Sınav kaygısı; genellikle sınavlardan önce yaşanan yoğun duygu durumudur. Kalp çarpıntısı; aşırı heyecan; nefes almada güçlük; dikkatini toplayamama ve sindirim sistemi rahatsızlıkları şeklinde varlığında gösterir. Öğrenci; başarısız olacağı düşüncesiyle birlikte kaygılanır ve bu da sınav performansını ve genel iyilik halini olumsuz yönde etkiler.
Lise; üniversite yerleştirmelerinde merkezi sınavların uygulandığı ülkemizde; sınav kaygısı birçok öğrenci ve ailesi tarafından karşılaşılan bir durum. Diğer yandan motivasyon için belli seviyede kaygının olması da gerekmekte... Burada önemli olan bu kaygının kime ait olduğudur; sınava girecek olan öğrencinin mi yoksa çocuğu için her şeyi yapmaya hazır olan ebeveynin mi?
Her ebeveyn çocuğunun en iyisi olmasını; mükemmel bir hayat sürmesini ister. Aslında ebeveynin bunları istemesinin temelinde çocuğunun mutlu olması isteği vardır. Oysa halihazırda mutlu olan çocuklar özellikle sınavların olduğu dönemlerde maruz kaldıkları baskı ve beklentiler nedeniyle kaygılanmakta; en güzel zamanlarını olumsuz duygularla baş etmeye çalışarak geçirmekteler.
Sana güveniyorum; başaracaksın; sen yaparsın; üstesinden gelirsin. ... İlk bakışta kulağa hoş geliyor değil mi?
Ebeveynlerin çocuklarını desteklemek amacıyla kullandıkları bu ifadeler; sanılanın aksine çocukların üzerinde büyük oranda olumsuz etkiye sahip. Bu cümleler karşısında öğrenci; Ailem benim başaracağıma inanıyor; başarmam lazım; başaramama ihtimalim söz konusu bile değil; ne olursa olsun yapmalıyım başka çaresi yok. benzeri düşüncelerle zihnini meşgul ediyor. Öğrenci; kendisinden bekleneni yapamama durumunda ailesi tarafından onaylanmayacağını; sevilmeyeceğini hissediyor.
İlginç olan ise; sınav kaygısı nedeniyle görüştüğüm gençlerin neredeyse tamamı; ailesinin kullandığı bu ifadeleri ilk başlarda Ailem beni hep destekler. şeklinde tanımlayıp bunun olumlu etkisi olduğu yanılgısına kapılıyorlar. Ancak ilerleyen görüşmelerde; gencin yaşadığı kaygının büyük oranda sebebinin ailesinin tamamen iyi niyetle kurduğu bu ifadeler olduğunu fark ediyoruz.
Bu nedenle ebeveynlere önerim; çocuğunuza daima sevginizi gösterin; her anında yanında olduğunuzu; onu koşulsuz kabul ettiğinizi hissettirin. Çocuğunuzu önemseyin ve onu bir birey olarak kabul edin. Bunu yapmayı başardığınızda gerisi kendiliğinden gelecektir.
Sınavın ve ebeveyn tutumlarının genel değerlendirmesinin ardından; gençler için olmazsa olmaz sınav önerileriyle yazımı noktalıyorum.
Sınavdan 1 Hafta Önce : Beslenme ve uyku düzeninizi oluşturun. Her gün aynı saatte uyuyup uyanmaya ve her gün benzer şekilde kahvaltı yapmaya özen gösterin. Uyku için 23.00-07.00 saatleri ideal olabilir. Sınava gireceğiniz salonu ve sırayı keşfedin. Belli süre vakit geçirmeniz sınav günü yabancılık çekmenizi ve buna bağlı heyecanı önleyecektir.
Sınavdan 1 Gün Önce: Genellikle sınavdan 1-2 gün önce ders çalışmayı bırakmak gerektiği söylenir. Ancak bu kişiye göre değişir. Yine de yeni konu öğrenmeye çalışmak paniklemeye neden olabileceğinden yalnızca püf noktalara göz atmak faydalı olabilir.
Sınav Sabahı: Güne her zamanki gibi başlayın; rutininizi bozmayın. Aramalara yanıt vermek zorunda değilsiniz. Kendinize inanın; inancınız sizi motive edecektir.
Sınav Anında: Nefes egzersizi yaparak nefesinizi kontrol altına alın; sakinliğinizi koruyun. Soruları okumadan; yalnızca kitapçığı kontrol edin. Denemediğiniz hiçbir taktiği uygulamayın. Ancak turlama tekniğini de göz ardı etmeyin. Zorlandığınız soruda vakit kaybetmeden daha sonra dönmek üzere işaretleyip diğer soruya geçin. Vaktiniz arttıkça işaretlediğiniz sorulara tekrar bakabilirsiniz. Değildir; hiçbiri; en az; en çok... gibi ifadelere özellikle dikkat edin. Emin olmadığınızı işaretlemeyin. Odaklanma güçlüğü çektiğiniz anda gözlerinizi bir dakikalığına kapatın ve nefesinizi kontrol edin.
Sınavdan Sonra: Aramalara yanıt vermek veya sınav hakkında değerlendirme yapmak zorunda değilsiniz. Üst üste birkaç oturuma gireceğiniz için belli süre sosyal medyadan ve sınavla ilgili yorumlardan uzak durmanızda fayda var. Yine de en önemlisi kendinizi nasıl rahat hissediyorsanız öyle davranın.
Sınavda beklediğiniz performansı gösterememiş olabilirsiniz; sorular beklediğiniz gibi gelmemiş olabilir. Pes etmeyin !
Unutmayın; Başarıya ulaşamayanların %90 ı yenilgiye uğramamışlardır; sadece pes etmişlerdir. Paul J. Meyer