İkiz Gebelik
ikiz gebelikler tüm gebeliklerin % 1 ni oluşturur. Son yıllarda yardımcı üreme tekniklerinin daha çok kullanılır olması bu oranı daha da artırmıştır. Yaklaşık üçte ikisi çift yumurta ikizi; üçte biri tek yumurta ikizi şeklindedir.Çift yumurta ikizlerinde ırksal özellikler ( örneğin Afrikanın bazı bölgelerinde 5 kat daha sık ; Asyanın bazı bölgelerinde 1;5 kat daha sık ); anne yaşı ( 35 yaşında yaklaşık % 2) ;parite yani önceki doğum sayıları ve tedavi gebelikleri oranları artırır.Son 20 yılda çoğul gebelik oranlarında artış gözlenmektedir.Günümüzde oluşan çoğul gebeliklerin büyük kısmının öyküsünde genelde tedavi gebeliği vardır.
Çoğul gebelik ; genellikle aynı yumurta dönemi içerisinde birden fazla ovulasyon olması sonucunda oluşan oositlerin her birinin ayrı ayrı döllenmesiyle oluşur.Embriyonik bölünme fertilizasyondan sonraki 9.gün ve sonrasında meydana geldiğinde monokoryonik monoamniyotik ikiz gebelik ; fertilizasyondan sonraki 12.günden sonra olduğunda ise yapışık ikizler oluşur.
Çoğul gebeliklerin üçte ikisinde fetus cinsiyetleri aynıdır . tek yumurta ikizleri cinsiyeti tamamı aynıdır.
İkiz gebeliklerin perinatal ölüm oranı tekil gebeliklere göre yaklaşık 6 kat daha sıktır.Özellikle erken doğum komplikasyonuna bağlı olan bu durum tek yumurta ikizlerinde daha sıktır.Çoğul gebeliklerde prenatal tanı testlerinin değeri sınırlıdır. Detaylı ultrason incelemesi önemlidir. bu grup hastalarda non-invaziv prenatal testler yapılmalıdır.Anne kanında fetuslere ait hücre incelemesi yapan bu testler son yıllarda çok önem kazanmıştır.
İkiz gebeliklerin diğer önemli bir sorunu erken doğum riskinin artmış olmasıdır.Özellikle 32. haftadan önceki doğumlarda risk yüksektir.24-32. haftalar arası oluşan doğumlarda ise yenidoğan ölüm oranı ve sağ kalanların sekelli olma oranları yüksek seyreder. Tekil gebeliklerde 24-32.haftalar arasında doğum gerçekleşme oranı % 1-2 dir.Bu oran ikiz gebeliklerde daha yüksektir.Bu yüzden erken doğum riski yüksek bu grup hastalardatransvajınal ultrason ile servikal uzunluk değerlendirilmesi ve serviks uzunluğu kısa olan hastalara servikal sütür uygulaması yapmak gerekir.
İkiz gebeliklerde gelişme geriliği de riskler arasında yeralır.İkiz gebeliklerde gelişme geriliği oranı tekil gebeliklere göre 10 kat daha fazladır.Gebeliğin ilk trimestiri ( ilk 3 ay) ultrason değerlendirmesinde iki fetus baş-popo mesafesi ölçülür ve aradaki fark yaklaşık % 10 yani 0.9 mm olması beklenir.Eğer bu fark 3mm den fazla ise ufak fetusun intrauterin ölüm riski % 50 olarak bildirlmiştir.Baş-popo mesafesi arasında belirgin fark olanlarda ikizlerden birinde gelişme geriliği ve konjenital anomali olma riski daha yüksek bulunmuştur.
Ailelere danışmanlık verilirken her iki fetusin berebrce etkilenebileceği ve bu olsılığın tekil gebelikler için olanla aynı olduğu söylenmelidir.Örneğin 40 yaşında bir kadının trizomi 21 ( down send ) riski yaşa göre 1/ 100 dür.ancak bu oran dizigotik ikiz gebliklerde oran 1/ 50 ye çıkmaktadır.Her iki fetuste birden koromozomal anomali çıkma riski 1/10000 olarak belirlenir.Çoğul gebeliklerde tarama testlerinde bakılan ( alfafetaprotein-bhcg-inhibinA ) tekil geblere göre iki kat daha yüksektir.Bu durum gözönünde bulundurulduğunda risk hesaplamada karışıklık söz konusudur.Yalancı pozitiflik oranı yükselir. çoğul gebeliklerde bu yüzden ultrason ile ense kalınlığı ölçümü çok değerlidir.
Sonuç olarak çoğul gebelikler yüksek riskli gebelik olarak takip edilmeli ;prenatal takip önemsenmeli; erken doğum riskine karşı hazırlıklı olunmalıdır.
Çoğul gebelik ; genellikle aynı yumurta dönemi içerisinde birden fazla ovulasyon olması sonucunda oluşan oositlerin her birinin ayrı ayrı döllenmesiyle oluşur.Embriyonik bölünme fertilizasyondan sonraki 9.gün ve sonrasında meydana geldiğinde monokoryonik monoamniyotik ikiz gebelik ; fertilizasyondan sonraki 12.günden sonra olduğunda ise yapışık ikizler oluşur.
Çoğul gebeliklerin üçte ikisinde fetus cinsiyetleri aynıdır . tek yumurta ikizleri cinsiyeti tamamı aynıdır.
İkiz gebeliklerin perinatal ölüm oranı tekil gebeliklere göre yaklaşık 6 kat daha sıktır.Özellikle erken doğum komplikasyonuna bağlı olan bu durum tek yumurta ikizlerinde daha sıktır.Çoğul gebeliklerde prenatal tanı testlerinin değeri sınırlıdır. Detaylı ultrason incelemesi önemlidir. bu grup hastalarda non-invaziv prenatal testler yapılmalıdır.Anne kanında fetuslere ait hücre incelemesi yapan bu testler son yıllarda çok önem kazanmıştır.
İkiz gebeliklerin diğer önemli bir sorunu erken doğum riskinin artmış olmasıdır.Özellikle 32. haftadan önceki doğumlarda risk yüksektir.24-32. haftalar arası oluşan doğumlarda ise yenidoğan ölüm oranı ve sağ kalanların sekelli olma oranları yüksek seyreder. Tekil gebeliklerde 24-32.haftalar arasında doğum gerçekleşme oranı % 1-2 dir.Bu oran ikiz gebeliklerde daha yüksektir.Bu yüzden erken doğum riski yüksek bu grup hastalardatransvajınal ultrason ile servikal uzunluk değerlendirilmesi ve serviks uzunluğu kısa olan hastalara servikal sütür uygulaması yapmak gerekir.
İkiz gebeliklerde gelişme geriliği de riskler arasında yeralır.İkiz gebeliklerde gelişme geriliği oranı tekil gebeliklere göre 10 kat daha fazladır.Gebeliğin ilk trimestiri ( ilk 3 ay) ultrason değerlendirmesinde iki fetus baş-popo mesafesi ölçülür ve aradaki fark yaklaşık % 10 yani 0.9 mm olması beklenir.Eğer bu fark 3mm den fazla ise ufak fetusun intrauterin ölüm riski % 50 olarak bildirlmiştir.Baş-popo mesafesi arasında belirgin fark olanlarda ikizlerden birinde gelişme geriliği ve konjenital anomali olma riski daha yüksek bulunmuştur.
Ailelere danışmanlık verilirken her iki fetusin berebrce etkilenebileceği ve bu olsılığın tekil gebelikler için olanla aynı olduğu söylenmelidir.Örneğin 40 yaşında bir kadının trizomi 21 ( down send ) riski yaşa göre 1/ 100 dür.ancak bu oran dizigotik ikiz gebliklerde oran 1/ 50 ye çıkmaktadır.Her iki fetuste birden koromozomal anomali çıkma riski 1/10000 olarak belirlenir.Çoğul gebeliklerde tarama testlerinde bakılan ( alfafetaprotein-bhcg-inhibinA ) tekil geblere göre iki kat daha yüksektir.Bu durum gözönünde bulundurulduğunda risk hesaplamada karışıklık söz konusudur.Yalancı pozitiflik oranı yükselir. çoğul gebeliklerde bu yüzden ultrason ile ense kalınlığı ölçümü çok değerlidir.
Sonuç olarak çoğul gebelikler yüksek riskli gebelik olarak takip edilmeli ;prenatal takip önemsenmeli; erken doğum riskine karşı hazırlıklı olunmalıdır.