Her Şey Tamam; Peki Üniversiteye Giderken Aileden Nasıl Ayrılacağız?
Kabul etmek gerekir ki çok zorlu bir süreçten geçtin. Üniversiteye hazırlık; soru çözümeler; deneme sınavları; sınav günü; sonuçların açıklanması; hangi mesleği istediğine karar verme; üniversite ve bölüm tercihleri derken epeyi stres yaşadın. Hepsi geride kaldı. Şimdi yeni okulunun ve yeni yaşamının heyecanı kapladı her yanını. İçinde hem büyük bir mutluluk var; hem de nedenini bilemediğin bir burukluk; belki kaygı ya da korku... Artık adına ne dersen bu duygunun... Hiçbir mantıklı açıklaması yok ama sanki kötü bir şeyler olacak gibi hissediyorsun. Nedeni acaba "ayrılık kaygısı" olabilir mi?
Ayrılık kaygısı bir çok genci üniversiteye başladığı dönemde etkileyen bir olgu. Özellikle üniversite sebebiyle şehir ya da ev değişikliği yapan öğrencilerde daha yoğun biçimde kendini gösteriyor bu kaygı. Yapılan çalışmalara göre eğitim ya da başka unsurlardan dolayı yapılan yer değişikliklerinin fizyolojik ve psikolojik rahatsızlıklarla ilişkisi olduğu bilinmekte. Fisher ve arkadaşlarının 1985 yılında yaptıkları bir çalışmada; literatürde "homesickness" olarak adlandırılan "sıla hasreti" ya da "vatan özlemi" diye çevirebileceğimiz bu durumun depresyon; kaygı ve somatik (bedensel) bazı şikayetlere sebep olduğu görülmüş; aynı zamanda bu özlemin ders başarısını ve konsantrasyon becerisini de olumsuz yönde etkilediği bulunmuştur.
Ofisime gelip bir tür huzursuzluktan söz eden öğrencilerin sorununu incelediğimde genellikle şunları söylüyorlardı; "Ailemin yanına gittiğimde bu sorun kendiliğinden yok oluyor ama buraya geldiğimde yeniden başlıyor. Mutsuz hissediyorum. Canım hiçbir şey yapmak istemiyor." Bu öğrencilerin sorununu okulu ya da arkadaşlarını sevmemek gibi değerlendirirsek hata etmiş oluruz. Çünkü sorduğumda neredeyse hepsi okulu sevdiklerini ve isteyerek tercih ettiklerini söylüyorlar. Biraz daha incelediğimizde onları rahatsız eden bu huzursuzluğun sebebinin ailelerinden; şehrinden; arkadaşlarından; sevdiği kişiden; yani kısaca bağlı oldukları unsurlardan "ayrılmak" olduğunu görüyoruz. Eh; ayrılıklar hiçbir zaman kolay olmamıştır.
Bir diğer problem ise yeni hayatıyla henüz bağ kuramamış olmasıdır. Her şey henüz çok yeni ve yabancıdır. Yeni insanlar; yeni dersler; yeni kurallar... Yeniyle ilişki kurmanın bu zorluğu ve karmaşıklığı sonucu bir isteksizlik kendini gösterir. İsteksizlik sonucu yeni arkadaşlıklar kurmak için yeterince çaba göstermez; arkadaşsız kaldığı için daha çok sıkılır ve geride bıraktığı arkadaşlarının ve ailesinin hasretini çeker. Bu bir kısır döngü şeklinde kendini tekrarlar. Sonuç olarak kendini iyi ve mutlu hissetmesi için gerekli olan bu bağın kurulması gecikir.
Çok karamsar bir tablo çizmeyelim. Basitçe adaptasyon sorunu diyebileceğimiz bu durum sonsuza dek sürmez. Bir süre sonra yeni hayatımıza alışmaya başlarız. Güven duyacağımız ve keyif alacağımız arkadaşlık ilişkileri kurmak bu alışma sürecini hızlandırır. Derslerin sistemini de çözüp başarılı olmaya başladıktan sonra kendimize şunları söyleriz; "o kadar da zor değilmiş"; "Ben burada da hayatımı gayet güzel devam ettirebiliyorum"; "Burası da gayet keyifliymiş; hatta daha keyifli" :)
Son olarak bu sorunla seansa gelen öğrencilerle yaptığımız çalışmalardan birkaç çıkarım örneği vermek istiyorum. Okula başladınız ve benzer bir sorun yaşadığınızı fark ederseniz kendinize şunları hatırlatın:
* Ailem orada; durdukları yerde duruyorlar. İhtiyacım olduğunda onlara ulaşabilirim; onlar da bana ulaşabilir.
* Tek başına da her şeyi yapabilecek güce sahibim; sadece bu zamana kadar hiç yalnız kalmadığım için bunu farketme şansım olmadı.
* İlk okuldan liseye edindiğim arkadaşlıklar çok özeldi evet; ama hayat devam ediyor ve hayatıma yeni insanlar hep girecek. Onlarla da çok eğlenceli vakit geçireceğim; çok güzel paylaşımlar yapacağım.
* Yeni bir ortama girdiğimde arkadaşlık kurmak için hep karşı taraftan adım atmasını beklememeliyim. Benim de çaba göstermem gerekebilir.
* Dersler başta karmaşık görünebilir ama biraz çaba ile hepsini çözebilir ve başarılı olabilirim.
* Biraz zaman ve çaba ile; başta bana yabancı gelen bu yeni ortam; bir süre sonra benim hayatımın bir parçası olacak; bana anlam katacak ve geleceğe umutla bakmamı sağlayacak.
Son söz de benden gelsin; tüm korkularını geride bırak. Her anın tadını çıkar. Bunu yapabilirsin ;)
Klinik Psikolog Beyza Ergen
Ayrılık kaygısı bir çok genci üniversiteye başladığı dönemde etkileyen bir olgu. Özellikle üniversite sebebiyle şehir ya da ev değişikliği yapan öğrencilerde daha yoğun biçimde kendini gösteriyor bu kaygı. Yapılan çalışmalara göre eğitim ya da başka unsurlardan dolayı yapılan yer değişikliklerinin fizyolojik ve psikolojik rahatsızlıklarla ilişkisi olduğu bilinmekte. Fisher ve arkadaşlarının 1985 yılında yaptıkları bir çalışmada; literatürde "homesickness" olarak adlandırılan "sıla hasreti" ya da "vatan özlemi" diye çevirebileceğimiz bu durumun depresyon; kaygı ve somatik (bedensel) bazı şikayetlere sebep olduğu görülmüş; aynı zamanda bu özlemin ders başarısını ve konsantrasyon becerisini de olumsuz yönde etkilediği bulunmuştur.
Ofisime gelip bir tür huzursuzluktan söz eden öğrencilerin sorununu incelediğimde genellikle şunları söylüyorlardı; "Ailemin yanına gittiğimde bu sorun kendiliğinden yok oluyor ama buraya geldiğimde yeniden başlıyor. Mutsuz hissediyorum. Canım hiçbir şey yapmak istemiyor." Bu öğrencilerin sorununu okulu ya da arkadaşlarını sevmemek gibi değerlendirirsek hata etmiş oluruz. Çünkü sorduğumda neredeyse hepsi okulu sevdiklerini ve isteyerek tercih ettiklerini söylüyorlar. Biraz daha incelediğimizde onları rahatsız eden bu huzursuzluğun sebebinin ailelerinden; şehrinden; arkadaşlarından; sevdiği kişiden; yani kısaca bağlı oldukları unsurlardan "ayrılmak" olduğunu görüyoruz. Eh; ayrılıklar hiçbir zaman kolay olmamıştır.
Bir diğer problem ise yeni hayatıyla henüz bağ kuramamış olmasıdır. Her şey henüz çok yeni ve yabancıdır. Yeni insanlar; yeni dersler; yeni kurallar... Yeniyle ilişki kurmanın bu zorluğu ve karmaşıklığı sonucu bir isteksizlik kendini gösterir. İsteksizlik sonucu yeni arkadaşlıklar kurmak için yeterince çaba göstermez; arkadaşsız kaldığı için daha çok sıkılır ve geride bıraktığı arkadaşlarının ve ailesinin hasretini çeker. Bu bir kısır döngü şeklinde kendini tekrarlar. Sonuç olarak kendini iyi ve mutlu hissetmesi için gerekli olan bu bağın kurulması gecikir.
Çok karamsar bir tablo çizmeyelim. Basitçe adaptasyon sorunu diyebileceğimiz bu durum sonsuza dek sürmez. Bir süre sonra yeni hayatımıza alışmaya başlarız. Güven duyacağımız ve keyif alacağımız arkadaşlık ilişkileri kurmak bu alışma sürecini hızlandırır. Derslerin sistemini de çözüp başarılı olmaya başladıktan sonra kendimize şunları söyleriz; "o kadar da zor değilmiş"; "Ben burada da hayatımı gayet güzel devam ettirebiliyorum"; "Burası da gayet keyifliymiş; hatta daha keyifli" :)
Son olarak bu sorunla seansa gelen öğrencilerle yaptığımız çalışmalardan birkaç çıkarım örneği vermek istiyorum. Okula başladınız ve benzer bir sorun yaşadığınızı fark ederseniz kendinize şunları hatırlatın:
* Ailem orada; durdukları yerde duruyorlar. İhtiyacım olduğunda onlara ulaşabilirim; onlar da bana ulaşabilir.
* Tek başına da her şeyi yapabilecek güce sahibim; sadece bu zamana kadar hiç yalnız kalmadığım için bunu farketme şansım olmadı.
* İlk okuldan liseye edindiğim arkadaşlıklar çok özeldi evet; ama hayat devam ediyor ve hayatıma yeni insanlar hep girecek. Onlarla da çok eğlenceli vakit geçireceğim; çok güzel paylaşımlar yapacağım.
* Yeni bir ortama girdiğimde arkadaşlık kurmak için hep karşı taraftan adım atmasını beklememeliyim. Benim de çaba göstermem gerekebilir.
* Dersler başta karmaşık görünebilir ama biraz çaba ile hepsini çözebilir ve başarılı olabilirim.
* Biraz zaman ve çaba ile; başta bana yabancı gelen bu yeni ortam; bir süre sonra benim hayatımın bir parçası olacak; bana anlam katacak ve geleceğe umutla bakmamı sağlayacak.
Son söz de benden gelsin; tüm korkularını geride bırak. Her anın tadını çıkar. Bunu yapabilirsin ;)
Klinik Psikolog Beyza Ergen