Çocuk Gelişiminde Oyun ve Oyuncağın Önemi
Çocuklarımızın gelişim sürecinin hızla ilerlediği ve dolayısıyla değişime açık olduğu bu dönemde oyun yadsınamayacak derecede önem taşımaktadır. Bu yüzden oyun çocukların hayatında önemli bir yer kaplamaktadır. Oyun ile çocuk kendisini ifade ediş biçimini yansıtırken; enerjisini ve öfkesini sağlıklı bir şekilde aktarıp; duygu; düşünce ve ihtiyaçlarını bu yol ile daha iyi dile getirmektedir. Oyun hayal dünyasının gelişmesini sağladığı ve yaratıcı düşünceyi desteklediği için çocuğun beyin gelişiminde olmazsa olmazlardandır.
Çocuklar oyun ile günlük yaşamında deneyimlediği ve öğrendiği her şeyi yansıtmaktadır. Oyun ile deneyimlenen yaşantıların pekişmesi ve öğrenmenin daha hızlı şekilde gerçekleşmesi sağlanmaktadır. Çocuklar arkadaşlarıyla oynadıkları oyunlarda sosyalleşir ve kurallar bilincini oluşturur.
Çocuk eğitimin temelini ailede almaktadır bu yüzden grup halinde oyun oynarken davranış biçimi ile aile içerisinde aldığı eğitimi ve yaşantısını aktarmaktadır. Örneğin evde her istediği yapılan bir çocuk oyun esnasında paylaşımda bulunma ve çabuk küsme davranışları gösterebilir. Başka bir açıdan bakarsak evde bastırılan bir çocuk oyun ortamında saldırgan ve bencil davranışlarda bulunabilir. Oyun ile çocuk kendi davranışlarının sorumluluğunu alma ve başkalarının davranışlarını gözetmeyi öğrenir.
Çocukların Yaşlara Göre Oyun ile Kazandığı Yetenekler
3.YAŞ:
Küplerden köprü kurabilir.
Ayakkabısını ayağına geçirebilir; düğmesini ilikleyip çözebilir.
Çizilen bir çemberi bakarak çizer.Soyadını söyler. Kız veya olduğunu bilir ve söyler.
Söylenen üç sayıyı ezberden yineler.
"Benim bir bebeğim var" gibi kısa cümleleri yineleyebilir.
4.YAŞ:
Bir kareyi kalemle kopya edebilir.
Bir kağıdı köşeden katlayabilir.
Söylenen sayıyı yineleyebilir.
Dört nesneyi veya parmağı sayabilir.
Üç parçalı bir bul-tak bulmacasını yapabilir.
Uzun bir cümleyi yineleyebilir.
Acıkınca ne yaparsın? Uykun gelince ne yaparsın?
Üşüyünce ne yaparsın? gibi soruları doğru yanıtlar.
5.YAŞ:
Bir üçgen çizebilir.
Çöpten insan resmi çizebilir.
Yaşını bilir. Sabah akşamı ayırır.
Dört rengi yanlışsız bilir.
Ayakkabı bağcıklarını bağlar.
Dört parçalı bir bul-tak bulmacasını yapar. On küple bir kule yapar.
6.YAŞ:
Paraları tanır.
Sağ elini; sol kulağını; sağ gözünü gösterebilir. On parmağını yanlışsız sayabilir.
Başı; kolları; gövde ve bacakları olan bir insan resmi çizer.
Oyuncak seçiminde dikkat edilmesi gerekenler
Çocuk; Bilişsel; duygusal; fiziksel ve psikolojik alanları ile bir bütündür. Dolayısıyla her oyun farklı gelişim alanlarına destekte bulunmaktadır. Bu anlamda oyuncak seçerken çocuğun bulunduğu gelişim alanı dikkate alınarak seçim yapılmalıdır.
Bununla birlikte çocuğun cinsiyeti ve almış olduğu kültürde dikkate alınmalıdır. Seçilen oyuncağın; çocuktaki var olan potansiyeli geliştirmesi konusunda fayda sağlaması gereklidir. Oyuncakların pahalı veya çok içerikli olması yararlı olduğu anlamına gelmemektedir. Önemli olan seçilen oyuncağın çocuğun yaratıcılığını destekler nitelikte olması; problem çözme becerisini geliştirebilecek olması ve bir bütün olarak ele aldığımız alanlarına (bilişsel; fiziksel; duygusal; psikolojik) destek sağlamasıdır.
Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda oyuncakların çocuklara doğru ve olumlu mesajlar vermesi çok önemlidir. Şiddet içeren; dikkat çekici oyuncaklar olumsuz birer örnek olup; çocukların model alıp onlar gibi olmaya çalışmalarına neden olduğundan kendilerini oldukları gibi kabul etmelerini zorlaştırmaktadır.
Yaşa göre oyuncak seçimi nasıl olmalıdır?
3-4 yaş aralığında; Çocukların motor becerilerinin artış gösterdiği bir dönemi içermektedir. Çocuklar bu dönemde hareket etmekten ve zıplamaktan keyif almaktadır. Bu anlamda üç tekerlekli bisikletler; sallanan atlar gibi oyuncaklar çocuğun gelişimine faydalı olacaktır.
4-6 Yaş aralığında; Bu dönemde çocuklar açık havada oyun oynamaktan veya masa başında geçirilen faaliyetlerden çok hoşlanmaktadır. Bu dönemde kağıtlardan şekiller yapma; boyama gibi etkinlikler için pastel boya; karton; ip gibi oyuncaklar tercih edilmelidir.
Gelişim Özellikleri Bakımından Oyuncakların Önemi;
Kaba Motor Gelişimi için; üç tekerlekli bisiklet; paten; scooter; kayma tırmanma içeren oyuncak türleri
İnce Motor Gelişimi için; Parçalı bulmacalar; Legolar; Makas ile yapılan etkinlik aktiviteleri
Zararlı Oyuncaklardan Nasıl Vazgeçirmeli?
Çocuklar bu tarz oyuncakların alınması konusunda ısrarlı bir davranış sergiliyorsa öncelikli olarak “ neden onun için uygun bir oyuncak olmadığı” konusunda onun anlayacağı düzeyde ifade edilmelidir. Bazı durumlarda ikna olmakta güçlük yaşayan çocuklarımıza seçenekler sunarak sınır koymalı ve sizin için en zararsız; çocuğun yaş dönemine uygun olan oyuncakları seçenek göstererek tercih yapmasını sağlamak uygun olabilir. Anne baba çocuğun ikna olmaması durumunda net ve birlik içerisinde olmalıdır.
Uzman Psikolog Cansu İvecen
Çocuklar oyun ile günlük yaşamında deneyimlediği ve öğrendiği her şeyi yansıtmaktadır. Oyun ile deneyimlenen yaşantıların pekişmesi ve öğrenmenin daha hızlı şekilde gerçekleşmesi sağlanmaktadır. Çocuklar arkadaşlarıyla oynadıkları oyunlarda sosyalleşir ve kurallar bilincini oluşturur.
Çocuk eğitimin temelini ailede almaktadır bu yüzden grup halinde oyun oynarken davranış biçimi ile aile içerisinde aldığı eğitimi ve yaşantısını aktarmaktadır. Örneğin evde her istediği yapılan bir çocuk oyun esnasında paylaşımda bulunma ve çabuk küsme davranışları gösterebilir. Başka bir açıdan bakarsak evde bastırılan bir çocuk oyun ortamında saldırgan ve bencil davranışlarda bulunabilir. Oyun ile çocuk kendi davranışlarının sorumluluğunu alma ve başkalarının davranışlarını gözetmeyi öğrenir.
Çocukların Yaşlara Göre Oyun ile Kazandığı Yetenekler
3.YAŞ:
Küplerden köprü kurabilir.
Ayakkabısını ayağına geçirebilir; düğmesini ilikleyip çözebilir.
Çizilen bir çemberi bakarak çizer.Soyadını söyler. Kız veya olduğunu bilir ve söyler.
Söylenen üç sayıyı ezberden yineler.
"Benim bir bebeğim var" gibi kısa cümleleri yineleyebilir.
4.YAŞ:
Bir kareyi kalemle kopya edebilir.
Bir kağıdı köşeden katlayabilir.
Söylenen sayıyı yineleyebilir.
Dört nesneyi veya parmağı sayabilir.
Üç parçalı bir bul-tak bulmacasını yapabilir.
Uzun bir cümleyi yineleyebilir.
Acıkınca ne yaparsın? Uykun gelince ne yaparsın?
Üşüyünce ne yaparsın? gibi soruları doğru yanıtlar.
5.YAŞ:
Bir üçgen çizebilir.
Çöpten insan resmi çizebilir.
Yaşını bilir. Sabah akşamı ayırır.
Dört rengi yanlışsız bilir.
Ayakkabı bağcıklarını bağlar.
Dört parçalı bir bul-tak bulmacasını yapar. On küple bir kule yapar.
6.YAŞ:
Paraları tanır.
Sağ elini; sol kulağını; sağ gözünü gösterebilir. On parmağını yanlışsız sayabilir.
Başı; kolları; gövde ve bacakları olan bir insan resmi çizer.
Oyuncak seçiminde dikkat edilmesi gerekenler
Çocuk; Bilişsel; duygusal; fiziksel ve psikolojik alanları ile bir bütündür. Dolayısıyla her oyun farklı gelişim alanlarına destekte bulunmaktadır. Bu anlamda oyuncak seçerken çocuğun bulunduğu gelişim alanı dikkate alınarak seçim yapılmalıdır.
Bununla birlikte çocuğun cinsiyeti ve almış olduğu kültürde dikkate alınmalıdır. Seçilen oyuncağın; çocuktaki var olan potansiyeli geliştirmesi konusunda fayda sağlaması gereklidir. Oyuncakların pahalı veya çok içerikli olması yararlı olduğu anlamına gelmemektedir. Önemli olan seçilen oyuncağın çocuğun yaratıcılığını destekler nitelikte olması; problem çözme becerisini geliştirebilecek olması ve bir bütün olarak ele aldığımız alanlarına (bilişsel; fiziksel; duygusal; psikolojik) destek sağlamasıdır.
Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda oyuncakların çocuklara doğru ve olumlu mesajlar vermesi çok önemlidir. Şiddet içeren; dikkat çekici oyuncaklar olumsuz birer örnek olup; çocukların model alıp onlar gibi olmaya çalışmalarına neden olduğundan kendilerini oldukları gibi kabul etmelerini zorlaştırmaktadır.
Yaşa göre oyuncak seçimi nasıl olmalıdır?
3-4 yaş aralığında; Çocukların motor becerilerinin artış gösterdiği bir dönemi içermektedir. Çocuklar bu dönemde hareket etmekten ve zıplamaktan keyif almaktadır. Bu anlamda üç tekerlekli bisikletler; sallanan atlar gibi oyuncaklar çocuğun gelişimine faydalı olacaktır.
4-6 Yaş aralığında; Bu dönemde çocuklar açık havada oyun oynamaktan veya masa başında geçirilen faaliyetlerden çok hoşlanmaktadır. Bu dönemde kağıtlardan şekiller yapma; boyama gibi etkinlikler için pastel boya; karton; ip gibi oyuncaklar tercih edilmelidir.
Gelişim Özellikleri Bakımından Oyuncakların Önemi;
Kaba Motor Gelişimi için; üç tekerlekli bisiklet; paten; scooter; kayma tırmanma içeren oyuncak türleri
İnce Motor Gelişimi için; Parçalı bulmacalar; Legolar; Makas ile yapılan etkinlik aktiviteleri
Zararlı Oyuncaklardan Nasıl Vazgeçirmeli?
Çocuklar bu tarz oyuncakların alınması konusunda ısrarlı bir davranış sergiliyorsa öncelikli olarak “ neden onun için uygun bir oyuncak olmadığı” konusunda onun anlayacağı düzeyde ifade edilmelidir. Bazı durumlarda ikna olmakta güçlük yaşayan çocuklarımıza seçenekler sunarak sınır koymalı ve sizin için en zararsız; çocuğun yaş dönemine uygun olan oyuncakları seçenek göstererek tercih yapmasını sağlamak uygun olabilir. Anne baba çocuğun ikna olmaması durumunda net ve birlik içerisinde olmalıdır.
Uzman Psikolog Cansu İvecen