Aile Oyun Terapisi
Aile terapistleri çocuğun ifade gücünü ve katılımını kolaylaştırmak için seanslara oyuncak ve resim araçlarının getirilmesinin önemini fark etmelidir. Dokuz yaşın altındaki çocukların aile görüşmelerinde etkili katılım için sözel yeteneğin gerekliliğini çocuklar kavrayamazlar. Oyun aracının katılımı olmadan çoğu aile terapi seanslarında ilk olarak çocukla yetişkin arasında sözel etkileşim oluşur; bunu bazen izleyici rolünde bazen de oda da amaçsız bir şekilde gerçekten dolaşarak veya düşüncesinde dolaşarak başarır.
Ebeveynlerin çocukları hakkında sıklıkla başvurduğu sözel ifadeler aşağıdaki gibidir:
o Benim çocuğum evi sürekli dağıtıyor.
o Oğlum kendisinden küçük kız kardeşini dövüyor.
o Anne olarak çocuğuma oyuncaklarını topla diyorum; babası toplamasın diyor. Sonra çocuğum beni dövmeye çalışıyor.
o Eşim kendi akrabalarının tesiri altında davranıyor.
Yukarıda ebeveynlerin bahsettiği sözel ifade örnekleri çoğaltılabilir. Uyumlu ve uyumsuz çocukların arasındaki fark gösterdikleri negatif tutumların şeklinde değil bu tür tutumların miktar ve yoğunluğunda gizlidir. Uyumsuz çocuklarımız için çocuk odaklı ebeveyn terapisini öneriyorum. Oyun terapisi çocuğu ve ebeveynleri merkez alan bir yaklaşımdır. Ebeveynlerin çocukları hakkında sıklıkla başvurduğu süreçler bilerek yapılan bir süreç değildir. İyi niyetli olmak doğru yapıldığı anlamını da taşımaz. Bireylerin çocuklara yaklaşım biçimi; kendi çocukluklarından izler taşır. Etkili iletişim oyun vasıtası ile gerçekleşir. Çocuklarınızla aktiviteler düzenleyip bu aktiviteleri çoğaltabilirsiniz. Bir oyun terapistinden destek alabilirsiniz. Çocuk belki hiç oyuncakları ile ilgilenmiyor olabilir. Evin içindeki eşyalar ile oynuyor olabilir. Tüm bu süreçleri gözlemleyip; çocuğu grup aktivitelerine zorlamadan katılmasını sağlayabilirsiniz. Buradan verilen tavsiyeler sınırlı olacaktır. Tutum değiştirmek ebeveynlerin kendini anlaması ve anlamlandırması dolayısı ile fark etmesi sonucu gerçekleşir. Ne çocukların oynadığı oyuncaklar ne de çocuğun oyuncakla oynadığı yol duygusal problemin mutlak belirtisidir. Çevresel faktörler ve son olaylar çocuğu yapılandırıyor olabilir. Bu durumda kaçmak yerine uzmana sorup; danışma yardımı alabilme seviyesine gelmeliyiz. Ebeveynler olarak birbirinizi suçlamadan neler yapılabileceği hususunda konuşabilmeliyiz. Çünkü biliyoruz ki suçlamak karşı tarafı iter. İtilen bir ilişki de çatışmaya sebep verir; çocuklara dolaylı yönlerden yansır. Bunun için danışmanlık almaya ihtiyacımız var. Bu zaman zarfında çocuğunuz veya çocuklarınızla ortak aktiviteler düzenlemek onların dünyayı anlamasına ve kendilerini fark etmelerine yardımcı olur. Oyun Terapisi bunların hepsini hedef alır. Hedef; çocuğun bağımsız bir birey olarak hayatı anlamasına yardımcı olmaktır. Uyumsuz çocuklar sık sık oyunu bozma; oyunu karıştırma; kendini kapatma; agresif davranma gibi bir çok tutum sergileyecektir. Çocuğun eline oyuncak bebeği verip; evde neler oluyor diye sormak herhangi bir şeyi anlatmasını istemekten daha etkilidir. Bazı zamanlarda da ailenin hepsini oyuna katmak; diğer tüm katılımlardan daha kolay ve teröpatik olabilir. Ebeveynlerden oyun kurma konusunda çocuklarına yardımcı olmaları istendiğinde gelecekte aile içi etkileşimlerinde yardımcı olacak problem çözme metotlarını öğrenirler.
Aile oyun terapisi; terapiste aileleriyle etkileşiminde kolaylaştırıcı; model; katılımcı; öğretmen; eğitimci gibi farklı roller üstlenmesini sağlar. İşte bu nokta da bizim çocuk aile eksenli yapılandırmamız; onun kendini anlamlandırmasına; dürtülerini anlamasında; nasıl iletişim kuracağı konusunda yardımcı olacaktır.
Ebeveynlerin çocukları hakkında sıklıkla başvurduğu sözel ifadeler aşağıdaki gibidir:
o Benim çocuğum evi sürekli dağıtıyor.
o Oğlum kendisinden küçük kız kardeşini dövüyor.
o Anne olarak çocuğuma oyuncaklarını topla diyorum; babası toplamasın diyor. Sonra çocuğum beni dövmeye çalışıyor.
o Eşim kendi akrabalarının tesiri altında davranıyor.
Yukarıda ebeveynlerin bahsettiği sözel ifade örnekleri çoğaltılabilir. Uyumlu ve uyumsuz çocukların arasındaki fark gösterdikleri negatif tutumların şeklinde değil bu tür tutumların miktar ve yoğunluğunda gizlidir. Uyumsuz çocuklarımız için çocuk odaklı ebeveyn terapisini öneriyorum. Oyun terapisi çocuğu ve ebeveynleri merkez alan bir yaklaşımdır. Ebeveynlerin çocukları hakkında sıklıkla başvurduğu süreçler bilerek yapılan bir süreç değildir. İyi niyetli olmak doğru yapıldığı anlamını da taşımaz. Bireylerin çocuklara yaklaşım biçimi; kendi çocukluklarından izler taşır. Etkili iletişim oyun vasıtası ile gerçekleşir. Çocuklarınızla aktiviteler düzenleyip bu aktiviteleri çoğaltabilirsiniz. Bir oyun terapistinden destek alabilirsiniz. Çocuk belki hiç oyuncakları ile ilgilenmiyor olabilir. Evin içindeki eşyalar ile oynuyor olabilir. Tüm bu süreçleri gözlemleyip; çocuğu grup aktivitelerine zorlamadan katılmasını sağlayabilirsiniz. Buradan verilen tavsiyeler sınırlı olacaktır. Tutum değiştirmek ebeveynlerin kendini anlaması ve anlamlandırması dolayısı ile fark etmesi sonucu gerçekleşir. Ne çocukların oynadığı oyuncaklar ne de çocuğun oyuncakla oynadığı yol duygusal problemin mutlak belirtisidir. Çevresel faktörler ve son olaylar çocuğu yapılandırıyor olabilir. Bu durumda kaçmak yerine uzmana sorup; danışma yardımı alabilme seviyesine gelmeliyiz. Ebeveynler olarak birbirinizi suçlamadan neler yapılabileceği hususunda konuşabilmeliyiz. Çünkü biliyoruz ki suçlamak karşı tarafı iter. İtilen bir ilişki de çatışmaya sebep verir; çocuklara dolaylı yönlerden yansır. Bunun için danışmanlık almaya ihtiyacımız var. Bu zaman zarfında çocuğunuz veya çocuklarınızla ortak aktiviteler düzenlemek onların dünyayı anlamasına ve kendilerini fark etmelerine yardımcı olur. Oyun Terapisi bunların hepsini hedef alır. Hedef; çocuğun bağımsız bir birey olarak hayatı anlamasına yardımcı olmaktır. Uyumsuz çocuklar sık sık oyunu bozma; oyunu karıştırma; kendini kapatma; agresif davranma gibi bir çok tutum sergileyecektir. Çocuğun eline oyuncak bebeği verip; evde neler oluyor diye sormak herhangi bir şeyi anlatmasını istemekten daha etkilidir. Bazı zamanlarda da ailenin hepsini oyuna katmak; diğer tüm katılımlardan daha kolay ve teröpatik olabilir. Ebeveynlerden oyun kurma konusunda çocuklarına yardımcı olmaları istendiğinde gelecekte aile içi etkileşimlerinde yardımcı olacak problem çözme metotlarını öğrenirler.
Aile oyun terapisi; terapiste aileleriyle etkileşiminde kolaylaştırıcı; model; katılımcı; öğretmen; eğitimci gibi farklı roller üstlenmesini sağlar. İşte bu nokta da bizim çocuk aile eksenli yapılandırmamız; onun kendini anlamlandırmasına; dürtülerini anlamasında; nasıl iletişim kuracağı konusunda yardımcı olacaktır.