu yaşlardaki erkek çocuklar genellikle böyledir. Bunu bildiğiniz halde neden kendinizi tutamıyorsunuz merak ediyorum.
Danışan: Beni sinirlendirmek için yaptığını düşünüyorum.
Terapist: Eğer oğlunuzun odasını dağınık tutmasını size isyan olarak düşünürsek; tepkinin çok yıkıcı olmamasını iyi karşılamak gerekir. Ayrıca siz ona kendi başına tepki koyabilmesini sağlayacak güvenlik hissini verebilmişsiniz.
Tavsiye ve Öğretme
Tavsiye destekleyici psikoterapinin önemli bir taktiğidir. Tavsiyeden hastanın kendi kaynaklarını kullanacağı zamana geçiş önemlidir. Bağımlı bir kişiye tavsiyede bulunmak doyurucu olabilir ancak kişiyi büyüme olanağından yoksun bırakır. Tavsiye; ancak hasta onun kendi ihtiyaçlarıyla ilişkili olduğunu görürse anlamlıdır. Tavsiye ve öğretme; terapistin uzman olduğu alanlarda (ruhsal hastalıklar; normal insan davranışları; kişiler arası etkileşim) olursa uygundur.
Önsel Rehberlik
Prova ya da olabileceklere yönelik rehberlik bilişsel terapide olduğu gibi destekleyici terapide de faydalıdır. Amaç; öngörülen eylem planında karşılaşılacak engelleri gözden geçirmek ve bunlarla baş etme stratejileri konusunda hazırlanmaktır.
Anksiyeteyi Azaltmak Ve Önlemek
Destekleyici psikoterapist sadece bir belirti olarak anksiyete ile uğraşmak dışında anksiyetenin ortaya çıkışını önlemeyi de amaçlar. Anksiyeteyi azaltmak için terapist; gündemini danışanla paylaşmalı; soruların veya konuların gerekçelerini açıklamalıdır.
Danışanın Farkındalığını Arttırmak
Açıklığa kavuşturmak:
Danışanın söylediklerini özetlemek; başka sözcüklerle ifade etmek veya organiz etmektir. Açıklığa kavuşturma; sıklıkla terapistin hastayı dinlediğini; dikkat ettiğini ve anlama çabasında olduğunu gösterir.
Yüzleştirme:
Tanımadığı veya görmekten kaçındığı bir davranış; düşünce veya duygu kalıbına hastanın dikkatini çekmek için kullanılır. Duyguyu basitçe adlandırıp; üzerinde çalışmak destekleyici bir tekniktir.
Yorum:
Hastanın düşüncelerinin anlamına veya davranışlarının maksadına yönelik sunulan açıklama.
Tanım
Destekleyici Psikoterapi; belirtileri iyileştirmek; benlik değeri; ego işlevi; uyum becerilerini onarmak; sürdürmek ve geliştirmek amacıyla doğrudan müdahalelerde bulunan bir tedavidir. Bu amaçları başarmak için gerçek veya aktarımsal ilişkilerin ve geçmiş ve güncel emosyonel yanıt veya davranış kalıplarının incelenmesini gerektirebilir. Benlik değeri; hastanın yeterlik; güven; umut hissi ve kendini algılayışı ile alakalıdır. Ego işlevi; gerçeklikle ilişki; düşünme; savunmaların biçimlenişi; duygulanımın düzenlenmesi; sentez işlevini kapsar
Uyum becerileri; etkin işlevsellikle bağlantılı davranışlar olarak tanımlanabilir. Hastanın olayları değerlendirmesi ego işlevi; bu değerlendirmeye dayanarak sergilediği davranış bir uyum becerisidir.
Temel Varsayımlar
Destekleyici terapide bilinçli sorun ve çatışmalar ele alınır. Bunların altında yatan bilinçdışı çatışmalar ve kişilik özelliklerine yönelik girişimde bulunulmaz. Destekleyici psikoterapide savunmalar yalnızca uyumu bozucu nitelikte ise sorgulanır. Örneğin ciddi bir hastalıkta hastalığı düşünmemeye yarayan inkar uyumu kolaylaştırırken; faydalı bir tedaviyi reddetmesine yol açan inkar ise uyumu bozucudur.
Danışan 1: Her zaman konular hakkında açık bir şekilde düşünüyorsunuz. Sorunun ne olduğunu ve ne yapılması gerektiğini her zaman biliyorsunuz.
Terapist 1: Teşekkürler. Sorunu birinden dinlemek; sorunların ortasında yaşıyor olmaktan her zaman daha kolaydır.
Danışan 2: Buraya ulaşmak çok zor. Her şey son dakikaya sıkışıyor. Geç kaldığım için özür dilerim
Terapist 2: Yardımı olacaksa randevu saatini değiştirebiliriz. Ancak Buraya gelmeyi zor bulmanızın sebebi; terapiyi sürdürmek konusundaki kuşkularınız ile ilişkili olduğunu sanıyorum.
Terapötik İşbirliği
Tüm psikoterapileri etkili kılan ortak unsur “terapötik işbirliğidir”.
Benlik Değeri
Bir insanın başka bir insanın benlik değerini arttırması; o kişiyi kabul ederek; ilgi; saygı ve hayranlık göstererek olur. Diğer insanlarla ilişki kuramayan ve dışlandığını düşünen danışan; terapisti kabullenici ve ilgili bir kişi olarak görmelidir. Terapist hastayla konuşmalarını; hastanın ne söylediğini hatırlayarak; danışanın tutumlarının; neyi sevip sevmediğinin farkında olarak danışana ilgisini gösterir. Kabul; tartışmaktan; yersiz suçlamalardan; eleştirmekten kaçınarak gösterilebilir.
Danışanın benlik değerini yükseltmek dolaylı ya da dolaysız hükmedici bir dil kullanmayı gerektirir.
Neden veya neden değil gibi sözcüklerle başlayan sorular sıklıkla saldırı olarak algılanır ve kaçınılması gerekir.
-Onu neden böyle yaptınız? yerine
-Onu nasıl bu şekilde yaptığınızı açıklayabilir misiniz?
Özgül sorular yerine genel sorular sormak gerekir.
Terapist;danışanın çok sık “hayır demek “ zorunda kaldığı kişi olmamalıdır.
Sonuç
Destekleyici psikoterapi; psikodinamik psikoterapi uygulamalarından geliştirilmiştir. Hastanın savunmalarının desteklenmesi; anksiyetenin hafifletilmesi; ve uyum becerilerinin geliştirilmesi için alınan doğrudan önlemlere dayanır. Danışanla terapist arasındaki terapötik ilişki tedavinin çok güçlü bir öğesi olarak kabul edilir.
MÜDAHALELER
Övgü
Övgü iyi bir destekleyici tekniktir. Övgünün; başarıların veya uyuma yönelik davranışların arttırılmasını pekiştirici etkisi olabilir.
-Bunu yapabileceğin çok açık
-Diğer insanlara karşı böylesine duyarlı olman çok iyi
Sahte övgü veya hasta için anlamsız övgü; hiç bir şey söylememekten daha kötüdür.
Danışan: Annemden her zaman korkuyordum.
Terapist: Neden korkuyordun?
Danışan: Bu sabah geldi ve “neden hala yataktasın ?” dedi. Bana saygı duymaz. Babamla çok tartışır. Onun çatlak olduğunu daha 15 yaşımda iken fark ettim.
Terapist 1: Çok güzel açıkladın.
Terapist 2: Bunları tanımlamak senin için zor. Çok çaba harcıyorsun
Terapist hastanın kendini iyi hissetmediği bir konuda övgüde bulunuyorsa sözleri etkisiz hatta olumsuz olabilir.
Danışan: Kendimi çok kötü hissediyorum. Hiç bir şey yapmıyorum. Çoğu zaman bomboşum.
Terapist: Geçen hafta evde oturmaktan başka bir şey yaptın mı?
Danışan: Şey; sinemaya gittim.
Terapist: Bu harika bir şey.
Danışan: Yaaa
İletişimin kopmasını önlemek için önemli bir strateji geri bildirim istemektir.
Danışan: Şey; sinemaya gittim.
Terapist: Bu harika bir şey. Ne düşünüyorsun. Bunu yaptığından memnun kalmadın mı?
Danışan: Aslında hayır.; bu yaptığım hiçbir şey. Ben eskiden bütün gün faaldim. Şimdi en fazla yapabildiğim aptal bir filme gidebilmek. Ne kötü.
Terapist: Fakat dışarı çıkman iyi bir şey. Bu değişim iyi bir adım.
Danışan psikopatolojik yelpazede hafif bozulma ucuna yakınsa; daha az övgü gerekir. Terapi sırasında anksiyeteyi yükselten bir konuyu ele almayı sürdürebildiği için danışanı övmek faydalı olabilir. En kolay övgü; danışaın yaptığı bir şeyi terapistin onaylamasıyla olur. Böyle bir övgü ancak bir görüş veya yargı olabilir. En iyi övgü ise danışanın önceden belirlenmiş bir hedefe yönelik attığı bir adımı pekiştirmeye yönelik olandır.
Güvence Verme
Güvencenin danışanın özgün durumuna uygun verilmelidir. Terapist güvenceyi çok emin olduğu veya uzmanı olduğu konularla sınırlamaya dikkat etmelidir. Danışanın veya ailesinin basitçe duymak istediklerine yönelik güvence isteklerine asla uyulmamalıdır. En önemli güvence verme tekniklerinden biri de “normalleştirme” dir.
Danışan: Ne zaman bir yere gitsem; kontrolümü kaybedeceğimden korkuyorum.
Terapist 1: Korkmayın; kontrolünüzü kaybetmezsiniz.
Terapist 2: Kontrolünü kaybedeceğini düşünmüyorum. Bu korkun uzun süredir var ve her zaman kendini gayet iyi kontrol edebildin.
Terapist 3: Sosyal fobisi olan insanlar her zaman kontrolllerini kaybedeceklerinden korkarlar. Ancak bu hastalıkta kontrol kaybı olmaz.
Cesaretlendirme
Kronik psikiyatrik hastalar genellikle zihinsel ve fiziksel olarak etkin değildir. Terapist danışanı kişisel bakımı; egzersiz yapma; diğer insanlarla ilişki kurma; bazen daha bağımsız olma için cesaretlendirebilir. Rehabilitasyon küçük adımlar atmayı gerektirir.
Bakış Açısını Değiştirme
Danışan: Oğlumun odası hep çok dağınıktır; tahammül etmem mümkün değil. Bunun beni çıldırttığını biliyor. Kocam “onun odasına girme” diyor. Ama bunu görmezlikten gelemem
Terapist: Bu yaşlardaki erkek çocuklar genellikle böyledir. Bunu bildiğiniz halde neden kendinizi tutamıyorsunuz merak ediyorum.
Danışan: Beni sinirlendirmek için yaptığını düşünüyorum.
Terapist: Eğer oğlunuzun odasını dağınık tutmasını size isyan olarak düşünürsek; tepkinin çok yıkıcı olmamasını iyi karşılamak gerekir. Ayrıca siz ona kendi başına tepki koyabilmesini sağlayacak güvenlik hissini verebilmişsiniz.
Tavsiye ve Öğretme
Tavsiye destekleyici psikoterapinin önemli bir taktiğidir. Tavsiyeden hastanın kendi kaynaklarını kullanacağı zamana geçiş önemlidir. Bağımlı bir kişiye tavsiyede bulunmak doyurucu olabilir ancak kişiyi büyüme olanağından yoksun bırakır. Tavsiye; ancak hasta onun kendi ihtiyaçlarıyla ilişkili olduğunu görürse anlamlıdır. Tavsiye ve öğretme; terapistin uzman olduğu alanlarda (ruhsal hastalıklar; normal insan davranışları; kişiler arası etkileşim) olursa uygundur.
Önsel Rehberlik
Prova ya da olabileceklere yönelik rehberlik bilişsel terapide olduğu gibi destekleyici terapide de faydalıdır. Amaç; öngörülen eylem planında karşılaşılacak engelleri gözden geçirmek ve bunlarla baş etme stratejileri konusunda hazırlanmaktır.
Anksiyeteyi Azaltmak Ve Önlemek
Destekleyici psikoterapist sadece bir belirti olarak anksiyete ile uğraşmak dışında anksiyetenin ortaya çıkışını önlemeyi de amaçlar. Anksiyeteyi azaltmak için terapist; gündemini danışanla paylaşmalı; soruların veya konuların gerekçelerini açıklamalıdır.
Danışanın Farkındalığını Arttırmak
Açıklığa kavuşturmak:
Danışanın söylediklerini özetlemek; başka sözcüklerle ifade etmek veya organiz etmektir. Açıklığa kavuşturma; sıklıkla terapistin hastayı dinlediğini; dikkat ettiğini ve anlama çabasında olduğunu gösterir.
Yüzleştirme:
Tanımadığı veya görmekten kaçındığı bir davranış; düşünce veya duygu kalıbına hastanın dikkatini çekmek için kullanılır. Duyguyu basitçe adlandırıp; üzerinde çalışmak destekleyici bir tekniktir.
Yorum:
Hastanın düşüncelerinin anlamına veya davranışlarının maksadına yönelik sunulan açıklama.