Bel Problemlerinde Fizyoterapi
Özellikle gelişmiş toplumlarda nüfusun %70-80ini etkileyerek ciddi sağlık harcamalarına ve iş gücü kaybına neden olan kas iskelet problemidir.Bir çok bel ağrısı herhangi tedaviye gerek kalmadan iyileşmesine rağmen;büyük bir çoğunlukta tekrarlı veya kronik ağrıya dönüşerek bireyin yaşam kalitesini ve iş yaşamını etkilemektedir. Subakut bel ağrısı 4-12 hafta süren ağrıyı; kronik bel ağrısı ise 12 hafta veya daha uzun ağrıyı tanımlar.
Bel Ağrısının Nedenleri?
a)Mekanik veya Alt Ekstremite Ağrısı(%97)
*Lumbar strain;sprain
*Disk herniyasyonu
*Spinal Stenoz
*Spondilozis
*Spondilolistezis
*Travmatik Fraktür
b)Mekanik Olmayan Spinal Durumlar(%1)
*Tümörler
*Enfeksiyon
*İnflamatuar artritler
c)Organ Kaynaklı Hastalıklar(%2)
*Pelvik Organ Hastalıkları
*Böbrek Hastalıkları
*Gastrointestinal Hastalıklar
Omurgada her bir hareket segmenti ;iki vertebra ve bunların arasında yer alan intervertebral diskten meydana gelmiştir. Mevcut mekanik stabilitenin büyük kısmı;iyi gelişmiş dinamik nöromüsküler yapılara ve merkezi kontrol sistemine bağlıdır.Bu eklemlerin herhangi birinde meydana gelen değişim bir diğerini etkileyerek dejeneratif değişikliklerin yayılmasına neden olur.Üç eklem kompleksinde meydana gelen değişiklikler üç safhada incelenebilir.
Disfonksiyon Fazı :Hastalar lokal veya yayılan bel ağrılarından şikayet eder;kas spazmı ve hareket kaybı mevcuttur.
İnstabilite Fazı: Disfonksiyon fazında ilerlemiş dejenerasyona bağlı olarak disk;ligament ve fasetlerin mekanik özellikleri değişir. Belde boşluk veya kilitlenme ile birlikte artmış ağrı ortaya çıkar.
Restabilizasyon Fazı:İnstabiliteyi azaltmak için ortaya çıkan bu fazda faset eklemler ile vertebra korpusundaki osteofit oluşumları; disk aralığında azalma ve faset eklem dejenerasyonu eşlik edebilir.Bu fazda hastaların bel ağrısı azalır ve hareket kısıtlılığı meydana gelir.
Bel Ağrılarında Fizyoterapi
Bel ağrısının fizyoterapisinde temel prensipler:
*Ağrının ve kas spazmının azaltılması
*Omurga mekaniğinin düzeltilmesi
*Kas kuvvet ve enduransın artırılması
*Fleksibilitenin artırılması
*Hasta eğitimi
Ağrıyı başlatan ve artıran nedenler;ağrının lokalizasyonu;şiddeti ve tipi belirlenmeli.
Değerlendirme
Kas spazmı ve kas kısalıklarının değerlendirilmesi:Ağrının izin verdiği ölçüde alt ekstremite ve lumbar bölge kas kuvvet değerlendirilmesi yapılır
Hareket kısıtlılığı ve etkileyen faktörler: Hareket kısıtlılığına neden olabilecek ağrı;spazm;kas yapıya ait mekanik adaptasyonlar değerlendirilmelidir
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyonda Kullanılan Uygulamalar
Sıcak-Soğuk Uygulamalar: Soğuk uygulama spazmı;ağrıyı ve kapiller kan akışını azaltarak;özellikle akut dönemde enflamasyonu azaltır. Yüzeyel ısı ajanları ise spazm ve ağrıda azalma; arterial ve kapiller kan akımı artışında etkilidir
Hidroterapi/Aquatik Terapi: Suyun kaldırma kuvveti ve relaksasyon sağlama özelliğinden dolayı tercih edilebilir. Su direncine karşı yapılan egzersizlerle kuvvetlendirme yapılabilir.
Elektroterapi:* Akut kas spazmını;ödemi ve ağrıyı azaltmak amacıyla;
-TENS
-Enterfaransiyel akım
-Diadinamik akım kullanılmaktadır.
*Subakut ve kronik durumlarda;
-Ultrason
-KDD(Kısa Dalga Diatermi)
-MDD(Mikro Dalga Diatermi) kullanılmaktadır.
Gevşeme Egzersizleri: Kas spazmını azaltmak ve spazma bağlı gelişen ağrının azaltılması hedeflenir.Post-İzometrik gevşeme teknikleri ile maksimum kontraksiyonun ardından gevşeme istenerek hipertonik kasların gevşemesi sağlanır.
Germe Egzersizleri:Azalmış fleksibiliteyi artırmak;lumbar bölgenin ve pelvisin ağrısız düzgün hareketliliğini restore etmek amacıyla kullanılır.
Spesifik Egzersiz Programları:Akut veya kronik bel ağrılarının tedavisinde farklı tipte egzersiz yaklaşımları yer almaktadır.
Core stabilizasyon
McKenzie
William’s Fleksiyon egzersizleri en sık kullanılan egzersiz protokollerindendir.
Stabilizasyon Egzersizleri
*Omurganın segmental kontrolüne odaklanmayı
*Transversus Abdominus;Diafragma ve Lumbal Multifidus kaslarının spesifik eğitimi
*Postüral destabilizasyon kuvvetlerini kontrol etmeyi
*Anahtar kasların izometrik postural stabilizasyonunu içeren bir motor öğrenme modelidir.
Bel Ağrısının Nedenleri?
a)Mekanik veya Alt Ekstremite Ağrısı(%97)
*Lumbar strain;sprain
*Disk herniyasyonu
*Spinal Stenoz
*Spondilozis
*Spondilolistezis
*Travmatik Fraktür
b)Mekanik Olmayan Spinal Durumlar(%1)
*Tümörler
*Enfeksiyon
*İnflamatuar artritler
c)Organ Kaynaklı Hastalıklar(%2)
*Pelvik Organ Hastalıkları
*Böbrek Hastalıkları
*Gastrointestinal Hastalıklar
Omurgada her bir hareket segmenti ;iki vertebra ve bunların arasında yer alan intervertebral diskten meydana gelmiştir. Mevcut mekanik stabilitenin büyük kısmı;iyi gelişmiş dinamik nöromüsküler yapılara ve merkezi kontrol sistemine bağlıdır.Bu eklemlerin herhangi birinde meydana gelen değişim bir diğerini etkileyerek dejeneratif değişikliklerin yayılmasına neden olur.Üç eklem kompleksinde meydana gelen değişiklikler üç safhada incelenebilir.
Disfonksiyon Fazı :Hastalar lokal veya yayılan bel ağrılarından şikayet eder;kas spazmı ve hareket kaybı mevcuttur.
İnstabilite Fazı: Disfonksiyon fazında ilerlemiş dejenerasyona bağlı olarak disk;ligament ve fasetlerin mekanik özellikleri değişir. Belde boşluk veya kilitlenme ile birlikte artmış ağrı ortaya çıkar.
Restabilizasyon Fazı:İnstabiliteyi azaltmak için ortaya çıkan bu fazda faset eklemler ile vertebra korpusundaki osteofit oluşumları; disk aralığında azalma ve faset eklem dejenerasyonu eşlik edebilir.Bu fazda hastaların bel ağrısı azalır ve hareket kısıtlılığı meydana gelir.
Bel Ağrılarında Fizyoterapi
Bel ağrısının fizyoterapisinde temel prensipler:
*Ağrının ve kas spazmının azaltılması
*Omurga mekaniğinin düzeltilmesi
*Kas kuvvet ve enduransın artırılması
*Fleksibilitenin artırılması
*Hasta eğitimi
Ağrıyı başlatan ve artıran nedenler;ağrının lokalizasyonu;şiddeti ve tipi belirlenmeli.
Değerlendirme
Ağrı ve disabilitenin değerlendirilmesi:Ağrıyı başlatan ve artıran nedenler;ağrının lokalizasyonu;şiddeti ve tipi belirlenmeli.
Postür ve postüral adaptasyonların belirlenmesi:Özellikle artmış veya azalmış lumbar lordozun değerlendirilmesi ve bel bölgesindeki instabilitenin belirlenmesi önem taşırKas spazmı ve kas kısalıklarının değerlendirilmesi:Ağrının izin verdiği ölçüde alt ekstremite ve lumbar bölge kas kuvvet değerlendirilmesi yapılır
Hareket kısıtlılığı ve etkileyen faktörler: Hareket kısıtlılığına neden olabilecek ağrı;spazm;kas yapıya ait mekanik adaptasyonlar değerlendirilmelidir
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyonda Kullanılan Uygulamalar
Sıcak-Soğuk Uygulamalar: Soğuk uygulama spazmı;ağrıyı ve kapiller kan akışını azaltarak;özellikle akut dönemde enflamasyonu azaltır. Yüzeyel ısı ajanları ise spazm ve ağrıda azalma; arterial ve kapiller kan akımı artışında etkilidir
Hidroterapi/Aquatik Terapi: Suyun kaldırma kuvveti ve relaksasyon sağlama özelliğinden dolayı tercih edilebilir. Su direncine karşı yapılan egzersizlerle kuvvetlendirme yapılabilir.
Elektroterapi:* Akut kas spazmını;ödemi ve ağrıyı azaltmak amacıyla;
-TENS
-Enterfaransiyel akım
-Diadinamik akım kullanılmaktadır.
*Subakut ve kronik durumlarda;
-Ultrason
-KDD(Kısa Dalga Diatermi)
-MDD(Mikro Dalga Diatermi) kullanılmaktadır.
Gevşeme Egzersizleri: Kas spazmını azaltmak ve spazma bağlı gelişen ağrının azaltılması hedeflenir.Post-İzometrik gevşeme teknikleri ile maksimum kontraksiyonun ardından gevşeme istenerek hipertonik kasların gevşemesi sağlanır.
Germe Egzersizleri:Azalmış fleksibiliteyi artırmak;lumbar bölgenin ve pelvisin ağrısız düzgün hareketliliğini restore etmek amacıyla kullanılır.
Spesifik Egzersiz Programları:Akut veya kronik bel ağrılarının tedavisinde farklı tipte egzersiz yaklaşımları yer almaktadır.
Core stabilizasyon
McKenzie
William’s Fleksiyon egzersizleri en sık kullanılan egzersiz protokollerindendir.
Stabilizasyon Egzersizleri
*Omurganın segmental kontrolüne odaklanmayı
*Transversus Abdominus;Diafragma ve Lumbal Multifidus kaslarının spesifik eğitimi
*Postüral destabilizasyon kuvvetlerini kontrol etmeyi
*Anahtar kasların izometrik postural stabilizasyonunu içeren bir motor öğrenme modelidir.