Borderiıne; Terk Edilme Depresyonu;narsist Kendilik Bozukluğu ve Etıyolojisi
Borderlıne kişilik bozukluklarının bölünmüş nesne ilşkileri birimini göstermektedir. Bunların her biri ayrı ayrı tarafta iki daireden kurulduğunu farkedeceksiniz. Bu bölünmüş nesne ilişkileri birimi;iki parça birimden oluşur.en alttaki kendilik temsili ile en üstteki nesne temsili duygulanımla bağlıdır.
geri çekilen ya da saldırgan parça birimi:
Ayrılma-bireyleşme boyunca öfkelidir ve çabaları beğenmez kendilik temsili yetersiz ;kötü;çirkin bir durumdadır ve geri çekilmeye neden olur . bu geri çekilen birimin en önemli kısmı; iki temsili birbirine bağlayan duygulanımdırki bu da terk edilme depresyonu olarak adlandırılabilr .
Terk edilme depresyonu;
Duygulanımı orta yaş depresyonundan daha kuvvetlidir. Gelişimsel duraklamanın meydana geldiği anda çocuk; kendilik parçasının bir kaybı olarak annelik desteğinin eksikliğini hisseder. bu nedenle hasta; hayati bazı şeylerin eksikliği şeklinde bunu ifade edecektir.
DSM IV
BORDERLINE TEŞHİS KRİTERLERİ
1.AŞIRI DERECEDE GERÇEKTEN KAÇMA ÇABASI YA DA TERKEDİLME SANISI
2.İDEALLEŞTİRME YA DA DEĞERSİZLEŞTİRME UÇLARI ARASINDA GİDİP GELECEK KARAKTERİZE OLMUŞŞİDDETLİ KİŞİLER ARASI İLŞKİLER VE İSTİKRARSIZLIK KALIBI.
3KİMLİK KARMAŞASI: BELİRGİN VE DEVAMLI İSTİKRARSIZ KENDİLİK İMGESİ;KENDİLİK İMGESİ ALGISI YA DA KENDİLİK ALGISI.
4.KENDİNE ZARAR VERME POTANSİYELİ OLAN EN AZ İKİ BÖLGEDE TEPKİSELLİK
5. YİNENLENEN İNTİHAR DAVRANIŞI ; EYLEMİ YA DA TEHDİDİ VE KENDİNİ YARALAMA DAVRANIŞI
6.BELİRGİN TEPKİSEL DURUMDAN KAYNAKLANAN DUYGULANIM İSTİKRARSIZLIĞI
7. KRONIK BOŞLUK HİSSİ.
8. UYGUNSUZ; ŞİDDETLİ YA DA ZORLUKLA KONTROL EDİLEN ÖFKE; (SIK SIK HUYSUZLUK SERGİLENMESİ; DEVAMLI ÖFKE; TEKRARLANAN FİZİKSEL KAVGALAR)
9. GEÇİCİ STRESLE İLGİLİ PARANOID DÜŞÜNCE ÜRETME YA DA CİDDİ DAĞITICI SEMPTOMLAR.
NARSİST KENDİLİK BOZUKLUĞU
Borderlıne kişilik örüntüsü yapısıyla benzerlik intrapsişik yapı gösterebilir.burada iki kendilik ve nesne temsili bulunmaktadır ve bölme savunmasına göre ayrılırlar. büyük farklılıklar mevcuttur. öncelikle; bu kendilik ve nesne temsilleri kaynaşmıştır; ayrı değildir. iki parça birim mevcuttur; büyüklenmeci kendilik savunması biçiminde adlandırdığımız parça birim ile saldırgan; yırtıcı ; sert parça birim narsistik bozukluk için bunlar; borderlıne ödüllendirici ve geri çekilmeci parça birimle benzeşirler.
Narsistik bozukluğun; büyüklenmeci kendilik savunmasıyla kaynaşan parça birimi; kendilik temsillerinden oluşur ve bu da büyüklenmecidir; nesne temsilidir ve tümgüçlüdür. bunları birbirine bağlayan duygulanım eşssiz; özel; üstün; takdir edilen; tapınılan mükemmel ve yetkin olma hissidir.
TEŞHİS KRİTERLERİ DSM IV
1-Kendilik öneminin büyüklenmeci algısına sahip olma (başarıları ve yetenekleri abartma dengeli başarılar olmadan üstün bir şekilde tanınmayı beklemek)
2- Sınırsız başarı; güç; göz alıcılık; güzellik ya da ideal aşk fantazileriyle meşgul olma
3- Kendisinin özel ve eşssiz olduğuna; sadece diğer özel ve yüksek düzey insanlarla anlaşılabildiğine ya da ilişki kurabildiğine inanma
4 Aşırı beğenilme ihtiyacı
5- Yetkinlik duygusuna sahip olma. yani mantıksız beklentiler; özellikle tercih edilen tedavi ya da kendi beklentilerine otomatik boyun eğme.
6- Kişilerarası istismar gösterme yani kendi amaçlarına ulaşmak için başkalarının avantajlarını kullanma
7- Empati eksikliği ; başkalarının ihtiyaçları ve hisleriyle özdeşleşmede ya da onları kabul etmede isteksizlik duyma.
8- Sık sık başkalarını kıskanma ya da başkalarının onu kıskandığına inanma .
9- Küstah; kibirli davranışlar ya da tavırlar gösterme
BORDERLINE BOZUKLUKTA TEDAVİ
Borderlıne hastaları durumla ilgili sorun yaşarlar ani durum değişimlerinden hayatlarının diğer boyutlarında motıvasyon sorunları yaşarlar isteklerinde ve ilişkisel boyutlarda sorunlar büyür kim olduklarını algılayamazlar özellikle dürtüsel davranma eğilimindedirler.
borderlıne tedavide şema terapi de bilişssel davranışçı terapinin konularını içerirhastanın probleminin geçmişine odaklanan terapi yöntemidir.
ayrıca diyalektik akıl yürütme yoluyla doğrulara ulaşma bir yol bulma tekniği dir ve belirli çözümler getirir. diyalektik davranış terapisinde intiharlarda azalma olduğu hastanın zayıf ego gücünü güçlendirmek grup terapi yöntemide çalışmalarda etkilidir.
sınır kişilik tanısı alan kişi ilişkilerinde; duygu durumunda ve benlik imgesinde sabit kalamaz. örneğin diğer insanlara yönelik tutumlar ve duygular kısa bir süre sonra dikkat çekici derecede açıklanamaz biçimde değişebilir. duygular kararsızdır ve birdenbire; özellikle tutkulu bir idealleştirmeden hor gören bir öfkeye doğru yer değiştirebilirler. sınır kişilik bozukluğu olan hastalar tartışmacı; çabuk sinirlenen; aşağılayıcı şekilde alaycı; birlikte yaşanması zor olan kişilerdir.kumar; para harcama; cinsel ilişki; yeme ziyafetleri gibi; önceden tahmin edilemeyen ve dürtüsel davranışları potansıyel olarak kendilerine zarar verecek boyutlardadır. bu kişiler net ve bütünlük arz eden bir benlik duygusu geliştirememiş; kendi değer sadakatleri ve karıyer seçimleri hakkında belirsiz kalmışlardır. yalnız kalamazlar terk edilmekten korkarlar ve dikkat çekmek isterler. kendine zarar verme özkıyım teşebbüsü stress düzeylerinin yükseldiği dönemlerde paranoıd düşünceler ve disosiyatif belirtiler görülebilir.
sınır hasta bir terapistin zor bir sınavı olabilir sınır hastaların iyileşme durumunda umutlanmamak gereklidir.yapılabilecek en iyi şey hastalıklarının içinde çekilmeyip kıyısında dolaşmalarına yardım etmektir.
psikanalitik kuramın önemli bir ikinci yolu nesne ilişkileri kuramı; çocukların anne babaları gibi önemli insanların değer ve imgelerini nasıl kendiiçlerine aldıkları (içselleştirdikleri) konusuyla ilgilenir bu kuramın odaklandığı konu; çocukların güçlü duygusal bağlarının olduğu insanlarla özdeşim kurma davranışlarıdır. bu içselleştirilen nesneler kişinin benliğinin bir parçası olurlar fakat bunlar büyüyüp gelişen bireyin arzu; hedef ve idealleriyle çatışma içinde bulunabilirler. örneğin annesinin sosyal olarak onaylanan kadın rolüne uyum sağlamış bir genç kadın; kendisini feminizmin daha modern fikirleri peşinden giderken bulabilir. nesne ilşkileri kuramcıları insanların çevrelerindeki dünyaya geçmişlerindeki önemli insanların; özelliklede anne ve babalarının ya da birincil bakıcılarının bakış açılarıyla tepkide bulunduklarını varsayarlar. Bazen bu bakış açıları KİŞİNİN KENDİ ARZULARI VE İLGİLERİYLE ÇATIŞIR. Kernberg sınır kişilik hakkında en geniş yazılara sahip olan kuramcısısıdır. kernberg sınır kişilik bozukluklarda temel mekanizmanın bastırma değil bölme olduğunu söyler. yardımcı savunmalar ise inkar; tümgüçlülük ve değersizleştirmedir.bu mekanizmalar çelişik ben durumlarını birbirinden ayrı tutmaya ; dolayısıyla eğer bu ben durumları aynı anda ortaya çıkmış olsaydı yaşanacak çelişkiden ve kaygıdan kaçınmaya ve bunları kontrol etmeye hizmet ederler . diğer anlamda nevrotık şahış ruh içi çatışkının ; özellikle id kaynaklı libidinal ya da saldırgan bileşenini kalıcı bir şekilde bilinç alanının dışında tutarken sınır durumlarda çatışkının çatışan kutupları değişik zamanlarda güncelleşerek şahsa egemen olur. ancak bu çelişik ve çatışkılı ben durumları bölünerek birbirlerinden ayrı tutulurlar. Bu savunmalar sayesinde şahıs çatışkıdan dolayısıyla kaygıdan kurtulur ancak bunun bedeli ben in zayıflamasıdır.
geri çekilen ya da saldırgan parça birimi:
Ayrılma-bireyleşme boyunca öfkelidir ve çabaları beğenmez kendilik temsili yetersiz ;kötü;çirkin bir durumdadır ve geri çekilmeye neden olur . bu geri çekilen birimin en önemli kısmı; iki temsili birbirine bağlayan duygulanımdırki bu da terk edilme depresyonu olarak adlandırılabilr .
Terk edilme depresyonu;
Duygulanımı orta yaş depresyonundan daha kuvvetlidir. Gelişimsel duraklamanın meydana geldiği anda çocuk; kendilik parçasının bir kaybı olarak annelik desteğinin eksikliğini hisseder. bu nedenle hasta; hayati bazı şeylerin eksikliği şeklinde bunu ifade edecektir.
DSM IV
BORDERLINE TEŞHİS KRİTERLERİ
1.AŞIRI DERECEDE GERÇEKTEN KAÇMA ÇABASI YA DA TERKEDİLME SANISI
2.İDEALLEŞTİRME YA DA DEĞERSİZLEŞTİRME UÇLARI ARASINDA GİDİP GELECEK KARAKTERİZE OLMUŞŞİDDETLİ KİŞİLER ARASI İLŞKİLER VE İSTİKRARSIZLIK KALIBI.
3KİMLİK KARMAŞASI: BELİRGİN VE DEVAMLI İSTİKRARSIZ KENDİLİK İMGESİ;KENDİLİK İMGESİ ALGISI YA DA KENDİLİK ALGISI.
4.KENDİNE ZARAR VERME POTANSİYELİ OLAN EN AZ İKİ BÖLGEDE TEPKİSELLİK
5. YİNENLENEN İNTİHAR DAVRANIŞI ; EYLEMİ YA DA TEHDİDİ VE KENDİNİ YARALAMA DAVRANIŞI
6.BELİRGİN TEPKİSEL DURUMDAN KAYNAKLANAN DUYGULANIM İSTİKRARSIZLIĞI
7. KRONIK BOŞLUK HİSSİ.
8. UYGUNSUZ; ŞİDDETLİ YA DA ZORLUKLA KONTROL EDİLEN ÖFKE; (SIK SIK HUYSUZLUK SERGİLENMESİ; DEVAMLI ÖFKE; TEKRARLANAN FİZİKSEL KAVGALAR)
9. GEÇİCİ STRESLE İLGİLİ PARANOID DÜŞÜNCE ÜRETME YA DA CİDDİ DAĞITICI SEMPTOMLAR.
NARSİST KENDİLİK BOZUKLUĞU
Borderlıne kişilik örüntüsü yapısıyla benzerlik intrapsişik yapı gösterebilir.burada iki kendilik ve nesne temsili bulunmaktadır ve bölme savunmasına göre ayrılırlar. büyük farklılıklar mevcuttur. öncelikle; bu kendilik ve nesne temsilleri kaynaşmıştır; ayrı değildir. iki parça birim mevcuttur; büyüklenmeci kendilik savunması biçiminde adlandırdığımız parça birim ile saldırgan; yırtıcı ; sert parça birim narsistik bozukluk için bunlar; borderlıne ödüllendirici ve geri çekilmeci parça birimle benzeşirler.
Narsistik bozukluğun; büyüklenmeci kendilik savunmasıyla kaynaşan parça birimi; kendilik temsillerinden oluşur ve bu da büyüklenmecidir; nesne temsilidir ve tümgüçlüdür. bunları birbirine bağlayan duygulanım eşssiz; özel; üstün; takdir edilen; tapınılan mükemmel ve yetkin olma hissidir.
TEŞHİS KRİTERLERİ DSM IV
1-Kendilik öneminin büyüklenmeci algısına sahip olma (başarıları ve yetenekleri abartma dengeli başarılar olmadan üstün bir şekilde tanınmayı beklemek)
2- Sınırsız başarı; güç; göz alıcılık; güzellik ya da ideal aşk fantazileriyle meşgul olma
3- Kendisinin özel ve eşssiz olduğuna; sadece diğer özel ve yüksek düzey insanlarla anlaşılabildiğine ya da ilişki kurabildiğine inanma
4 Aşırı beğenilme ihtiyacı
5- Yetkinlik duygusuna sahip olma. yani mantıksız beklentiler; özellikle tercih edilen tedavi ya da kendi beklentilerine otomatik boyun eğme.
6- Kişilerarası istismar gösterme yani kendi amaçlarına ulaşmak için başkalarının avantajlarını kullanma
7- Empati eksikliği ; başkalarının ihtiyaçları ve hisleriyle özdeşleşmede ya da onları kabul etmede isteksizlik duyma.
8- Sık sık başkalarını kıskanma ya da başkalarının onu kıskandığına inanma .
9- Küstah; kibirli davranışlar ya da tavırlar gösterme
BORDERLINE BOZUKLUKTA TEDAVİ
Borderlıne hastaları durumla ilgili sorun yaşarlar ani durum değişimlerinden hayatlarının diğer boyutlarında motıvasyon sorunları yaşarlar isteklerinde ve ilişkisel boyutlarda sorunlar büyür kim olduklarını algılayamazlar özellikle dürtüsel davranma eğilimindedirler.
borderlıne tedavide şema terapi de bilişssel davranışçı terapinin konularını içerirhastanın probleminin geçmişine odaklanan terapi yöntemidir.
ayrıca diyalektik akıl yürütme yoluyla doğrulara ulaşma bir yol bulma tekniği dir ve belirli çözümler getirir. diyalektik davranış terapisinde intiharlarda azalma olduğu hastanın zayıf ego gücünü güçlendirmek grup terapi yöntemide çalışmalarda etkilidir.
sınır kişilik tanısı alan kişi ilişkilerinde; duygu durumunda ve benlik imgesinde sabit kalamaz. örneğin diğer insanlara yönelik tutumlar ve duygular kısa bir süre sonra dikkat çekici derecede açıklanamaz biçimde değişebilir. duygular kararsızdır ve birdenbire; özellikle tutkulu bir idealleştirmeden hor gören bir öfkeye doğru yer değiştirebilirler. sınır kişilik bozukluğu olan hastalar tartışmacı; çabuk sinirlenen; aşağılayıcı şekilde alaycı; birlikte yaşanması zor olan kişilerdir.kumar; para harcama; cinsel ilişki; yeme ziyafetleri gibi; önceden tahmin edilemeyen ve dürtüsel davranışları potansıyel olarak kendilerine zarar verecek boyutlardadır. bu kişiler net ve bütünlük arz eden bir benlik duygusu geliştirememiş; kendi değer sadakatleri ve karıyer seçimleri hakkında belirsiz kalmışlardır. yalnız kalamazlar terk edilmekten korkarlar ve dikkat çekmek isterler. kendine zarar verme özkıyım teşebbüsü stress düzeylerinin yükseldiği dönemlerde paranoıd düşünceler ve disosiyatif belirtiler görülebilir.
sınır hasta bir terapistin zor bir sınavı olabilir sınır hastaların iyileşme durumunda umutlanmamak gereklidir.yapılabilecek en iyi şey hastalıklarının içinde çekilmeyip kıyısında dolaşmalarına yardım etmektir.
psikanalitik kuramın önemli bir ikinci yolu nesne ilişkileri kuramı; çocukların anne babaları gibi önemli insanların değer ve imgelerini nasıl kendiiçlerine aldıkları (içselleştirdikleri) konusuyla ilgilenir bu kuramın odaklandığı konu; çocukların güçlü duygusal bağlarının olduğu insanlarla özdeşim kurma davranışlarıdır. bu içselleştirilen nesneler kişinin benliğinin bir parçası olurlar fakat bunlar büyüyüp gelişen bireyin arzu; hedef ve idealleriyle çatışma içinde bulunabilirler. örneğin annesinin sosyal olarak onaylanan kadın rolüne uyum sağlamış bir genç kadın; kendisini feminizmin daha modern fikirleri peşinden giderken bulabilir. nesne ilşkileri kuramcıları insanların çevrelerindeki dünyaya geçmişlerindeki önemli insanların; özelliklede anne ve babalarının ya da birincil bakıcılarının bakış açılarıyla tepkide bulunduklarını varsayarlar. Bazen bu bakış açıları KİŞİNİN KENDİ ARZULARI VE İLGİLERİYLE ÇATIŞIR. Kernberg sınır kişilik hakkında en geniş yazılara sahip olan kuramcısısıdır. kernberg sınır kişilik bozukluklarda temel mekanizmanın bastırma değil bölme olduğunu söyler. yardımcı savunmalar ise inkar; tümgüçlülük ve değersizleştirmedir.bu mekanizmalar çelişik ben durumlarını birbirinden ayrı tutmaya ; dolayısıyla eğer bu ben durumları aynı anda ortaya çıkmış olsaydı yaşanacak çelişkiden ve kaygıdan kaçınmaya ve bunları kontrol etmeye hizmet ederler . diğer anlamda nevrotık şahış ruh içi çatışkının ; özellikle id kaynaklı libidinal ya da saldırgan bileşenini kalıcı bir şekilde bilinç alanının dışında tutarken sınır durumlarda çatışkının çatışan kutupları değişik zamanlarda güncelleşerek şahsa egemen olur. ancak bu çelişik ve çatışkılı ben durumları bölünerek birbirlerinden ayrı tutulurlar. Bu savunmalar sayesinde şahıs çatışkıdan dolayısıyla kaygıdan kurtulur ancak bunun bedeli ben in zayıflamasıdır.