Sosyal Medya Aşkları ve Psikoloji
Günümüzde “dating app” denilen çeşitli partner bulma uygulamaları aracılığı ile gelişen ilişkiler giderek yaygınlaşıyor.. Tinder; Hot or Not vs gibi uygulamalar özellikle genç bekarlar arasında oldukça popüler hale gelmiş durumda. Bu uygulamalar ilişkiye açık kitle arasında yaygın olarak kullanılıyor olmasına rağmen ne yazık ki –özellikle Türkiye’de- kullanıcılarının ihtiyaçlarına beklenen düzeyde cevap veremediği bir gerçek.
Çeşitli kaynaklarda bu uygulamaların çıkış yeri olan ve yaygın olarak kullanıldığı batılı ülkelerde oldukça başarılı olduğu ve kullanıcılarına yüksek düzeyde memnuniyet sağladığı belirtiliyor. Bu kadar yaygın olarak kullanılmaları ve tüm dünyaya yayılmaları bu durumu doğrular nitelikte zaten. Gel gelelim aynı şeyi biz Türk’ler için söylemek zor. Konuştuğum; görüştüğüm pek çok kişi bu tür uygulamaları kullanmaktan vazgeçmemekte birlikte aradığını bulamamaktan şikayetçiler.
Hayatımıza renk ve eğlence katması amacıyla dahil olduğumuz bu uygulamalar bizim toplumumuzda hiç de azımsanmayacak bir oranda insanları hayal kırıklığına uğratıyor ve beklentilerin tam tersine keyif kaçırıyor.
Konuyu analiz edebilmek adına bu uygulamalara dahil olma konusundaki motivasyonlarımızı gözden geçirmek gerek. Söylemler çeşitlilik gösterse de basitleştirmek adına kullanıcıların ana motivasyonlarını birkaç başlık altında toplayalım:
1. Sadece arkadaşlık bağlamında ilişki (yalanın ta kendisi)
2. Kısa süreli cinsellik ve arkadaşlık bağlamında ilişki (gerçek)
3. Sadece tek gecelik ilişki (daha büyük bir gerçek)
4. İlişki aramayıp beğenilirliğini test edenler (bi çare narsisistler)
5. Uzun vadeli; evlilikle sonuçlanan ilişki (megalo idea:))
Bu uygulamalarda her katılımcı bir fotoğrafını yükleyerek ve çok temel bir kaç bilgi girişi yaparak kayıt oluyor. Daha sonra diğer katılımcıların fotoğraflarına evet ya da hayır diyerek eşleşme tercihlerini belirtiyor. Sonuç olarak iki kullanıcının karşılıklı olarak birbirlerini onaylamaları durumunda sistem eşleşmeyi tanımlayarak kullanıcıların iletişime geçmelerine izin veriyor. Sistemin işleyişi gereği sadece bir fotoğraf ve basit bilgiler üzerinden bir eşleşme olması global anlayışta kişilerin birbirlerinden beklentilerini düşürüyor ve kişilerin ilişki kurmalarını kolaylaştırıyor. Zaten bu uygulamaların popülerliği ve yaygınlığı da bu işleyiş şemasının etkili olmasıyla açıklanıyor.
Ancak bizim toplumumuz gibi kadın-erkek ilişkisinin bir çok aşamasının tabu olarak görüldüğü; tamamen güven ve sonuç odaklı onaylanabilir ilişkilerin insanların hayatının merkezinde yer aldığı ve de düşük beklentilerin ya da beklentisizliğin hafiflik sayıldığı toplumlarda ne yazık ki sadece fiziksel görünüş üzerinden bir eşleme yapan uygulamalar enteresan memnuniyetsizliklere yol açıyor. Mesela uygulamayı kullanan çoğu erkek “Kezban” diye nitelendirdikleri kaprisli; koca arayan ve kendisini olduğundan güzel zanneden kızların varlığından yakınıyor. Birçok kadın ise “piç” diye nitelendirdikleri özgüveni yüksek; sadakatsiz; tutarsız ve başta partnerini zorluklarla kendine bağlayan istediğini alınca da kaçan erkeklerden muzdarip olduğunu söylüyor. Konuyla ilgili bazı danışanlarımın ve fikrini aldığım insanların yorumlarını paylaşmakta fayda var:
“Tinder hayatıma girmeden önce bir kızı bir ortamda beğenip ona yaklaşmak için çaba sarf ederdim. Kız ile tanışmak için yaratıcı teknikler geliştirirdim. Eğlenceliydi. Şimdi ise tanışmak kolay. Ancak eskisi kadar anlamlı değil.”
“Geçen gün bir arkadaşım; sevgilisi tuvalete gider gitmez Tinder’ı açıp hemen birkaç kişiyi sağa çekti (beğendi).”
“Tinder’da tanıştığım erkekler başta çok çekici; istekli görünüyorlar. Ben onlara bağlandığım gibi kaçıyorlar. Bendeki anormallik nedir?”
“Tinderda bir kızı bağlamak için ne gerekiyorsa yapıyorum. Tek gecelik ilişki istiyorsa daha vurdumduymaz davranıyorum. Efendi adam istiyorsa onu bağlayana kadar öyleymiş gibi davranıyorum.”
“Tinder aracılığı ile tanıştığım bir kızla evlenmeyi düşünmem.”
“Bizde erkekler hep sağa çeker; kızlar ise sola.”
Toplumumuz özelinde konuşacak olursak bu uygulamaları kullananların hemen hemen tamamı yukarıda bahsettiğimiz 1 numaralı motivasyona sahip olduklarını iddia etmekle birlikte; erkeklerin çoğunun 2 ve 3 numaralı güdüleri taşıdığını söyleyebiliriz. Kadınların çoğu ise tam aksine 4 ve 5 numaralı beklentilerle bu uygulamaları kullanmaktalar. Pek tabi ki istisnalar kaideyi bozmaz.Haliyle birçok eşleme -iki tarafın beklentileri tamamiyle farklı olduğundan- birbirini karşılamıyor.
Ülkemizde bu uygulamaları kullanan erkeklerin çoğu hem bu uygulamaları kullanan kadınlarla uzun vadeli ilişki düşünmüyor (çünkü bu kadınların daha ‘hafif!’ kadınlar olduklarını düşünüyorlar); hem de kadınlar iletişimi ağırdan aldıklarında onları ‘kezbanlık’ yapmakla itham ediyorlar. Öte yandan uygulamayla eşleştikleri partnerleri onlarla kısa zaman içerisinde buluşup salt cinsellik yaşayınca onları “duygusuz” olarak nitelendirilebiliyorlar. Birçok erkeğin sadece daha fazla eşleşme sağlamak adına uygulamanın önerdiği tüm partnerleri onayladıklarını düşünürsek bu kadar beklenti içinde olmaları ve her koşulda partnerlerine bir eleştiri getirmeleri oldukça enteresan!
Uygulamayı kullanan birçok kadın ise duygusal olarak yıpranmış ve hızlı bağlanmaya açık oluyor. Dolayısıyla içten içe güven duyacakları birini arayan bu kadınlar kolaylıkla manipüle ediliyorlar ve eşleşme bu kadınlar için çoğunlukla hayal kırlığıyla sonuçlanıyor. Yani sadece tek bir fotoğrafla beğendiği ve beğenildiği bir partnerden çok fazla beklentiye giriyorlar. Birde sadece uygulamanın sağladığı güvensiz ortamdan faydalanarak “piç” ya da ‘abaza’ diye tanımladıkları erkekleri tavlayıp sonrada kalplerini kırarak yola getirme fantezisine sahip kadınlar var. Eminim uygulamanın mimarları böyle bir fanteziyi hayal bile edememişlerdir. Son olarak da konuyla hiç alakası olmayan ama acaba beni kaç kişi beğenir diyen bir kitle var ki en trajikomik durum onlarınki galiba. Bir önceki paragrafta pek çok erkeğin fotoğraflara bile bakmadan kadın kullanıcıları beğendiklerini söylemiştik zaten.
Sözün özü bizde erkekler hem çok beklenti içindeler hem de eleştirmeye bayılıyorlar; kadınların ise kafaları oldukça karışık. Yani biz toplum olarak böyle uygulamalara hazır değiliz henüz. Algılayamadığımız; anlayamadığımız ve sosyo-kültürel gerçeklerimizle uzaktan yakından alakası olmayan uygulamaları beklentilere boğulmuş halde hayatımıza dahil edince sorunlu ilişkiler yumağımızı sarmaya devam ediyor. Kadın-erkek ilişkileri konusunda kafası fazlasıyla karışık olan bizler bu uygulamaların modernitesi altında yeni karmaşalara ve kalp kırıklıklarına sürükleniyoruz.
Sonuç olarak; tinder gibi partner bulma uygulamalarının bizim gibi muhafazakar ve duygu temelli toplulukların ihtiyaçlarına cevap vermesi umutsuz bir beklentiden öteye gidemez. Bizler ikili ilişkilerde yoğun ve derin sorgulamalara ihtiyaç duyan bireyleriz. Hepimizin partner bulma uygulamalarından çok cesarete; özgüvene; nezakete ve yüz yüze konuşmaya ihtiyacımız var.
Çeşitli kaynaklarda bu uygulamaların çıkış yeri olan ve yaygın olarak kullanıldığı batılı ülkelerde oldukça başarılı olduğu ve kullanıcılarına yüksek düzeyde memnuniyet sağladığı belirtiliyor. Bu kadar yaygın olarak kullanılmaları ve tüm dünyaya yayılmaları bu durumu doğrular nitelikte zaten. Gel gelelim aynı şeyi biz Türk’ler için söylemek zor. Konuştuğum; görüştüğüm pek çok kişi bu tür uygulamaları kullanmaktan vazgeçmemekte birlikte aradığını bulamamaktan şikayetçiler.
Hayatımıza renk ve eğlence katması amacıyla dahil olduğumuz bu uygulamalar bizim toplumumuzda hiç de azımsanmayacak bir oranda insanları hayal kırıklığına uğratıyor ve beklentilerin tam tersine keyif kaçırıyor.
Konuyu analiz edebilmek adına bu uygulamalara dahil olma konusundaki motivasyonlarımızı gözden geçirmek gerek. Söylemler çeşitlilik gösterse de basitleştirmek adına kullanıcıların ana motivasyonlarını birkaç başlık altında toplayalım:
1. Sadece arkadaşlık bağlamında ilişki (yalanın ta kendisi)
2. Kısa süreli cinsellik ve arkadaşlık bağlamında ilişki (gerçek)
3. Sadece tek gecelik ilişki (daha büyük bir gerçek)
4. İlişki aramayıp beğenilirliğini test edenler (bi çare narsisistler)
5. Uzun vadeli; evlilikle sonuçlanan ilişki (megalo idea:))
Bu uygulamalarda her katılımcı bir fotoğrafını yükleyerek ve çok temel bir kaç bilgi girişi yaparak kayıt oluyor. Daha sonra diğer katılımcıların fotoğraflarına evet ya da hayır diyerek eşleşme tercihlerini belirtiyor. Sonuç olarak iki kullanıcının karşılıklı olarak birbirlerini onaylamaları durumunda sistem eşleşmeyi tanımlayarak kullanıcıların iletişime geçmelerine izin veriyor. Sistemin işleyişi gereği sadece bir fotoğraf ve basit bilgiler üzerinden bir eşleşme olması global anlayışta kişilerin birbirlerinden beklentilerini düşürüyor ve kişilerin ilişki kurmalarını kolaylaştırıyor. Zaten bu uygulamaların popülerliği ve yaygınlığı da bu işleyiş şemasının etkili olmasıyla açıklanıyor.
Ancak bizim toplumumuz gibi kadın-erkek ilişkisinin bir çok aşamasının tabu olarak görüldüğü; tamamen güven ve sonuç odaklı onaylanabilir ilişkilerin insanların hayatının merkezinde yer aldığı ve de düşük beklentilerin ya da beklentisizliğin hafiflik sayıldığı toplumlarda ne yazık ki sadece fiziksel görünüş üzerinden bir eşleme yapan uygulamalar enteresan memnuniyetsizliklere yol açıyor. Mesela uygulamayı kullanan çoğu erkek “Kezban” diye nitelendirdikleri kaprisli; koca arayan ve kendisini olduğundan güzel zanneden kızların varlığından yakınıyor. Birçok kadın ise “piç” diye nitelendirdikleri özgüveni yüksek; sadakatsiz; tutarsız ve başta partnerini zorluklarla kendine bağlayan istediğini alınca da kaçan erkeklerden muzdarip olduğunu söylüyor. Konuyla ilgili bazı danışanlarımın ve fikrini aldığım insanların yorumlarını paylaşmakta fayda var:
“Tinder hayatıma girmeden önce bir kızı bir ortamda beğenip ona yaklaşmak için çaba sarf ederdim. Kız ile tanışmak için yaratıcı teknikler geliştirirdim. Eğlenceliydi. Şimdi ise tanışmak kolay. Ancak eskisi kadar anlamlı değil.”
“Geçen gün bir arkadaşım; sevgilisi tuvalete gider gitmez Tinder’ı açıp hemen birkaç kişiyi sağa çekti (beğendi).”
“Tinder’da tanıştığım erkekler başta çok çekici; istekli görünüyorlar. Ben onlara bağlandığım gibi kaçıyorlar. Bendeki anormallik nedir?”
“Tinderda bir kızı bağlamak için ne gerekiyorsa yapıyorum. Tek gecelik ilişki istiyorsa daha vurdumduymaz davranıyorum. Efendi adam istiyorsa onu bağlayana kadar öyleymiş gibi davranıyorum.”
“Tinder aracılığı ile tanıştığım bir kızla evlenmeyi düşünmem.”
“Bizde erkekler hep sağa çeker; kızlar ise sola.”
Toplumumuz özelinde konuşacak olursak bu uygulamaları kullananların hemen hemen tamamı yukarıda bahsettiğimiz 1 numaralı motivasyona sahip olduklarını iddia etmekle birlikte; erkeklerin çoğunun 2 ve 3 numaralı güdüleri taşıdığını söyleyebiliriz. Kadınların çoğu ise tam aksine 4 ve 5 numaralı beklentilerle bu uygulamaları kullanmaktalar. Pek tabi ki istisnalar kaideyi bozmaz.Haliyle birçok eşleme -iki tarafın beklentileri tamamiyle farklı olduğundan- birbirini karşılamıyor.
Ülkemizde bu uygulamaları kullanan erkeklerin çoğu hem bu uygulamaları kullanan kadınlarla uzun vadeli ilişki düşünmüyor (çünkü bu kadınların daha ‘hafif!’ kadınlar olduklarını düşünüyorlar); hem de kadınlar iletişimi ağırdan aldıklarında onları ‘kezbanlık’ yapmakla itham ediyorlar. Öte yandan uygulamayla eşleştikleri partnerleri onlarla kısa zaman içerisinde buluşup salt cinsellik yaşayınca onları “duygusuz” olarak nitelendirilebiliyorlar. Birçok erkeğin sadece daha fazla eşleşme sağlamak adına uygulamanın önerdiği tüm partnerleri onayladıklarını düşünürsek bu kadar beklenti içinde olmaları ve her koşulda partnerlerine bir eleştiri getirmeleri oldukça enteresan!
Uygulamayı kullanan birçok kadın ise duygusal olarak yıpranmış ve hızlı bağlanmaya açık oluyor. Dolayısıyla içten içe güven duyacakları birini arayan bu kadınlar kolaylıkla manipüle ediliyorlar ve eşleşme bu kadınlar için çoğunlukla hayal kırlığıyla sonuçlanıyor. Yani sadece tek bir fotoğrafla beğendiği ve beğenildiği bir partnerden çok fazla beklentiye giriyorlar. Birde sadece uygulamanın sağladığı güvensiz ortamdan faydalanarak “piç” ya da ‘abaza’ diye tanımladıkları erkekleri tavlayıp sonrada kalplerini kırarak yola getirme fantezisine sahip kadınlar var. Eminim uygulamanın mimarları böyle bir fanteziyi hayal bile edememişlerdir. Son olarak da konuyla hiç alakası olmayan ama acaba beni kaç kişi beğenir diyen bir kitle var ki en trajikomik durum onlarınki galiba. Bir önceki paragrafta pek çok erkeğin fotoğraflara bile bakmadan kadın kullanıcıları beğendiklerini söylemiştik zaten.
Sözün özü bizde erkekler hem çok beklenti içindeler hem de eleştirmeye bayılıyorlar; kadınların ise kafaları oldukça karışık. Yani biz toplum olarak böyle uygulamalara hazır değiliz henüz. Algılayamadığımız; anlayamadığımız ve sosyo-kültürel gerçeklerimizle uzaktan yakından alakası olmayan uygulamaları beklentilere boğulmuş halde hayatımıza dahil edince sorunlu ilişkiler yumağımızı sarmaya devam ediyor. Kadın-erkek ilişkileri konusunda kafası fazlasıyla karışık olan bizler bu uygulamaların modernitesi altında yeni karmaşalara ve kalp kırıklıklarına sürükleniyoruz.
Sonuç olarak; tinder gibi partner bulma uygulamalarının bizim gibi muhafazakar ve duygu temelli toplulukların ihtiyaçlarına cevap vermesi umutsuz bir beklentiden öteye gidemez. Bizler ikili ilişkilerde yoğun ve derin sorgulamalara ihtiyaç duyan bireyleriz. Hepimizin partner bulma uygulamalarından çok cesarete; özgüvene; nezakete ve yüz yüze konuşmaya ihtiyacımız var.