Oyun Terapisi Nedir? Çocuklarda Hangi Problemlerin Çözümünde Kullanılır?
Oyun Terapisi Nedir? Hangi Problemlerin Çözümünde Kullanılır?
Çocuklar oyun yoluyla hayatı prova ederler. Oyun yoluyla yaşadıkları duyguları; düşünceleri ve travmalarını açığa vururlar ve en önemlisi baş etme becerilerini geliştirir; sorunlarını olumlama becerisi kazandırır. Çocuğun ruh dünyasına giden en güvenilir yol oyundur.
Peki; Oyun Nedir?
Oyun çocuğun kendini ifade etmesi; hayal ile gerçek arasında bir köprü; çocuğun iç dünyasını dışa vurumu; gizli enerji kullanması; çocuğun sosyal ve ahlaki değerleri öğrendiği bir alandır.
Oyun çocuğun zekâ; beden ve kişilik gelişimini sağlayan en ideal ortamdır. Yetişkinler için ‘psikolojik danışmanlık’ kavramı ne ise; çocuklar için ‘oyun terapisi’ de bir anlamda odur. Oyun terapisinde; terapist araç olarak çocuğun kendini en kolay şekilde dışa vurum tarzı olan oyunu ve oyuncakları kullanır.
Oyun Terapistleri özel ve değerlidir. Çünkü terapist çocuğu birey olarak görür. Düşüncelerine; hislerine; inançlarına ve fikirlerine saygı duyar. Terapist seans boyunca; dikkatini ve gözlerini çocuğun üzerinde tutar. Çocuk o esnada kendini oyun odasının bir parçası olarak görür ve dışa vurum başlar. Terapist oyun odasında yeterince tarafsızdır ve olabildiğince tarafsız kalmaya özen göstermelidir. Çocuğun ayrı bir birey olmasına izin verir. Ve en önemlisi terapist oldukça esnektir; beklenmedik olayları kabul eder; duruma uyum sağlar.
Oyun terapisti varlığı ile çocuğa şu mesajları iletmelidir…
• Yalnız değilsin; seninleyim.
• Seni duyuyor ve görüyorum.
• Seni anlıyorum.
• Sana değer veriyorum.
• Seni olduğun gibi kabul ediyorum.
• Benim odamda serbestsin.
• Her şey sen nasıl istiyorsan öyle olacak.
• Güvendesin.
Oyun Terapistinin amacı; oyun yardımıyla çocuğun iç dünyasını anlamak. Çocuğun oyun üzerinde kendini ifade etmesi en önemli amaçlardan birisidir. Amaçlardan biri de çocuğun yaşadığı olayı anlaması; baş etme becerilerini geliştirmesi ve olumlu benlik algısını geliştirmesine yardımcı olmaktır. Oyun terapisinde güvenli ortamda çocuk olumlu ve olumsuz durumları bir arada yaşar ve öğrenir. Bu zaman da ise duyguları ve bilişleri de yaşantısal olarak gelişmiş olur. Gerçek hayatta kontrolünü sağlayamadığı durumları oyun terapisi sayesinde kontrollü olarak yaşarlar.
Peki; bu sürece en önemli katkısı olan Oyun Terapistin özellikleri neler olmalıdır?
Empati kurabilmeli;
Etkin dinleme becerisine sahip olmalı;
Kabul edebilmeli;
Değer vermeli;
Hassas olmalı;
Duyarlı olmalı;
İçten olmalı;
Yaratıcı olmalı;
Oyun oynama ve oyun geliştirme becerisine sahip olmalı;
Çocuğa güven vermeli;
Terapide belirli bir sınırın olduğu çocuğa aksettirilmeli;
Sabırlı olmalı.
Peki; Oyun Terapisinin yardımcı olacağı problemler nelerdir?
• Kaygı (anksiyete) ve Stres Bozuklukuları
• Aşırı Çekingenlik; kendini ifade edememe;
• Davranış Sorunları (vurma; küfür; çalma vb. )
• Kardeş Kıskançlığı
• Özgüven ve Sosyal Beceri Sorunları
• Uyku; Yemek ve Tuvalet Sorunları
• Çocukluk Dönemi cinsel gelişim ile ilgili sorunlar;
• Ailevi Sorunlar
• Yas ve Kayıp Durumları
• Anne ve Baba Ayrılığı
• Ebeveynlerin Boşanması sonrası oluşabilecek sorunlar
• Toplumsal Yaşam Sorunları
• Akademik Başarısızlık
• Gece Korkuları
Peki; Oyun Terapisi Ne Kadar Sürer?
Oyun Terapisi; çocuğun yaşadığı duyguya; travmaya bağlı olarak değişiklik göstermektedir. En önemli etken çocuğun gelişimsel dönemi ve terapi sürecindeki yaşıdır. Oyun terapisi hafta bir ya da iki kez olmak üzere birkaç oturumdan; birkaç aya kadar sürebilir. Çocukların oyun odasında; oyun terapisti ile geçirdikleri zaman ‘sadece oyun oynadık’ diye açıklayabilirler. Bu esnada çocuklar yeni rolleri ve davranışları öğrenirken; kendileri için problem olan durumlarla başa çıkma yollarını keşfederler.
Oyun Terapisinde 8 Kural vardır(Axline;1964)
Çocukla olumlu ilişki kurabilmek
Çocuğu olduğu gibi kabul etmek
Çocuğun istediği gibi davranmasına izin vermek
Çocuğun duygularını yansıtabilmek
Çocuğa saygı duymak
Çocuğun seansları yönlendirmesine izin vermek
Çocuğu hızlandırmamak
Terapisinin sınırlarını oluşturmak ve gerektiğinde uygulamak
OYUN TERAPİSİNE NE ZAMAN BAŞLANMALI?
Çocuğun yaşadığı olaydan sonra ne kadar çabuk terapiye gelinirse; terapi süreci de o kadar kısa olur. Ancak bir travma söz konusu ise travmanın en az 10 gün geçmişte kalması ve devam eden veya tekrarlayan bir travma durumunun olmaması gerekmektedir. Tıbbi bir rahatsızlıkta erken müdahale ne kadar etkili ise oyun terapisinde de o kadar etkilidir.
OYUN TERAPİSİ ODASININ ÖZELLİKLERİ NELER OLMALIDIR?
Yeteri kadar aydınlık olmalıdır.
Kolay temizlenebilir bir zemini olmalıdır.
Pencere vb. konularda güvenli olmalıdır.
Çok küçük ya da çok büyük olmamalıdır.
Dış seslerden etkilenimi minimum düzeyde olmalıdır.
Ebeveynin beklediği odaya yakın olmalıdır.
Oyuncaklar çocukların boyuna uygun seviyede raflara konmalıdır.
Yeteri kadar aydınlık olmalıdır.
Kolay temizlenebilir bir zemini olmalıdır.
Pencere vb. konularda güvenli olmalıdır.
Çok küçük ya da çok büyük olmamalıdır.
Dış seslerden etkilenimi minimum düzeyde olmalıdır.
Ebeveynin beklediği odaya yakın olmalıdır.
Oyuncaklar çocukların boyuna uygun seviyede raflara konmalıdır.
OYUN ODASINDA BULUNMASI GEREKEN OYUNCAKLAR NELERDİR?
• Aile Figürleri
• Altın Paralar
• Anahtar
• Battaniye ( Bebekler için )
• Arabalar
• Asker
• Bıçak
• Biberon
• Kutu
• Boya
• Dinozor
• Doktor Çantası
• Fener
• Hayvanlar
• Silah
• Kukla
• Kum Havuzu
• Masa Oyunları
• Müzik Çantası
• Oyuncak Bebekler
• Uçak
• Ambülâns; Polis arabası; İtfaiye aracı
ÇOCUKLARIN OYUNCAK KULLANIMI
1) Oyuncaklar çocukların duygulanım dünyasına giriş kapısıdır.
2) Çocuklar açısından oyuncakların her zaman bir mesajı vardır.
3) Çocuğun oyuncaklarla kurduğunu kabul etmek; çocuk için güven tesis etmek ve güvenlik anlamına gelir.
4) Oyuncak aracılığıyla çocuklar deneyimlerini dildeki ifade kapasitelerinin üzerinde ifade edebilirler.
5) Çocuklar oyun içindeyken yalan söyleyemez; deneyimledikleri olayı metafor olarak aktarabilirler. Metafor çocuk tarafından deneyimlenmiş esas olayın maskelenmiş halidir.
6) Oyun içinde iyileşebilirsiniz!
ÇOCUKLARIN OYUNUNDA DİKKAT ETMEMİZ GEREKENLER
Çocukların çıkardıkları gırtlak sesleri önemlidir.
Aldıkları pozisyon ve beden duruşu önemlidir.
Oyun esnasında çocuğun sürekli tuvalete gitme ihtiyacı bize; çocuğun oyun içinde kaygısının arttığını düşündürebilir.
Çocuğun daha ilk seansta hemen travmatik oyuna başlaması çocuğun yaşadığı travmanın hala sürmekte olduğunu gösterir.
TERAPİ SONLARINA DOĞRU; ÇOCUĞUN İYİLEŞME BELİRTİLERİ NELERDİR?
Çocuğun resimlerinde; özellikle kendi yüzüne çizdiği resimlerde ( çünkü “yüz” kimliği temsil eder.) gökkuşağı; güneş; nehir gibi figürlere yer vermesi.
Çocuğun yatışma ve tedaviye uyum sağlamanın ardından; oyun odasına gelmek yerine başka eğlenceli aktiviteler yapmak istediğini söylemesi.
Çocuklar oyun yoluyla hayatı prova ederler. Oyun yoluyla yaşadıkları duyguları; düşünceleri ve travmalarını açığa vururlar ve en önemlisi baş etme becerilerini geliştirir; sorunlarını olumlama becerisi kazandırır. Çocuğun ruh dünyasına giden en güvenilir yol oyundur.
Peki; Oyun Nedir?
Oyun çocuğun kendini ifade etmesi; hayal ile gerçek arasında bir köprü; çocuğun iç dünyasını dışa vurumu; gizli enerji kullanması; çocuğun sosyal ve ahlaki değerleri öğrendiği bir alandır.
Oyun çocuğun zekâ; beden ve kişilik gelişimini sağlayan en ideal ortamdır. Yetişkinler için ‘psikolojik danışmanlık’ kavramı ne ise; çocuklar için ‘oyun terapisi’ de bir anlamda odur. Oyun terapisinde; terapist araç olarak çocuğun kendini en kolay şekilde dışa vurum tarzı olan oyunu ve oyuncakları kullanır.
Oyun Terapistleri özel ve değerlidir. Çünkü terapist çocuğu birey olarak görür. Düşüncelerine; hislerine; inançlarına ve fikirlerine saygı duyar. Terapist seans boyunca; dikkatini ve gözlerini çocuğun üzerinde tutar. Çocuk o esnada kendini oyun odasının bir parçası olarak görür ve dışa vurum başlar. Terapist oyun odasında yeterince tarafsızdır ve olabildiğince tarafsız kalmaya özen göstermelidir. Çocuğun ayrı bir birey olmasına izin verir. Ve en önemlisi terapist oldukça esnektir; beklenmedik olayları kabul eder; duruma uyum sağlar.
Oyun terapisti varlığı ile çocuğa şu mesajları iletmelidir…
• Yalnız değilsin; seninleyim.
• Seni duyuyor ve görüyorum.
• Seni anlıyorum.
• Sana değer veriyorum.
• Seni olduğun gibi kabul ediyorum.
• Benim odamda serbestsin.
• Her şey sen nasıl istiyorsan öyle olacak.
• Güvendesin.
Oyun Terapistinin amacı; oyun yardımıyla çocuğun iç dünyasını anlamak. Çocuğun oyun üzerinde kendini ifade etmesi en önemli amaçlardan birisidir. Amaçlardan biri de çocuğun yaşadığı olayı anlaması; baş etme becerilerini geliştirmesi ve olumlu benlik algısını geliştirmesine yardımcı olmaktır. Oyun terapisinde güvenli ortamda çocuk olumlu ve olumsuz durumları bir arada yaşar ve öğrenir. Bu zaman da ise duyguları ve bilişleri de yaşantısal olarak gelişmiş olur. Gerçek hayatta kontrolünü sağlayamadığı durumları oyun terapisi sayesinde kontrollü olarak yaşarlar.
Peki; bu sürece en önemli katkısı olan Oyun Terapistin özellikleri neler olmalıdır?
Empati kurabilmeli;
Etkin dinleme becerisine sahip olmalı;
Kabul edebilmeli;
Değer vermeli;
Hassas olmalı;
Duyarlı olmalı;
İçten olmalı;
Yaratıcı olmalı;
Oyun oynama ve oyun geliştirme becerisine sahip olmalı;
Çocuğa güven vermeli;
Terapide belirli bir sınırın olduğu çocuğa aksettirilmeli;
Sabırlı olmalı.
Peki; Oyun Terapisinin yardımcı olacağı problemler nelerdir?
• Kaygı (anksiyete) ve Stres Bozuklukuları
• Aşırı Çekingenlik; kendini ifade edememe;
• Davranış Sorunları (vurma; küfür; çalma vb. )
• Kardeş Kıskançlığı
• Özgüven ve Sosyal Beceri Sorunları
• Uyku; Yemek ve Tuvalet Sorunları
• Çocukluk Dönemi cinsel gelişim ile ilgili sorunlar;
• Ailevi Sorunlar
• Yas ve Kayıp Durumları
• Anne ve Baba Ayrılığı
• Ebeveynlerin Boşanması sonrası oluşabilecek sorunlar
• Toplumsal Yaşam Sorunları
• Akademik Başarısızlık
• Gece Korkuları
Peki; Oyun Terapisi Ne Kadar Sürer?
Oyun Terapisi; çocuğun yaşadığı duyguya; travmaya bağlı olarak değişiklik göstermektedir. En önemli etken çocuğun gelişimsel dönemi ve terapi sürecindeki yaşıdır. Oyun terapisi hafta bir ya da iki kez olmak üzere birkaç oturumdan; birkaç aya kadar sürebilir. Çocukların oyun odasında; oyun terapisti ile geçirdikleri zaman ‘sadece oyun oynadık’ diye açıklayabilirler. Bu esnada çocuklar yeni rolleri ve davranışları öğrenirken; kendileri için problem olan durumlarla başa çıkma yollarını keşfederler.
Oyun Terapisinde 8 Kural vardır(Axline;1964)
Çocukla olumlu ilişki kurabilmek
Çocuğu olduğu gibi kabul etmek
Çocuğun istediği gibi davranmasına izin vermek
Çocuğun duygularını yansıtabilmek
Çocuğa saygı duymak
Çocuğun seansları yönlendirmesine izin vermek
Çocuğu hızlandırmamak
Terapisinin sınırlarını oluşturmak ve gerektiğinde uygulamak
OYUN TERAPİSİNE NE ZAMAN BAŞLANMALI?
Çocuğun yaşadığı olaydan sonra ne kadar çabuk terapiye gelinirse; terapi süreci de o kadar kısa olur. Ancak bir travma söz konusu ise travmanın en az 10 gün geçmişte kalması ve devam eden veya tekrarlayan bir travma durumunun olmaması gerekmektedir. Tıbbi bir rahatsızlıkta erken müdahale ne kadar etkili ise oyun terapisinde de o kadar etkilidir.
OYUN TERAPİSİ ODASININ ÖZELLİKLERİ NELER OLMALIDIR?
Yeteri kadar aydınlık olmalıdır.
Kolay temizlenebilir bir zemini olmalıdır.
Pencere vb. konularda güvenli olmalıdır.
Çok küçük ya da çok büyük olmamalıdır.
Dış seslerden etkilenimi minimum düzeyde olmalıdır.
Ebeveynin beklediği odaya yakın olmalıdır.
Oyuncaklar çocukların boyuna uygun seviyede raflara konmalıdır.
Yeteri kadar aydınlık olmalıdır.
Kolay temizlenebilir bir zemini olmalıdır.
Pencere vb. konularda güvenli olmalıdır.
Çok küçük ya da çok büyük olmamalıdır.
Dış seslerden etkilenimi minimum düzeyde olmalıdır.
Ebeveynin beklediği odaya yakın olmalıdır.
Oyuncaklar çocukların boyuna uygun seviyede raflara konmalıdır.
OYUN ODASINDA BULUNMASI GEREKEN OYUNCAKLAR NELERDİR?
• Aile Figürleri
• Altın Paralar
• Anahtar
• Battaniye ( Bebekler için )
• Arabalar
• Asker
• Bıçak
• Biberon
• Kutu
• Boya
• Dinozor
• Doktor Çantası
• Fener
• Hayvanlar
• Silah
• Kukla
• Kum Havuzu
• Masa Oyunları
• Müzik Çantası
• Oyuncak Bebekler
• Uçak
• Ambülâns; Polis arabası; İtfaiye aracı
ÇOCUKLARIN OYUNCAK KULLANIMI
1) Oyuncaklar çocukların duygulanım dünyasına giriş kapısıdır.
2) Çocuklar açısından oyuncakların her zaman bir mesajı vardır.
3) Çocuğun oyuncaklarla kurduğunu kabul etmek; çocuk için güven tesis etmek ve güvenlik anlamına gelir.
4) Oyuncak aracılığıyla çocuklar deneyimlerini dildeki ifade kapasitelerinin üzerinde ifade edebilirler.
5) Çocuklar oyun içindeyken yalan söyleyemez; deneyimledikleri olayı metafor olarak aktarabilirler. Metafor çocuk tarafından deneyimlenmiş esas olayın maskelenmiş halidir.
6) Oyun içinde iyileşebilirsiniz!
ÇOCUKLARIN OYUNUNDA DİKKAT ETMEMİZ GEREKENLER
Çocukların çıkardıkları gırtlak sesleri önemlidir.
Aldıkları pozisyon ve beden duruşu önemlidir.
Oyun esnasında çocuğun sürekli tuvalete gitme ihtiyacı bize; çocuğun oyun içinde kaygısının arttığını düşündürebilir.
Çocuğun daha ilk seansta hemen travmatik oyuna başlaması çocuğun yaşadığı travmanın hala sürmekte olduğunu gösterir.
TERAPİ SONLARINA DOĞRU; ÇOCUĞUN İYİLEŞME BELİRTİLERİ NELERDİR?
Çocuğun resimlerinde; özellikle kendi yüzüne çizdiği resimlerde ( çünkü “yüz” kimliği temsil eder.) gökkuşağı; güneş; nehir gibi figürlere yer vermesi.
Çocuğun yatışma ve tedaviye uyum sağlamanın ardından; oyun odasına gelmek yerine başka eğlenceli aktiviteler yapmak istediğini söylemesi.