Akıcı Konuşma Bozukluğu- Kekemelik
KEKEMELİK NEDİR?
Her insanın konuşması kusursuz değildir. Arada bir hepimiz seslerin yerlerini karıştırır; kelime ve heceleri tekrarlar; cümlede yanlış yerde durur; uygunsuz vurgulamalar yapar ya da çeşitli sesler çıkartarak akıcılığı bozabiliriz. Bütün bunlar kekemelik değil; akıcısızlıktır.
Kekemeliğin bunlardan farkı; spazmlar; ses uzatmaları; tekrarlamalar; kaçınma ve mücadele davranışları ile karakterize bir akıcı konuşma bozukluğu olmasıdır. (Bloodstein; 1995)
BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Ses; hece ve sözcük tekrarları;
- Sesleri uzatma;
- Sözcüklerin parçalanması;
- Duyulabilir ya da sessiz bloklar;
- Dolambaçlı yoldan konuşma;
- Aşırı fiziksel gerilimle üretilen sözcükler;
- Asalak sözcükler kullanmak olabilir.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Görülme Sıklığı % 5 (6 ay-1 yıl süren)
Yaygınlığı % 1
Risk Grubu % 25 2-3 yaş
% 50 3-4 yaş
% 25 5-6 yaş
Cinsiyet: Erkeklerde daha sık 1-5:1
EN SIK NE ZAMAN GÖRÜLÜR?
- Telefon görüşmeleri
- Önemli bir şey söylemek isterken
- Zaman yetersizliğinde;
- Kekeleyen kişiyi zor anlayacağı düşünülen birileri ile konuşulduğunda;
- Önemli bir şahıs ile konuşulduğunda;
- Geniş bir dinleyici kitlesine konuşulduğunda daha sık görülür.
KEKEMELİK NEDEN OLUR?
Genetik yatkınlık +Eşgüdümlü programlamada zamanlama farkı + Uygun çevre koşulları
8. KEKEMELİK TÜRLERİ
PRİMER SEKONDER
- Çocukların% 75’ inde 6 yaşından önce görülür. - 7’ li yaşlardan sonra ortaya çıkar.
- Çocuklar kekelediğinin farkında değillerdir. (Dolayısıyla konuşmaktan kaçınmazlar.) - Bireyler kekelediklerinin farkındadır. (Dolayısıyla konuşmaktan kaçınabilir psikolojik reaksiyonlar gösterebilir.)
- Kekelenen hece sayısı % 10 kadar olabilir. - Hece; kelime tekrarları fazladır.
- Cümle başında zorlanmadan az sayıda ses; hece bazen de sözcük tekrarları görülür. - Aşırı ses uzatmaları; bloklar görülebilir.
- Mücadele davranışları azdır/yoktur. - Mücadele davranışları eklenebilir.
- Aile eğitimleri ile rehabilite edilir. - Mutlaka dil ve konuşma terapisinden faydalanmalıdır.
- Bireyin yaşantısı; genetik yatkınlığı; duyarlılığına göre çok hafiften ağıra doğru bir akıcısızlık söz konusudur.
9. KEKEMELERDE NELER YAPILIR?
KBB Odyoloji tetkikler incelenir.
Öykü alınır.
Değerlendirme
Yönlendirme
Terapi
Gelişimsel kekemelik aile önerileri; kronik kekemelik konuşma terapisi ile kontrol altına alınabilir.
KEKEMELİK PSİKOLOJİK DEĞİLDİR; KEKEMELİĞİN SEMPTOMLARI PSİKOLOJİK RAHATSIZLIKLARI TETİKLER. BU NEDENLE TERAPİLERİ PSİKOLOGLAR; PSİKİYATRİSTLER DEĞİL DİL ve KONUŞMA TERAPİSTLERİ YAPMALIDIR. KEKEMELİĞİN ANKSİYETE BOZUKLUĞU; SOSYAL ORTAMLARDAN KAÇINMA GİBİ PSİKOLOJİK SORUNLARA YOL AÇTIĞI BİLİNMEKTEDİR. YANİ KEKEMELİK SONUCUNDA PSİKOLOJİK RAHATSIZLIKLAR GÖZLENEBİLİR. BU RAHATSIZLARI ÖNLEMEK İÇİN PSİKOLOG ve PSİKİYATRİSTLERE BAŞVURULABİLİR. BU BAŞVURULAR İSE KEKEMELİK İLE İLGİLİ DEĞİL; BİREYİN YAŞADIĞI PSİKOLOJİK SORUNLARLA İLGİLİ OLMALIDIR.
MELODİK KONUŞMAK FAYDALI DEĞİL!!
ÇÜNKÜ;
Beynin farklı bölgelerini uyarma
Yalancı akıcılık
Terapiste bağımlılık
Yanlış zamanlama
Aşınma etkisi
Yeni konuşma şeklinden memnun olmamaya neden olur.
Melodik konuşmak beynin sağ hemisferiyle ilgiliyken; konuşmak sol hemisferle ilgilidir. Bu nedenle kekeme bireylerde şarkı söylemek; ritimli konuşmak sırasında kekeleme görülmeyebilir. Bu yöntemle beynin sol hemisferi ile ilgili bir çalışma yapılmadığından geçici bir yöntem olabileceği gibi; konuşma akıcılığında yeni bir problem oluşturduğu için günümüzde tercih edilmemektedir.
Her insanın konuşması kusursuz değildir. Arada bir hepimiz seslerin yerlerini karıştırır; kelime ve heceleri tekrarlar; cümlede yanlış yerde durur; uygunsuz vurgulamalar yapar ya da çeşitli sesler çıkartarak akıcılığı bozabiliriz. Bütün bunlar kekemelik değil; akıcısızlıktır.
Kekemeliğin bunlardan farkı; spazmlar; ses uzatmaları; tekrarlamalar; kaçınma ve mücadele davranışları ile karakterize bir akıcı konuşma bozukluğu olmasıdır. (Bloodstein; 1995)
BELİRTİLERİ NELERDİR?
- Ses; hece ve sözcük tekrarları;
- Sesleri uzatma;
- Sözcüklerin parçalanması;
- Duyulabilir ya da sessiz bloklar;
- Dolambaçlı yoldan konuşma;
- Aşırı fiziksel gerilimle üretilen sözcükler;
- Asalak sözcükler kullanmak olabilir.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Görülme Sıklığı % 5 (6 ay-1 yıl süren)
Yaygınlığı % 1
Risk Grubu % 25 2-3 yaş
% 50 3-4 yaş
% 25 5-6 yaş
Cinsiyet: Erkeklerde daha sık 1-5:1
EN SIK NE ZAMAN GÖRÜLÜR?
- Telefon görüşmeleri
- Önemli bir şey söylemek isterken
- Zaman yetersizliğinde;
- Kekeleyen kişiyi zor anlayacağı düşünülen birileri ile konuşulduğunda;
- Önemli bir şahıs ile konuşulduğunda;
- Geniş bir dinleyici kitlesine konuşulduğunda daha sık görülür.
KEKEMELİK NEDEN OLUR?
Genetik yatkınlık +Eşgüdümlü programlamada zamanlama farkı + Uygun çevre koşulları
8. KEKEMELİK TÜRLERİ
PRİMER SEKONDER
- Çocukların% 75’ inde 6 yaşından önce görülür. - 7’ li yaşlardan sonra ortaya çıkar.
- Çocuklar kekelediğinin farkında değillerdir. (Dolayısıyla konuşmaktan kaçınmazlar.) - Bireyler kekelediklerinin farkındadır. (Dolayısıyla konuşmaktan kaçınabilir psikolojik reaksiyonlar gösterebilir.)
- Kekelenen hece sayısı % 10 kadar olabilir. - Hece; kelime tekrarları fazladır.
- Cümle başında zorlanmadan az sayıda ses; hece bazen de sözcük tekrarları görülür. - Aşırı ses uzatmaları; bloklar görülebilir.
- Mücadele davranışları azdır/yoktur. - Mücadele davranışları eklenebilir.
- Aile eğitimleri ile rehabilite edilir. - Mutlaka dil ve konuşma terapisinden faydalanmalıdır.
- Bireyin yaşantısı; genetik yatkınlığı; duyarlılığına göre çok hafiften ağıra doğru bir akıcısızlık söz konusudur.
9. KEKEMELERDE NELER YAPILIR?
KBB Odyoloji tetkikler incelenir.
Öykü alınır.
Değerlendirme
Yönlendirme
Terapi
Gelişimsel kekemelik aile önerileri; kronik kekemelik konuşma terapisi ile kontrol altına alınabilir.
KEKEMELİK PSİKOLOJİK DEĞİLDİR; KEKEMELİĞİN SEMPTOMLARI PSİKOLOJİK RAHATSIZLIKLARI TETİKLER. BU NEDENLE TERAPİLERİ PSİKOLOGLAR; PSİKİYATRİSTLER DEĞİL DİL ve KONUŞMA TERAPİSTLERİ YAPMALIDIR. KEKEMELİĞİN ANKSİYETE BOZUKLUĞU; SOSYAL ORTAMLARDAN KAÇINMA GİBİ PSİKOLOJİK SORUNLARA YOL AÇTIĞI BİLİNMEKTEDİR. YANİ KEKEMELİK SONUCUNDA PSİKOLOJİK RAHATSIZLIKLAR GÖZLENEBİLİR. BU RAHATSIZLARI ÖNLEMEK İÇİN PSİKOLOG ve PSİKİYATRİSTLERE BAŞVURULABİLİR. BU BAŞVURULAR İSE KEKEMELİK İLE İLGİLİ DEĞİL; BİREYİN YAŞADIĞI PSİKOLOJİK SORUNLARLA İLGİLİ OLMALIDIR.
MELODİK KONUŞMAK FAYDALI DEĞİL!!
ÇÜNKÜ;
Beynin farklı bölgelerini uyarma
Yalancı akıcılık
Terapiste bağımlılık
Yanlış zamanlama
Aşınma etkisi
Yeni konuşma şeklinden memnun olmamaya neden olur.
Melodik konuşmak beynin sağ hemisferiyle ilgiliyken; konuşmak sol hemisferle ilgilidir. Bu nedenle kekeme bireylerde şarkı söylemek; ritimli konuşmak sırasında kekeleme görülmeyebilir. Bu yöntemle beynin sol hemisferi ile ilgili bir çalışma yapılmadığından geçici bir yöntem olabileceği gibi; konuşma akıcılığında yeni bir problem oluşturduğu için günümüzde tercih edilmemektedir.