Çocuğun Duygularını Anlamak
Çocuğumun Duyguları ve İçimdeki Çocuk...
“Çocuğumuzun duygularıyla nasıl başa çıkarız” konulu bir makale yazmam istendiğinde nereden başlayacağımı; neresinden tutacağımı bilemedim. Hangi duygusuyla? O kadar çok ki; hangi birini anlatayım? Bu bir makale değil; bir kitap konusu... Sonra aklıma genel bir anahtar geldi: Dinlemek; anlamak; anlamaya çalışmak; yani empati yapmak. Cevap vermek için değil; anlamak için dinlemek. Peki kimler çocukları anlayamazlar? Cevabı çok basit: İçindeki çocuğu öldürenler; unutanlar; ona kızanlar; onu sevmeyenler çocukları anlayamazlar.
Çalıştığım ergenlerden biri bana “babam beni hiç anlamıyor” dediğinde gülümsedim. Haftanın beş günü okula giden; hafta sonu da dersaneye ve arada da özel derslere koşuşturan bu çocuklar bunalmış durumdalar. Anne babalar onlara ne diyor peki? “Biz sizin için çalışıyoruz; sizin tek sorumluluğunuz derslerinize çalışmak”. Hep aynı ezber. Tüm anne ve babaları öğrenciliklerini; öğrenciyken neler düşünüp; neler hissettiklerini hatırlamaya davet ediyorum.Sizler de Anadolu Lisesi; Fen Lisesi; Üniversite sınavlarına hazırlandığınız süreçte bir tek gün olsun yataktan erken kalkmamak; dilediğince bir gün geçirmek özlemiyle 23 Nisan; 19 Mayıs; 30 Ağustos ya da 29 Ekim gibi tatil günlerini beklemez miydiniz? Kendi adıma ben hep o günleri beklerdim.
Çocuklarınızın yerine okula ya da dersaneye gidemezsiniz. Onlar da zaten bunu yapmanızı beklemiyorlar. Sadece anlaşılmayı bekliyorlar. Sizin de böyle dönemlerden geçmiş olduğunuzu ve çok zorlandığınızı bilmek inanın onlara çok iyi gelecektir. Yarı suçlayıcı eleştirel yaklaşımlardan sa onların yaşlarındayken yaşadığınız benzer zorlukları ve bunların size neler hissettirdiğini hatırlamanızı ve bunları çocuklarınızla paylaşmanızı öneririm. Hepinizi onlarla dertleşmeye davet ediyorum. Eğer biraz konsantre olursanız cidden hatırlayabilir; onlara empati yapabilir; onları anlayabilir ve böylece onlarla gerçekten dertleşebilirsiniz.
Bütün çocuklar korkar. Anne-babalar da onlara korkulacak bir şey olmadığını; korkmaması gerektiğini söylerler. Çocuklar bunu duyduktan sonra da korkmaya devam ederler ve bir de üstüne hissetmemeleri gereken; normal olmayan bir duyguyu hissediyor olmanın getirdiği yetersizlik ve kendisine karşı suçluluk duygusu eklenir. Düşünün bir kere; siz çocukken korkmaz mıydınız? Hatta eminim hala korkarsınız. Yataktan karanlıkta kalktığınızda elektrik düğmesinin yerini bilirsiniz ve korkmak aklınıza gelmez. Ama zifiri karanlık bir ormanda kalan hangi yetişkin korkmaz. Çünkü aslında insanoğlu bilinmeyenden korkar. Büyüdükçe daha çok şey biliyor olduğumuzdan biz büyüdükçe; korkularımız küçülür ama asla yok olmaz. Çocuğunuza çocukken sizin de karanlıktan korktuğunuzu ama büyüdükçe bu korkunun küçüldüğünü kendi yaşanmışlıklarınızdan örnekler vererek anlatmaya ne dersiniz...
En önemlisi çocuklar somut düşünür. Sizden bir şey istediklerinde lütfen onlara bunu ne zaman yapacağınıza dair somut bir cevap verin. Mesela "yemekten sonra" gibi. Sadece "sonra" dediğnizde içeri odaya gidip gelir ve "sonra oldu" diye algılar. :)
Sizleri çocukluğunuzu; çocukça duygularınızı hatırlamaya; onlarla barışmaya; içinizdeki çocuğu sevmeye; ona kızmamaya ve bunları çocuğunuzla paylaşmaya davet ediyorum. Bu sizi çocuğunuzun duygularını sevgiyle anlamaya götürecektir.
Elif Y. Çavuşoğlu
Psikolog(Terapist)
“Çocuğumuzun duygularıyla nasıl başa çıkarız” konulu bir makale yazmam istendiğinde nereden başlayacağımı; neresinden tutacağımı bilemedim. Hangi duygusuyla? O kadar çok ki; hangi birini anlatayım? Bu bir makale değil; bir kitap konusu... Sonra aklıma genel bir anahtar geldi: Dinlemek; anlamak; anlamaya çalışmak; yani empati yapmak. Cevap vermek için değil; anlamak için dinlemek. Peki kimler çocukları anlayamazlar? Cevabı çok basit: İçindeki çocuğu öldürenler; unutanlar; ona kızanlar; onu sevmeyenler çocukları anlayamazlar.
Çalıştığım ergenlerden biri bana “babam beni hiç anlamıyor” dediğinde gülümsedim. Haftanın beş günü okula giden; hafta sonu da dersaneye ve arada da özel derslere koşuşturan bu çocuklar bunalmış durumdalar. Anne babalar onlara ne diyor peki? “Biz sizin için çalışıyoruz; sizin tek sorumluluğunuz derslerinize çalışmak”. Hep aynı ezber. Tüm anne ve babaları öğrenciliklerini; öğrenciyken neler düşünüp; neler hissettiklerini hatırlamaya davet ediyorum.Sizler de Anadolu Lisesi; Fen Lisesi; Üniversite sınavlarına hazırlandığınız süreçte bir tek gün olsun yataktan erken kalkmamak; dilediğince bir gün geçirmek özlemiyle 23 Nisan; 19 Mayıs; 30 Ağustos ya da 29 Ekim gibi tatil günlerini beklemez miydiniz? Kendi adıma ben hep o günleri beklerdim.
Çocuklarınızın yerine okula ya da dersaneye gidemezsiniz. Onlar da zaten bunu yapmanızı beklemiyorlar. Sadece anlaşılmayı bekliyorlar. Sizin de böyle dönemlerden geçmiş olduğunuzu ve çok zorlandığınızı bilmek inanın onlara çok iyi gelecektir. Yarı suçlayıcı eleştirel yaklaşımlardan sa onların yaşlarındayken yaşadığınız benzer zorlukları ve bunların size neler hissettirdiğini hatırlamanızı ve bunları çocuklarınızla paylaşmanızı öneririm. Hepinizi onlarla dertleşmeye davet ediyorum. Eğer biraz konsantre olursanız cidden hatırlayabilir; onlara empati yapabilir; onları anlayabilir ve böylece onlarla gerçekten dertleşebilirsiniz.
Bütün çocuklar korkar. Anne-babalar da onlara korkulacak bir şey olmadığını; korkmaması gerektiğini söylerler. Çocuklar bunu duyduktan sonra da korkmaya devam ederler ve bir de üstüne hissetmemeleri gereken; normal olmayan bir duyguyu hissediyor olmanın getirdiği yetersizlik ve kendisine karşı suçluluk duygusu eklenir. Düşünün bir kere; siz çocukken korkmaz mıydınız? Hatta eminim hala korkarsınız. Yataktan karanlıkta kalktığınızda elektrik düğmesinin yerini bilirsiniz ve korkmak aklınıza gelmez. Ama zifiri karanlık bir ormanda kalan hangi yetişkin korkmaz. Çünkü aslında insanoğlu bilinmeyenden korkar. Büyüdükçe daha çok şey biliyor olduğumuzdan biz büyüdükçe; korkularımız küçülür ama asla yok olmaz. Çocuğunuza çocukken sizin de karanlıktan korktuğunuzu ama büyüdükçe bu korkunun küçüldüğünü kendi yaşanmışlıklarınızdan örnekler vererek anlatmaya ne dersiniz...
En önemlisi çocuklar somut düşünür. Sizden bir şey istediklerinde lütfen onlara bunu ne zaman yapacağınıza dair somut bir cevap verin. Mesela "yemekten sonra" gibi. Sadece "sonra" dediğnizde içeri odaya gidip gelir ve "sonra oldu" diye algılar. :)
Sizleri çocukluğunuzu; çocukça duygularınızı hatırlamaya; onlarla barışmaya; içinizdeki çocuğu sevmeye; ona kızmamaya ve bunları çocuğunuzla paylaşmaya davet ediyorum. Bu sizi çocuğunuzun duygularını sevgiyle anlamaya götürecektir.
Elif Y. Çavuşoğlu
Psikolog(Terapist)