Gebelikte Besin Öğesi Gereksinmeleri
Enerji: Gebelik boyunca çoğu kadın için total enerji gereksinmesi 2200-2900 kkal arasındadır. Ancak bu annenin yaşına; gebelik öncesi BKI değerine; ağırlık kazanım hızı ve fizyolojik iştah durumuna göre değişebilir. Araştırma bulguları gebeliğin 2. ve 3.trimesterlerinde ortalama 340-450 kcal/gün ek enerji alımının yeterli olacağını göstermektedir. Uygun ağırlık kazanımı ve iştah verilen enerjinin yeterliliğini gösteren en iyi 2 belirteçtir. İkiz gebeliklerde hesaplanan değere ek 500 kcal/gün enerji verilebilir. Çoğul gebelik teşhisi konur konmaz ek 500 kcal sağlanmalıdır. Çünkü bu gruplarda amaç erken ağırlık kazanımını maksimize etmektir.
Protein: Tekli gebelikler için 0;8 gr/kg/gün+25 gr/gün; ikiz gebeliklerde ek 50 gr protein(DRI 2002 verileri). Protein utilizasyonu yeterli enerji alımına bağlıdır.
Vitamin-mineraller: Sigara; alkol veya ilaç kullananlar multivitamin ve mineral takviyesi almalıdır. HIV enfekte kadınlar(özellikle antiretroviral tedavi alanlar) B-kompleks vitaminler; E ve C vitamini içeren bir supleman hastalık ilerleyişini yavaşlatıp komplikasyonları azaltabilir. İkiz ve yukarısı gebelikler için; vejetaryen beslenen anneler için de supleman kullanımı gerekebilir. Folik asit alımı hamilelik öncesi 400; hamilelikte 600 mcg/gün olmalıdır
Fe: Gebelikte DRI’nin önerdiği 27 mg/gün ferröz demir ihtiyacı karşılanmalıdır. Fe eksikliği anemisi gebelikte görülen en yaygın anemi türüdür. Eğer annenin Fe depoları yetersizse 60-120 mg Fe takviyesi önerilebilir. Fe; Zn ve bakır emilimine engel olabileceği için buna ek 15 mg Zn ve 2 mg Cu desteği yapılmalıdır. Eğer sonuçlar makrositik anemiyi işaret ederse B12 ve folat seviyeleri değerlendirilmelidir. Günlük 30 mg’dan fazla Fe suplemanı kullanan kadınlarda çinko ve bakır emilimi engellenebileceğinden 15 mg çinko; 2 mg bakır desteği yapılmalıdır.
Folat: Besinlerde doğal olarak bulunan folatla kıyaslandığında zenginleştirilmiş besinlerde ve takviye edici ürünlerde bulunan folik asit emilimi besinlerdeki folatın yaklaşık 2 katıdır. Bu nedenle bu kaynaklardan alınan 1 mcg folik asit diyetle alınan 1;7 mcg folata eşdeğerdir. Nöral tüpün kusursuz bir biçimde kapanması ve gelişimi için kan vitamin seviyelerinin yeterli olmasına ihtiyaç vardır ve suplementasyona konsepsiyondan en az 1 ay önce başlanmalıdır. Çalışmalar anormal folat metabolizmasının çocuklarda Down sendromu ve diğer doğumsal defektlerin gelişiminde rol oynayabileceğini göstermektedir. Daha fazla veri elde edilene dek 19 yaşından büyük kadınlarda tolere edilebilir üst limit olan 1000 μg/gün folat değeri(besinler; supleman kullanımı ile) aşılmamalıdır. Diyetisyenler folik asit tüketiminin önemi hakkında beslenme eğitimi ve danışmanlık hizmeti sunmalıdır(özellikle siyah ırk; Hispanikler; düşük gelirliler; genç kadınlar; düşük eğitim seviyesi).
Kalsiyum: Gebelik süresince Ca emilimi arttığı için gereksinme hamile olmayan aynı yaş grubundaki kadınlarla benzerdir. 19 yaşından büyük gebe ve emzikliler için günlük 1000 mg; 19 yaşından küçükler içinse günlük 1300 mg değeri karşılanmalıdır.
Na: Gebelik boyunca maternal dokuların ve sıvı kompartmanının büyümesi; fetal ihtiyaçlar için gerekli olduğundan rutin Na kısıtlaması önerilmez.
A vitamini: Gebelik süresince yüksek dozda A vitamini alımı baş; beyin; kalp ve spinal kortta doğum defektlerine neden olabilir. FDA ve Tıp Enstitüsü gebelik süresince A vitamini alımının günlük 5000 IU değerini aşmamasını önermektedir. KC ve zenginleştirilmiş tahıl tüketimi sınırlandırılmalıdır. B-karoten ve diğer karetonoidlerden zengin sebze ve meyvelerin yüksek miktarda tüketimi bu yönden bir sorun teşkil etmemektedir.
Sıvı: Yeterli sıvı alımı çok önemlidir. Gebelikte önerilen sıvı alımı 35-40 ml/kg’dır
Lif: Hemoroid ve konstipasyon oluşumunun önlenmesi için lif tüketimi önemlidir. Tüm yaş grubundaki gebeler için günlük önerilen lif tüketimi 28 gr’dır(2002 DRI).
Alkol: Gebelikte tüketimi fetal alkol sendromuna yol açabilir. Az miktarda tüketim bile doğum defekti; nörolojik anomalilere yol açabilir. Güvenilirlik bir alım düzeyi belirtilmediği için hamile kadınlar alkol tüketmemelidir.
Kafein: Kafein hızlı bir şekilde emilir ve serbestçe plesentaya geçer. 200 mg kafein alımından sonra plasentadaki kan akışı %25’e kadar azalır.Yüksek seviyede kafein alımı gecikmiş konsepsiyon; bebeğin kendiliğinden düşmesi(abortus); düşük doğum ağırlığı ile ilişkilidir. Ancak doğum defektleri ile ilişkisi saptanamamıştır. Yapılan bir prospektif çalışmada günlük 100 mg’dan fazla kafein alımının fetal büyüme geriliği ile ilişkili olduğu bulunmuştur.
Olestra: Hamile ve emzikli kadınlar olestra içeren ürünleri tüketmemelidir.
Enerji içermeyen tatlandırıcılar: FDA tarafından onaylananlar gebe ve emzikliler tarafından kullanılabilir.
Bitkisel tedaviler ve alternatif tıp: Amerikan Pediatri Akademisi hamile kadınların bitki çayı tüketimini sınırlandırılmasını önermektedir.
Balık: Bazı balık türlerinde yüksek seviyede civa bulunması ve civanın fetüs üzerine olan olumsuz etkilerinden dolayı gebelikte tüketilen balık türleri ve miktarları oldukça önemlidir. Hamile kadınlar köpek balığı; kılıç balığı; uskumru; tilefish(bir çeşit levrek) tüketmemelidir.
Protein: Tekli gebelikler için 0;8 gr/kg/gün+25 gr/gün; ikiz gebeliklerde ek 50 gr protein(DRI 2002 verileri). Protein utilizasyonu yeterli enerji alımına bağlıdır.
Vitamin-mineraller: Sigara; alkol veya ilaç kullananlar multivitamin ve mineral takviyesi almalıdır. HIV enfekte kadınlar(özellikle antiretroviral tedavi alanlar) B-kompleks vitaminler; E ve C vitamini içeren bir supleman hastalık ilerleyişini yavaşlatıp komplikasyonları azaltabilir. İkiz ve yukarısı gebelikler için; vejetaryen beslenen anneler için de supleman kullanımı gerekebilir. Folik asit alımı hamilelik öncesi 400; hamilelikte 600 mcg/gün olmalıdır
Fe: Gebelikte DRI’nin önerdiği 27 mg/gün ferröz demir ihtiyacı karşılanmalıdır. Fe eksikliği anemisi gebelikte görülen en yaygın anemi türüdür. Eğer annenin Fe depoları yetersizse 60-120 mg Fe takviyesi önerilebilir. Fe; Zn ve bakır emilimine engel olabileceği için buna ek 15 mg Zn ve 2 mg Cu desteği yapılmalıdır. Eğer sonuçlar makrositik anemiyi işaret ederse B12 ve folat seviyeleri değerlendirilmelidir. Günlük 30 mg’dan fazla Fe suplemanı kullanan kadınlarda çinko ve bakır emilimi engellenebileceğinden 15 mg çinko; 2 mg bakır desteği yapılmalıdır.
Folat: Besinlerde doğal olarak bulunan folatla kıyaslandığında zenginleştirilmiş besinlerde ve takviye edici ürünlerde bulunan folik asit emilimi besinlerdeki folatın yaklaşık 2 katıdır. Bu nedenle bu kaynaklardan alınan 1 mcg folik asit diyetle alınan 1;7 mcg folata eşdeğerdir. Nöral tüpün kusursuz bir biçimde kapanması ve gelişimi için kan vitamin seviyelerinin yeterli olmasına ihtiyaç vardır ve suplementasyona konsepsiyondan en az 1 ay önce başlanmalıdır. Çalışmalar anormal folat metabolizmasının çocuklarda Down sendromu ve diğer doğumsal defektlerin gelişiminde rol oynayabileceğini göstermektedir. Daha fazla veri elde edilene dek 19 yaşından büyük kadınlarda tolere edilebilir üst limit olan 1000 μg/gün folat değeri(besinler; supleman kullanımı ile) aşılmamalıdır. Diyetisyenler folik asit tüketiminin önemi hakkında beslenme eğitimi ve danışmanlık hizmeti sunmalıdır(özellikle siyah ırk; Hispanikler; düşük gelirliler; genç kadınlar; düşük eğitim seviyesi).
Kalsiyum: Gebelik süresince Ca emilimi arttığı için gereksinme hamile olmayan aynı yaş grubundaki kadınlarla benzerdir. 19 yaşından büyük gebe ve emzikliler için günlük 1000 mg; 19 yaşından küçükler içinse günlük 1300 mg değeri karşılanmalıdır.
Na: Gebelik boyunca maternal dokuların ve sıvı kompartmanının büyümesi; fetal ihtiyaçlar için gerekli olduğundan rutin Na kısıtlaması önerilmez.
A vitamini: Gebelik süresince yüksek dozda A vitamini alımı baş; beyin; kalp ve spinal kortta doğum defektlerine neden olabilir. FDA ve Tıp Enstitüsü gebelik süresince A vitamini alımının günlük 5000 IU değerini aşmamasını önermektedir. KC ve zenginleştirilmiş tahıl tüketimi sınırlandırılmalıdır. B-karoten ve diğer karetonoidlerden zengin sebze ve meyvelerin yüksek miktarda tüketimi bu yönden bir sorun teşkil etmemektedir.
Sıvı: Yeterli sıvı alımı çok önemlidir. Gebelikte önerilen sıvı alımı 35-40 ml/kg’dır
Lif: Hemoroid ve konstipasyon oluşumunun önlenmesi için lif tüketimi önemlidir. Tüm yaş grubundaki gebeler için günlük önerilen lif tüketimi 28 gr’dır(2002 DRI).
Alkol: Gebelikte tüketimi fetal alkol sendromuna yol açabilir. Az miktarda tüketim bile doğum defekti; nörolojik anomalilere yol açabilir. Güvenilirlik bir alım düzeyi belirtilmediği için hamile kadınlar alkol tüketmemelidir.
Kafein: Kafein hızlı bir şekilde emilir ve serbestçe plesentaya geçer. 200 mg kafein alımından sonra plasentadaki kan akışı %25’e kadar azalır.Yüksek seviyede kafein alımı gecikmiş konsepsiyon; bebeğin kendiliğinden düşmesi(abortus); düşük doğum ağırlığı ile ilişkilidir. Ancak doğum defektleri ile ilişkisi saptanamamıştır. Yapılan bir prospektif çalışmada günlük 100 mg’dan fazla kafein alımının fetal büyüme geriliği ile ilişkili olduğu bulunmuştur.
Olestra: Hamile ve emzikli kadınlar olestra içeren ürünleri tüketmemelidir.
Enerji içermeyen tatlandırıcılar: FDA tarafından onaylananlar gebe ve emzikliler tarafından kullanılabilir.
Bitkisel tedaviler ve alternatif tıp: Amerikan Pediatri Akademisi hamile kadınların bitki çayı tüketimini sınırlandırılmasını önermektedir.
Balık: Bazı balık türlerinde yüksek seviyede civa bulunması ve civanın fetüs üzerine olan olumsuz etkilerinden dolayı gebelikte tüketilen balık türleri ve miktarları oldukça önemlidir. Hamile kadınlar köpek balığı; kılıç balığı; uskumru; tilefish(bir çeşit levrek) tüketmemelidir.