Alışveriş Bağımlılığı (Oniomania)
Alışveriş Bağımlılığı (Oniomania) Nedir?
Alışveriş bağımlılığı; psikolojik bir rahatsızlık olmasının yanı sıra aslında ciddi bir bağımlılık türüdür. Bu psikolojik rahatsızlık; kişinin alışveriş yaparak rahatlaması kendisini mutlu; güçlü ve diğer insanlardan daha üstün hissetmesi gibi belirtiler gösterir.
Psikiyatri literatürüne 1900 lü yılların başında "Oniomania" olarak tanımlanmış olan bu bozukluk son yıllarda "kompulsif alışveriş" şeklinde ele alınmaktadır. Kontrolsüz; impulsif ve aşırı miktarda alışveriş krizlerinin görüldüğü bir bozukluktur.
Dürtü kontrol bozuklukları kapsamında ele alınmaktadır. Dürtü kontrolü bozukluğunun başlıca özelliği; kişiye ya da başkalarına zarar verecek bir eylemde bulunmaya yönelik bir dürtü; güdü ya da dayanılmaz isteğe karşı koymada başarısızlıktır.
Alışveriş bağımlılığında birey alışverişte bulunmadan önce gerginlik ya da uyarılma duygusunda giderek artma hisseder ve sonra alışveriş sırasında haz alma; doyum bulma ve rahatlama yaşar. Alışverişin ardından çok para harcadığı için pişmanlık; kendini kınama ya da suçluluk hissedebilir.
Diğer dürtü kontrolü bozuklukları arasında;
Aralıklı Patlayıcı Bozukluk (ciddi saldırganlık atakları);
Kleptomani(çalmaya yönelik dayanılmaz dürtü);
Piromani (haz alma amacıyla yangın çıkarma);
Patolojik kumar oynama;
Trikotillomani (haz alma amacıyla kişinin kendi saçını yineleyen biçimde yolması) yer almaktadır.
Alışveriş Bağımlılığında bayanlar daha çok giysi; parfüm ve mücevher; erkekler ise elektronik; otomobil ya da hırdavat satın alır. Alışveriş Bağımlılığı bozukluğuna sahip bireylerin alışveriş paternleri tipiktir. Alışveriş dürtüleri genellikle epizodik olup haftada bir civarında; ortalama bir saat süren ataklar halinde ortaya çıkar. Tüm yıl boyunca süreğenlik gösterir; diğerleri gibi yalnızca doğum günleri ve bayramlarda yoğunlaşmaz. Kişi genellikle evdeyken; kendini çökkün ya da gergin hissederken bu dürtü belirir; kişi çoğunlukla kendisi için alışveriş yapar; bazen diğerleri için de alır. Birkaç pahalı eşyadan ziyade; çok sayıda ucuz eşya satın alırlar. Büyük bir sıklıkla kredi kartı ile büyük mağazalardan yalnız alışveriş yapar; yanında genellikle birden fazla kredi kartı taşırlar. En önemlisi kendisinin ihtiyaç duymadığı şeyleri satın alır; dolabı bir kere bile giymediği; üzerinde etiketi bulunan giysilerle doludur. Bunları bazen başkalarına hediye olarak verir.
Duygulanım bozuklukları(depresyon; iki uçlu mizaç bozukluğu);
Anksiyete bozuklukları(obsesif bozukluk; panik bozukluk; fobiler);
Madde kötüye kullanımı;
Yeme bozuklukları
Ve diğer dürtü kontrol bozuklukları gibi eşlik eden bozukluklar olabilir.
Alışveriş Bağımlısı mısınız?
Kendinizi iyi hissetmediğiniz zamanlarda para harcamak için güçlü bir istek duyuyor musunuz?
Zaman ve enerjiniz olmadığı durumlarda bile alışveriş ve harcama için sürüklenme hissediyor musunuz ?
Harcamalarınız yakın çevrenizde endişelere sebep oluyor mu?
İhtiyacınız olmadığı halde ya da kullanmayacak olsanız dahi satın aldığınız şeyler oluyor mu?
Aşırı harcadıktan sonra pişmanlık ve endişe haliniz suçluluk duygularınız oluyor mu?
Bazen alışveriş için kendinizi mecbur hissettiğiniz olur mu?
Harcamaya başladıktan sonra kendinizi durdurmada güçlük çektiğiniz olur mu?
Planladığınızdan daha fazla satın aldığınız oluyor mu?
Harcama yaptığınız dönemlere ait borçlarınız olduğu halde ; yine de aşırı harcama yapmaya devam ettiğiniz oluyor mu?
Cevaplar çoğunlukla "evet" şeklindeyse yardım almanızı öneririz.
Alışveriş yaşamın bir parçasıdır ama asla yaşamın anlamı değildir. Alışveriş dışında da hayatınızda anlam katacak aktiviteler ve rahatlama yöntemleri bulun; yardım almaktan çekinmeyin. Alışveriş geçici bir rahatlama şeklidir. Olumlu duyguların oluşması için yapılır; olumsuz bir şekilde tekrarlar. Sonucunda gelen pişmanlık ve ödenmesi gereken faturalar bu mutluluğu kısa sürede sonlandırır. Eğer kendinize yardım edebilecek gücü bulamıyorsanız terapist desteği için yanınızda olduğumuzu bilmenizi isteriz. Terapilerde iç görüye yönelik terapi; destekleyici terapi ve grup terapilerinin yanı sıra ilaç tedavileri ile bu durum kontrol altına alınabilmektedir.
Alışveriş bağımlılığı; psikolojik bir rahatsızlık olmasının yanı sıra aslında ciddi bir bağımlılık türüdür. Bu psikolojik rahatsızlık; kişinin alışveriş yaparak rahatlaması kendisini mutlu; güçlü ve diğer insanlardan daha üstün hissetmesi gibi belirtiler gösterir.
Psikiyatri literatürüne 1900 lü yılların başında "Oniomania" olarak tanımlanmış olan bu bozukluk son yıllarda "kompulsif alışveriş" şeklinde ele alınmaktadır. Kontrolsüz; impulsif ve aşırı miktarda alışveriş krizlerinin görüldüğü bir bozukluktur.
Dürtü kontrol bozuklukları kapsamında ele alınmaktadır. Dürtü kontrolü bozukluğunun başlıca özelliği; kişiye ya da başkalarına zarar verecek bir eylemde bulunmaya yönelik bir dürtü; güdü ya da dayanılmaz isteğe karşı koymada başarısızlıktır.
Alışveriş bağımlılığında birey alışverişte bulunmadan önce gerginlik ya da uyarılma duygusunda giderek artma hisseder ve sonra alışveriş sırasında haz alma; doyum bulma ve rahatlama yaşar. Alışverişin ardından çok para harcadığı için pişmanlık; kendini kınama ya da suçluluk hissedebilir.
Diğer dürtü kontrolü bozuklukları arasında;
Aralıklı Patlayıcı Bozukluk (ciddi saldırganlık atakları);
Kleptomani(çalmaya yönelik dayanılmaz dürtü);
Piromani (haz alma amacıyla yangın çıkarma);
Patolojik kumar oynama;
Trikotillomani (haz alma amacıyla kişinin kendi saçını yineleyen biçimde yolması) yer almaktadır.
Alışveriş Bağımlılığında bayanlar daha çok giysi; parfüm ve mücevher; erkekler ise elektronik; otomobil ya da hırdavat satın alır. Alışveriş Bağımlılığı bozukluğuna sahip bireylerin alışveriş paternleri tipiktir. Alışveriş dürtüleri genellikle epizodik olup haftada bir civarında; ortalama bir saat süren ataklar halinde ortaya çıkar. Tüm yıl boyunca süreğenlik gösterir; diğerleri gibi yalnızca doğum günleri ve bayramlarda yoğunlaşmaz. Kişi genellikle evdeyken; kendini çökkün ya da gergin hissederken bu dürtü belirir; kişi çoğunlukla kendisi için alışveriş yapar; bazen diğerleri için de alır. Birkaç pahalı eşyadan ziyade; çok sayıda ucuz eşya satın alırlar. Büyük bir sıklıkla kredi kartı ile büyük mağazalardan yalnız alışveriş yapar; yanında genellikle birden fazla kredi kartı taşırlar. En önemlisi kendisinin ihtiyaç duymadığı şeyleri satın alır; dolabı bir kere bile giymediği; üzerinde etiketi bulunan giysilerle doludur. Bunları bazen başkalarına hediye olarak verir.
Duygulanım bozuklukları(depresyon; iki uçlu mizaç bozukluğu);
Anksiyete bozuklukları(obsesif bozukluk; panik bozukluk; fobiler);
Madde kötüye kullanımı;
Yeme bozuklukları
Ve diğer dürtü kontrol bozuklukları gibi eşlik eden bozukluklar olabilir.
Alışveriş Bağımlısı mısınız?
Kendinizi iyi hissetmediğiniz zamanlarda para harcamak için güçlü bir istek duyuyor musunuz?
Zaman ve enerjiniz olmadığı durumlarda bile alışveriş ve harcama için sürüklenme hissediyor musunuz ?
Harcamalarınız yakın çevrenizde endişelere sebep oluyor mu?
İhtiyacınız olmadığı halde ya da kullanmayacak olsanız dahi satın aldığınız şeyler oluyor mu?
Aşırı harcadıktan sonra pişmanlık ve endişe haliniz suçluluk duygularınız oluyor mu?
Bazen alışveriş için kendinizi mecbur hissettiğiniz olur mu?
Harcamaya başladıktan sonra kendinizi durdurmada güçlük çektiğiniz olur mu?
Planladığınızdan daha fazla satın aldığınız oluyor mu?
Harcama yaptığınız dönemlere ait borçlarınız olduğu halde ; yine de aşırı harcama yapmaya devam ettiğiniz oluyor mu?
Cevaplar çoğunlukla "evet" şeklindeyse yardım almanızı öneririz.
Alışveriş yaşamın bir parçasıdır ama asla yaşamın anlamı değildir. Alışveriş dışında da hayatınızda anlam katacak aktiviteler ve rahatlama yöntemleri bulun; yardım almaktan çekinmeyin. Alışveriş geçici bir rahatlama şeklidir. Olumlu duyguların oluşması için yapılır; olumsuz bir şekilde tekrarlar. Sonucunda gelen pişmanlık ve ödenmesi gereken faturalar bu mutluluğu kısa sürede sonlandırır. Eğer kendinize yardım edebilecek gücü bulamıyorsanız terapist desteği için yanınızda olduğumuzu bilmenizi isteriz. Terapilerde iç görüye yönelik terapi; destekleyici terapi ve grup terapilerinin yanı sıra ilaç tedavileri ile bu durum kontrol altına alınabilmektedir.