Kreşe İlk Kez Başlayan Çocuklar İçin Güvenilir Bir Ayrılma Yöntemi: Berlin Modeli (Berlıner Modell)
KREŞE İLK KEZ BAŞLAYAN ÇOCUKLAR İÇİN GÜVENİLİR BİR AYRILMA YÖNTEMİ:
BERLİN MODELİ (BERLINER MODELL)
Bugüne kadar evde sizinle ya da bakıcısı ile büyümüş olan çocuğunuzun artık ev ortamından çıkıp okul ortamına girmesine karar verdiniz. Ebeveynlerin bu kararı almasında; ebeveynin işe dönmesi; çalışma saatlerinin artması; bakıcının ayrılması ya da sık bakıcı değişikliği yaşanması; çocuğun yaşı ve gelişimsel özellikleri itibari ile evdeki imkanların artık yetersiz gelmesi gibi sebepler yer alır.
Kreşe başlama yaşı; çocuğun gelişim özellikleri; ihtiyaçları; çocuğun ve ailenin hazır oluş derecesine göre farklılık gösterebilir.
Çocuğunuzu kreşe başlatma kararı aldığınızda; süreci biraz daha kolaylaştırmak adına okula başlamadan önce çocuğunuzla bu konuyu anlayabileceği şekilde konuşabilirsiniz. Ona " Okula gideceksin; arkadaşların olacak; oyunlar oynayacaksın. Öğretmenlerin olacak; onlar seninle ilgilenecek." gibi kısa açıklamalarda bulunabilirsiniz. Bu açıklamaları yaparken rahat olmanız; okula ve ayrılığa dair sizin de endişeli görünmemeniz çocuğun okula güven duyması açısından önemlidir.
Ayrılmaya dair evde küçük oyunlar oynamak da süreci kolaylaştıracabilecek etkenlerden biridir. Oyun oynadığınız sırada; çocuğunuza haber vererek önce kısa ve yavaş yavaş uzayan sürelerle ayrılığı deneyimlemesini sağlayabilirsiniz. "Sen bebeğini giydirirken; ben yemeğe bakıp geliyorum" gibi. Tepkilerinden hareketle; süreci yavaş yavaş uzatabilirsiniz. Bu süreçte önemli olan; çocuğa dürüst olmak; habersiz ayrılmamak ve önce tolere edebileceği süre kadar ayrı kalmaktır.
BERLİN MODELİ
Bu yöntem; bazen kreşlerde; daha ilk günlerden çocuğun "Siz gittikten sonra oynuyor; keyfi yerinde" olması haline güvenip ağlayan; ayrılmakta zorlanan çocuğu annenin kucağından alma ya da annenin bırakıp gitmesi gibi durumlardan farklı olarak daha güvenli bir ayrılma süreci sağlar. İlk durumda çocuk okula daha hızlı alışmış gibi gözükse de; çocuğun ayrılık deneyimine ve okul algısıyla ilgili gelecekte olumsuz fikirler edinmesine yol açabilir. Bunun yerine daha güvenli bir yöntem olan Berlin Yöntemi; çocuğun okula alışmasında ortalama 10 günlük ; 3 evreden oluşan bir model önerir.
Berlin Modeli nde; alıştırma sürecinde olan çocuktan tek bir kişi sorumludur ve bu kişi genellikle çocuğun öğretmenidir. Öğretmen; çocukla yakından ilgilenir; gelişimini takip eder ve çocuk okuldan ayrılana kadar ebeveynleriyle görüşmeler yaparak çocukla ilgili bilgi paylaşımında bulunur.
1. 3 GÜNLÜK BAŞLANGIÇ EVRESİ (TEMEL EVRE)
Ebeveyn ya da çocuk için güvenli bir bağlanma figürü; genelde ebeveyn; eğer mümkünse her gün aynı saatte çocukla birlikte okula gider ve ilk gün ortalama 1 saat geçirip eve dönerler. Bu süre; 2.gün 2 saat; 3.gün 3 saat şeklinde uzayabilir.
Okul içinde; öğretmen çocuğa herhangi bir zorlama uygulamaksızın ; oyun oynamayı önerebilir ya da çocuğun oyununa dahil olarak çocukla bağ kurar. Ebeveyn ve çocuğun ilişkisini gözlemler.
Bu evrede; ebeveynin süreci kolaylaştırmak için yapabileceği şeylerden bazıları şunlardır:
- Çocukla geçirilen zaman içerisinde müdahaleci olmamak; diğer çocukların oyunlarına dahil olmamak; sadece kendi çocuğu için orda bulunmak
- Pasif bir konumda kalarak; çocuğun etrafı gözlemlemesine; öğretmeni ve arkadaşlarıyla ilişki kurmasına fırsat vermek
- Çocuğu kendinden uzaklaştırmaya çalışmamak
- Arka planda kalsa da; çocuğuna ihtiyacı olduğunda destek vermek
İlk 3 günlük evrede amaç; çocuğun ebeveyni yanındayken; güvenli bir şekilde; terk edilme korkusu olmadan etrafı keşfetmesi; arkadaşları ve öğretmeni ile yavaş yavaş ilişki kurmasına fırsat vermektir. Çocuk oyunlara katılmaya zorlanmaz; seçtiği aktivitelere eşlik edilebilir.
İlk 3 günde ayrılık denemesi yapılmaz. 4. gün ayrılık denemesi yapılır ancak 4.gün pazartesiye denk geliyorsa ayrılık denemesi 5. gün yapılmalıdır.
2. AYRILMA VE DENGELEME EVRESİ
AYRILMA EVRESİ
Okula geldikten bir kaç dakika sonra; ebeveyn çocuğuna uygun şekilde veda eder ve odadan ayrılır ancak hala okulun içinde; çocuğun görmediği bir yerde bekler. En fazla 30 dakika sonra çocuğun yanına gelir.
Öğretmenin ayrılık evresinde çocuğa destek olmak için yapabileceklerinden bazıları şunlardır:
- Ebeveyne çocukla beraber hoşçakal demek
- Ebeveynin döneceğini açıklamak
- Ayrılık sırasında çocuğun hissettiği duyuguyu anlamak ve kabul etmek
- Çocuğu rahatlatmak
- Çocuğun dikkatini oyuna çekmek
Eğer çocuk; ebeveynin ayrıldığını fark etmemişse; öğretmeni dikkatini bu yöne çeker ve açıklamada bulunur. Çocuk ebeveyninin ayrıldığının farkında olmalı; kaçma ya da yalan söyleyerek ayrılma denemesi yapılmamalıdır.
Ayrılık denemesinin devam edip etmemesine ya da bir sonraki denemenin ne zaman olacağına çocuğun tepkileri gözlemlenerek karar verilir.
Eğer çocuk; ebeveyninin ayrılmasından aşırı derecede rahatsız olmuyorsa; öğremeni tarafından sakinleştirilebiliyorsa; oyuna ve arkadaşlarına aktif olarak katılmaya devam edebiliyorsa başarılı bir ayrılık denemesinden bahsedilebilir ve ilk gün için ayrılık süresi 30 dk kadar olabilir. Dengeleme evresine geçilebilir.
Ancak; eğer çocuk ebeveyninden ayrıldığında aşırı derecede rahatsız oluyorsa; durmaksızın ağlıyor; öğretmeni tarafından sakinleştirilemiyor ve ebeveynin geri gelmesini talep ediyorsa; ebeveyn hemen geri çağrılmalıdır. Bu durumda; ikinci kez ayrılma denemesi yapmak için 8. güne kadar beklemek uygundur ve 5. gün itibari ile ebeveyn ve çocuk temel evredeki prosedürü izleyerek birlikte sınıf içinde bulunurlar.
DENGELEME EVRESİ
4. günde yapılan ilk ayrılık denemesi başarılı olmuşsa; 5. günden itibaren çocuk ve ebeveynin ayrı kalma süreleri arttırılır. Ancak bu sürenin ilk başta yarım günden fazla olması önerilmez.
Eğer ilk ayrılık denemesi başarılı olmadıysa ; ikinci ayrılık denemesi 8. güne ertelenir.
Bu evrede ebeveyn hala okuldadır; fiziksel olarak çocuğun yanında değildir; ancak ihtiyaç duyulduğunda çocuğun yanına gidebilir.
Dengeleme evresinde öğretmenin ve çocuğun ilişkisi yoğunlaşmış; öğretmen çocuğun tüm ihtiyaçlarını karşılayabilecek duruma gelmiştir. Çocuğun yemeğini yedirir; birlikte oyun oynar gibi.
Bu evre; çocuğun yaşı ve gelişimine göre; 10. ya da 20. güne kadar devam edebilir.
3. FİNAL EVRESİ
Çocuk öğretmeni ile artık güven ilişkisi kurmuştur. Herhangi bir huzursuzluk durumunda öğretmeni onu sakinleştirebilir ve hemen ardından oyununa keyifle devam edebilir. Bu evrede ebeveyn artık okulda beklemez ancak hala okula geri gelebilecek mesafededir.
Her çocuğun yaşına ve gelişim özelliklerine göre okula alışma süresi ve sürecinin farklılık gösterebileceği unutulmamalıdır.
Okuldan sonra; ebeveyn ve çocuk yeniden buluştuğunda; ebeveynin okulla ilgili konuşurken rahat ve pozitif bir tutum sergilemesi; çocuğa keyif aldığı aktivitelerden bahsetmesi için fırsat vermesi; ebeveyn ile çocuğun iletişimini arttıracağı gibi; çocuk için de okul daha keyifli hale gelecektir.
Büke YANGIN
BERLİN MODELİ (BERLINER MODELL)
Bugüne kadar evde sizinle ya da bakıcısı ile büyümüş olan çocuğunuzun artık ev ortamından çıkıp okul ortamına girmesine karar verdiniz. Ebeveynlerin bu kararı almasında; ebeveynin işe dönmesi; çalışma saatlerinin artması; bakıcının ayrılması ya da sık bakıcı değişikliği yaşanması; çocuğun yaşı ve gelişimsel özellikleri itibari ile evdeki imkanların artık yetersiz gelmesi gibi sebepler yer alır.
Kreşe başlama yaşı; çocuğun gelişim özellikleri; ihtiyaçları; çocuğun ve ailenin hazır oluş derecesine göre farklılık gösterebilir.
Çocuğunuzu kreşe başlatma kararı aldığınızda; süreci biraz daha kolaylaştırmak adına okula başlamadan önce çocuğunuzla bu konuyu anlayabileceği şekilde konuşabilirsiniz. Ona " Okula gideceksin; arkadaşların olacak; oyunlar oynayacaksın. Öğretmenlerin olacak; onlar seninle ilgilenecek." gibi kısa açıklamalarda bulunabilirsiniz. Bu açıklamaları yaparken rahat olmanız; okula ve ayrılığa dair sizin de endişeli görünmemeniz çocuğun okula güven duyması açısından önemlidir.
Ayrılmaya dair evde küçük oyunlar oynamak da süreci kolaylaştıracabilecek etkenlerden biridir. Oyun oynadığınız sırada; çocuğunuza haber vererek önce kısa ve yavaş yavaş uzayan sürelerle ayrılığı deneyimlemesini sağlayabilirsiniz. "Sen bebeğini giydirirken; ben yemeğe bakıp geliyorum" gibi. Tepkilerinden hareketle; süreci yavaş yavaş uzatabilirsiniz. Bu süreçte önemli olan; çocuğa dürüst olmak; habersiz ayrılmamak ve önce tolere edebileceği süre kadar ayrı kalmaktır.
BERLİN MODELİ
Bu yöntem; bazen kreşlerde; daha ilk günlerden çocuğun "Siz gittikten sonra oynuyor; keyfi yerinde" olması haline güvenip ağlayan; ayrılmakta zorlanan çocuğu annenin kucağından alma ya da annenin bırakıp gitmesi gibi durumlardan farklı olarak daha güvenli bir ayrılma süreci sağlar. İlk durumda çocuk okula daha hızlı alışmış gibi gözükse de; çocuğun ayrılık deneyimine ve okul algısıyla ilgili gelecekte olumsuz fikirler edinmesine yol açabilir. Bunun yerine daha güvenli bir yöntem olan Berlin Yöntemi; çocuğun okula alışmasında ortalama 10 günlük ; 3 evreden oluşan bir model önerir.
Berlin Modeli nde; alıştırma sürecinde olan çocuktan tek bir kişi sorumludur ve bu kişi genellikle çocuğun öğretmenidir. Öğretmen; çocukla yakından ilgilenir; gelişimini takip eder ve çocuk okuldan ayrılana kadar ebeveynleriyle görüşmeler yaparak çocukla ilgili bilgi paylaşımında bulunur.
1. 3 GÜNLÜK BAŞLANGIÇ EVRESİ (TEMEL EVRE)
Ebeveyn ya da çocuk için güvenli bir bağlanma figürü; genelde ebeveyn; eğer mümkünse her gün aynı saatte çocukla birlikte okula gider ve ilk gün ortalama 1 saat geçirip eve dönerler. Bu süre; 2.gün 2 saat; 3.gün 3 saat şeklinde uzayabilir.
Okul içinde; öğretmen çocuğa herhangi bir zorlama uygulamaksızın ; oyun oynamayı önerebilir ya da çocuğun oyununa dahil olarak çocukla bağ kurar. Ebeveyn ve çocuğun ilişkisini gözlemler.
Bu evrede; ebeveynin süreci kolaylaştırmak için yapabileceği şeylerden bazıları şunlardır:
- Çocukla geçirilen zaman içerisinde müdahaleci olmamak; diğer çocukların oyunlarına dahil olmamak; sadece kendi çocuğu için orda bulunmak
- Pasif bir konumda kalarak; çocuğun etrafı gözlemlemesine; öğretmeni ve arkadaşlarıyla ilişki kurmasına fırsat vermek
- Çocuğu kendinden uzaklaştırmaya çalışmamak
- Arka planda kalsa da; çocuğuna ihtiyacı olduğunda destek vermek
İlk 3 günlük evrede amaç; çocuğun ebeveyni yanındayken; güvenli bir şekilde; terk edilme korkusu olmadan etrafı keşfetmesi; arkadaşları ve öğretmeni ile yavaş yavaş ilişki kurmasına fırsat vermektir. Çocuk oyunlara katılmaya zorlanmaz; seçtiği aktivitelere eşlik edilebilir.
İlk 3 günde ayrılık denemesi yapılmaz. 4. gün ayrılık denemesi yapılır ancak 4.gün pazartesiye denk geliyorsa ayrılık denemesi 5. gün yapılmalıdır.
2. AYRILMA VE DENGELEME EVRESİ
AYRILMA EVRESİ
Okula geldikten bir kaç dakika sonra; ebeveyn çocuğuna uygun şekilde veda eder ve odadan ayrılır ancak hala okulun içinde; çocuğun görmediği bir yerde bekler. En fazla 30 dakika sonra çocuğun yanına gelir.
Öğretmenin ayrılık evresinde çocuğa destek olmak için yapabileceklerinden bazıları şunlardır:
- Ebeveyne çocukla beraber hoşçakal demek
- Ebeveynin döneceğini açıklamak
- Ayrılık sırasında çocuğun hissettiği duyuguyu anlamak ve kabul etmek
- Çocuğu rahatlatmak
- Çocuğun dikkatini oyuna çekmek
Eğer çocuk; ebeveynin ayrıldığını fark etmemişse; öğretmeni dikkatini bu yöne çeker ve açıklamada bulunur. Çocuk ebeveyninin ayrıldığının farkında olmalı; kaçma ya da yalan söyleyerek ayrılma denemesi yapılmamalıdır.
Ayrılık denemesinin devam edip etmemesine ya da bir sonraki denemenin ne zaman olacağına çocuğun tepkileri gözlemlenerek karar verilir.
Eğer çocuk; ebeveyninin ayrılmasından aşırı derecede rahatsız olmuyorsa; öğremeni tarafından sakinleştirilebiliyorsa; oyuna ve arkadaşlarına aktif olarak katılmaya devam edebiliyorsa başarılı bir ayrılık denemesinden bahsedilebilir ve ilk gün için ayrılık süresi 30 dk kadar olabilir. Dengeleme evresine geçilebilir.
Ancak; eğer çocuk ebeveyninden ayrıldığında aşırı derecede rahatsız oluyorsa; durmaksızın ağlıyor; öğretmeni tarafından sakinleştirilemiyor ve ebeveynin geri gelmesini talep ediyorsa; ebeveyn hemen geri çağrılmalıdır. Bu durumda; ikinci kez ayrılma denemesi yapmak için 8. güne kadar beklemek uygundur ve 5. gün itibari ile ebeveyn ve çocuk temel evredeki prosedürü izleyerek birlikte sınıf içinde bulunurlar.
DENGELEME EVRESİ
4. günde yapılan ilk ayrılık denemesi başarılı olmuşsa; 5. günden itibaren çocuk ve ebeveynin ayrı kalma süreleri arttırılır. Ancak bu sürenin ilk başta yarım günden fazla olması önerilmez.
Eğer ilk ayrılık denemesi başarılı olmadıysa ; ikinci ayrılık denemesi 8. güne ertelenir.
Bu evrede ebeveyn hala okuldadır; fiziksel olarak çocuğun yanında değildir; ancak ihtiyaç duyulduğunda çocuğun yanına gidebilir.
Dengeleme evresinde öğretmenin ve çocuğun ilişkisi yoğunlaşmış; öğretmen çocuğun tüm ihtiyaçlarını karşılayabilecek duruma gelmiştir. Çocuğun yemeğini yedirir; birlikte oyun oynar gibi.
Bu evre; çocuğun yaşı ve gelişimine göre; 10. ya da 20. güne kadar devam edebilir.
3. FİNAL EVRESİ
Çocuk öğretmeni ile artık güven ilişkisi kurmuştur. Herhangi bir huzursuzluk durumunda öğretmeni onu sakinleştirebilir ve hemen ardından oyununa keyifle devam edebilir. Bu evrede ebeveyn artık okulda beklemez ancak hala okula geri gelebilecek mesafededir.
Her çocuğun yaşına ve gelişim özelliklerine göre okula alışma süresi ve sürecinin farklılık gösterebileceği unutulmamalıdır.
Okuldan sonra; ebeveyn ve çocuk yeniden buluştuğunda; ebeveynin okulla ilgili konuşurken rahat ve pozitif bir tutum sergilemesi; çocuğa keyif aldığı aktivitelerden bahsetmesi için fırsat vermesi; ebeveyn ile çocuğun iletişimini arttıracağı gibi; çocuk için de okul daha keyifli hale gelecektir.
Büke YANGIN