Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu belirtileri 7 yaşından önce başlamış olan ve yetişkinlikte de devam etmesi olası bir bozukluktur. Sadece dikkat eksikliğinin; sadece hiperaktivite bozukluğunun bulunduğu ve ikisinin bir arada bulunduğu durumlar bulunabilir ve ayrı tedavi planları gerektirir. Hiperaktivitede düşük dozda antipsikotik tedavisi uygulanırken; dikkat eksikliğinde amfetamin ve türevleri kullanılmaktadır.
DEHB tanımında bulgular yeterli değildir. Bulguların şiddeti; süresi; işlevselliği ne derecede etkilediği ve kaç alanda kendini ortaya koyduğuna göre tanı koyulur. DEHB tanısı konulurken çok dikkatli olunmalıdır; sıklıkla semptomları farklı bozukluklarla karıştırılan bir rahatsızlıktır.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu söz konusu olduğunda nörolojik tarama şarttır. Beyin yapısında doğuştan ya da travmaya bağlı nedenlerden meydana gelen farklılıklardan DEHB’e benzeyen bir tablo ortaya çıkabilir ki böyle bir durumda nörolojik tedavi gereklidir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu genetik; çevresel; analitik nedenlerden kaynaklanabilir; rahatsızlığın altında yatan neden tanıyı değiştirmez.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’na öğrenme güçlükleri; uyku bozuklukları; uyum problemleri gibi pek çok belirti ve rahatsızlık eşlik edebilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ile en sık karıştırılan tablo; çocuklarda Bipolar Duygu Durum Bozukluğu ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu’dur. Böyle bir tabloda DEHB sanılarak uygulanan psikiyatrik ve psikolojik müdahaleler çocuk için işlevsiz hatta zararlıdır.
Bipolar Duygu Durum Bozukluğu ile Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Arasındaki Farklar
Bipolar Bozukluklar çocuklarda tanısı oldukça güç konulan bir rahatsızlıktır. Çocuk kendi içsel dünyasını ve duygularını anlamlandıramadığı için üzgün olduğunda içe çekilmek yerine öfke nöbetleri; saldırganlık ya da yaramazlık gösterebilir. Aynı şekilde unutkanlık ve dikkat eksikliği durumu da sadece olumsuz duygudurumdan kaynaklanabilir.
Davranış problemleri için takip listeleri yapıldığında; dikkatin eksik olduğu durumlar ve hiperaktif davranışların gerçekleştiği durumlar öncesi neler olduğu incelendiğinde ve duygu durum dalgalanmalarının ne sıklıkta olduğuna ve çevresel olaylar ile ilişkilerine bakıldığında DEHB gibi gözüken tablo bipolar/unipolar bir mood bozukluğu olup olmadığı anlaşılacaktır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu ile Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Arasındaki Farklar
DEHB tanısının sıklıkla yanlış konulduğu durum çocuk TSSB’sidir.
- Dalıp gitme
- Kişilik değişimleri
- Basit bir olay gibi gözüken duruma karşı ani tepkiler verme
- Huysuzluk nöbetleri
- Belirli durumlara karşı aşırı tepkisel davranışlar
- Belirli durum ve olayları hatırlayamama; hafıza güçlükleri
Aşırı uyarılmış hal ya da aşırı dalgın umursamaz hal durumlarının eşlik ettiği DEHB gibi gözüken tabloların TSSB olma ihtimali yüksektir. Yani çocuk psikolojik bir travmaya karşı uygunsuz bir stres yapılanması gerçekleştirmiş olabilir.
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU’NUN PSİKOLOJİK MÜDAHALESİ NASILDIR?
DEHB tedavisi terapide psikoloğun bağlı olduğu akıma göre değişiklikler gösterebilir. DEHB tedavisinde mümkünse aile ile birlikte çalışılması daha uygundur. Ailenin çocuğu evde takibi önemlidir. Ayrıca DEHB’den muzdarip çocuklar için aile eğitimi önemlidir. Bu çocuklarla iletişim kurmak diğer çocuklara göre daha zor olabilir ve çocuklarındaki farklıkları anlayarak ailenin iletişim kurması gereklidir. Terapide çocuğun dikkat ve konsantrasyon becerilerini arttıracak çalışmalar yapılır. Ayrıca çocuğun içsel farkındalığı; motivasyonu ve özdenetim becerileri geliştirilir.
Altta yatan durumlara bağlı olarak benlik saygısı; duygudurum; sosyal ilişkiler konularının terapide çalışılması gereklidir.
DEHB çocuklar kötü ya da suç eğilimli çocuklar olmamakla birlikte yanlış yönlendirme; etiketleme; aile içi şiddet ve sosyal dışlanma nedeni ile suç potansiyelleri artabilir. Kısacası DEHB çocuklar kaybedilmemesi gereken; doğru yönlendirilmeye ihtiyaç duyan çocuklardır. Rahatsızlıkları kendi seçimleri olmadığı gibi; sorunları hakkında yeterli farkındalığa sahip değillerdir. Bu bağlamda istese yapar; şımarık; inatçı gibi suçlamalar ve ceza yöntemleri bu çocukların gelişimlerinde olumsuz sonuçların zemini hazırlar.
DEHB tanımında bulgular yeterli değildir. Bulguların şiddeti; süresi; işlevselliği ne derecede etkilediği ve kaç alanda kendini ortaya koyduğuna göre tanı koyulur. DEHB tanısı konulurken çok dikkatli olunmalıdır; sıklıkla semptomları farklı bozukluklarla karıştırılan bir rahatsızlıktır.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu söz konusu olduğunda nörolojik tarama şarttır. Beyin yapısında doğuştan ya da travmaya bağlı nedenlerden meydana gelen farklılıklardan DEHB’e benzeyen bir tablo ortaya çıkabilir ki böyle bir durumda nörolojik tedavi gereklidir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu genetik; çevresel; analitik nedenlerden kaynaklanabilir; rahatsızlığın altında yatan neden tanıyı değiştirmez.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu’na öğrenme güçlükleri; uyku bozuklukları; uyum problemleri gibi pek çok belirti ve rahatsızlık eşlik edebilir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ile en sık karıştırılan tablo; çocuklarda Bipolar Duygu Durum Bozukluğu ve Travma Sonrası Stres Bozukluğu’dur. Böyle bir tabloda DEHB sanılarak uygulanan psikiyatrik ve psikolojik müdahaleler çocuk için işlevsiz hatta zararlıdır.
Bipolar Duygu Durum Bozukluğu ile Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Arasındaki Farklar
Bipolar Bozukluklar çocuklarda tanısı oldukça güç konulan bir rahatsızlıktır. Çocuk kendi içsel dünyasını ve duygularını anlamlandıramadığı için üzgün olduğunda içe çekilmek yerine öfke nöbetleri; saldırganlık ya da yaramazlık gösterebilir. Aynı şekilde unutkanlık ve dikkat eksikliği durumu da sadece olumsuz duygudurumdan kaynaklanabilir.
Davranış problemleri için takip listeleri yapıldığında; dikkatin eksik olduğu durumlar ve hiperaktif davranışların gerçekleştiği durumlar öncesi neler olduğu incelendiğinde ve duygu durum dalgalanmalarının ne sıklıkta olduğuna ve çevresel olaylar ile ilişkilerine bakıldığında DEHB gibi gözüken tablo bipolar/unipolar bir mood bozukluğu olup olmadığı anlaşılacaktır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu ile Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Arasındaki Farklar
DEHB tanısının sıklıkla yanlış konulduğu durum çocuk TSSB’sidir.
- Dalıp gitme
- Kişilik değişimleri
- Basit bir olay gibi gözüken duruma karşı ani tepkiler verme
- Huysuzluk nöbetleri
- Belirli durumlara karşı aşırı tepkisel davranışlar
- Belirli durum ve olayları hatırlayamama; hafıza güçlükleri
Aşırı uyarılmış hal ya da aşırı dalgın umursamaz hal durumlarının eşlik ettiği DEHB gibi gözüken tabloların TSSB olma ihtimali yüksektir. Yani çocuk psikolojik bir travmaya karşı uygunsuz bir stres yapılanması gerçekleştirmiş olabilir.
DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU’NUN PSİKOLOJİK MÜDAHALESİ NASILDIR?
DEHB tedavisi terapide psikoloğun bağlı olduğu akıma göre değişiklikler gösterebilir. DEHB tedavisinde mümkünse aile ile birlikte çalışılması daha uygundur. Ailenin çocuğu evde takibi önemlidir. Ayrıca DEHB’den muzdarip çocuklar için aile eğitimi önemlidir. Bu çocuklarla iletişim kurmak diğer çocuklara göre daha zor olabilir ve çocuklarındaki farklıkları anlayarak ailenin iletişim kurması gereklidir. Terapide çocuğun dikkat ve konsantrasyon becerilerini arttıracak çalışmalar yapılır. Ayrıca çocuğun içsel farkındalığı; motivasyonu ve özdenetim becerileri geliştirilir.
Altta yatan durumlara bağlı olarak benlik saygısı; duygudurum; sosyal ilişkiler konularının terapide çalışılması gereklidir.
DEHB çocuklar kötü ya da suç eğilimli çocuklar olmamakla birlikte yanlış yönlendirme; etiketleme; aile içi şiddet ve sosyal dışlanma nedeni ile suç potansiyelleri artabilir. Kısacası DEHB çocuklar kaybedilmemesi gereken; doğru yönlendirilmeye ihtiyaç duyan çocuklardır. Rahatsızlıkları kendi seçimleri olmadığı gibi; sorunları hakkında yeterli farkındalığa sahip değillerdir. Bu bağlamda istese yapar; şımarık; inatçı gibi suçlamalar ve ceza yöntemleri bu çocukların gelişimlerinde olumsuz sonuçların zemini hazırlar.