Parkinson Hastalarının Hayatını Kolaylaştıracak Bilgiler..
PARKİNSON HASTALIĞI
Parkinsonizm; beyindeki dopamin hücrelerinin hasara uğraması sonucunda oluşan kronik bir hareket bozukluğudur ve ilerleyicidir. İlk belirtiler hücrelerin %60-80i hasarlandığı zaman ortaya çıkar. Parkinsonizm çeşitli şekillerde sınıflandırılır. En sık görülen şekli hasarın sebebinin bilinemediği İdiyopatik Parkinsonizm sınıfına giren Parkinson Hastalığı (PH) dır.
Parkinsonun tipik belirtisi olan hareketlerde yavaşlama; hareket zamanının uzaması; harekete başlamak; devam ettirmek ve hareketin hızını azaltmadaki zorluk ile birlikte görülür. Aynı zamanda düğme ilikleme gibi ince motor hareketlerinin bozulması; tükürüğün yutulamamasına bağlı olarak ağızdan salya akma; monoton ve yavaş konuşma; yüz ifadesinin kaybı (maske yüz; mimik azalması yada kaybı); yürüyüşe eşlik eden kol hareketlerinde azalma; adım atmada zorluk; adım uzunluğunda azalma; el yazısının küçülmesi de eşlik eder. Tremor denilen istemsiz titremeler genellikle tek taraflı ve istirahat halindeyken görülür. Elde ise en sık para sayma hareketi şeklinde tremor görülür. Pasif harekete karşı oluşan direnç artışı; reflekslerde kayıplar; kilitlenme; otonomik bozukluklar; bilişsel ve davranışsal bozukluklar; uyku bozuklukları ise eşlik eden diğer belirtilerdir.
Hastalığın ‘’on’’ ve ‘’off’’ dönemleri vardır. On dönemi hastanın hareketlerinin açık olduğu dönemdir. Off dönemi ise hastanın kilitlendiği ve hareket edemediği dönemdir.
Parkinson da ilk belirtiler genellikle tek taraflıdır. İlk belirtilerin ortaya çıkışından yaklaşık 3 sene sonra tipik iki taraflı hastalık gelişir ancak denge bozukluğu yoktur. Denge bozukluğu genellikle 3 seneden sonra gelişir. Başlangıçta da ayakta dururken ve kendi etrafında dönerken ortaya çıkar. Bazı hastalarda ise bu süreç 17 yıldır. Tekrarlı düşme ise ilk belirtinin ortaya çıkışından 10 sene sonra başlar. Sonuçta denge bozukluğu çok şiddetli olduğunda hasta tekerlekli sandalyeye veya yatağa bağımlı hale gelir.
*Parkinson hastalığının tedavisi fizik tedavi ve rehabilitasyon açısından ergoterapi; konuşma terapisi ve fizyoterapi başlıkları altında ele alınır.
*Ergoterapi yaklaşımları; günlük yaşam aktiviteleri; iş; ev; hobi veya rekreasyonel; kendine bakım; ev işleri; ulaşım ve iletişimdeki sorunlara pratik çözümler bulmayı amaçlar.
*Fizyoterapi programı fizyoterapistin hastayı değerlendirmesine bağlı olarak hastanın hastalığının hangi evrede olduğu; çeşitli testlerin sonuçları; ‘’on’’ ve ‘’off’’ dönemine göre değişir.
*Off döneminde olan bireye örneğin ‘’3’e kadar say; 3’e gelince adım at’’ denilerek yada ayağınızı hastanın ayağının önüne koyarak adım atmasını sağlayabilirsiniz. Ters çevrilmiş bastonu hastanın ayağının önüne koyarak adım atmasını istemek de diğer bir seçenektir.
*Aşağıda birkaç egzersiz örneği verilmiştir.
-Sırt üstü pozisyonda sağ ve sol dizlerinizi karnınıza doğru çekerken aynı anda sağ ve sol kolunuzu götürebildiğiniz kadar geriye götürün. Günde en az 10 tekrar ve 3 set halinde uygulayın.
-Sırt üstü yatarken aynı anda sağ dizinizi karnınıza doğru çekerken sol kolunuzu geriye doğru götürebildiğiniz kadar götürün. Daha sonra aynı hareketi sol diz-sağ kolunuzda tekrarlayınız. Günde en az 10 tekrar ve 3 set halinde uygulayın.
-Oturma pozisyonda iken vücudunuzun ağırlığını sırayla sağ ve sol yanlara eğilerek aktarınız.
-Otururken sağ kol düz bir biçimde ileri uzatılırken; sol bacağınızı karnınıza doğru çekiniz. Daha sonra aynı hareketi sol kol-sağ bacağınızla tekrarlayınız.
-Ayakta dururken ayaklar omuz hizasında açık kollar yanda iken sağ ayağınızla öne adım alın-başlangıç pozisyonuna dönün; yana adım alın-başlangıç pozisyonuna dönün; arkaya adım alın-başlangıç pozisyonuna dönün. Bunu diğer ayakta da tekrarlayın.
*Parkinson hastalığı fizyoterapi açısından kompleks tedavi gerektirir. Yukarıda verilen egzersizler sadece birkaç örnektir. Gerçek fizyoterapi ve rehabilitasyon programınız için lütfen bir fizyoterapiste başvurunuz.
Fizyoterapist Şengül ŞEN
Parkinsonizm; beyindeki dopamin hücrelerinin hasara uğraması sonucunda oluşan kronik bir hareket bozukluğudur ve ilerleyicidir. İlk belirtiler hücrelerin %60-80i hasarlandığı zaman ortaya çıkar. Parkinsonizm çeşitli şekillerde sınıflandırılır. En sık görülen şekli hasarın sebebinin bilinemediği İdiyopatik Parkinsonizm sınıfına giren Parkinson Hastalığı (PH) dır.
Parkinsonun tipik belirtisi olan hareketlerde yavaşlama; hareket zamanının uzaması; harekete başlamak; devam ettirmek ve hareketin hızını azaltmadaki zorluk ile birlikte görülür. Aynı zamanda düğme ilikleme gibi ince motor hareketlerinin bozulması; tükürüğün yutulamamasına bağlı olarak ağızdan salya akma; monoton ve yavaş konuşma; yüz ifadesinin kaybı (maske yüz; mimik azalması yada kaybı); yürüyüşe eşlik eden kol hareketlerinde azalma; adım atmada zorluk; adım uzunluğunda azalma; el yazısının küçülmesi de eşlik eder. Tremor denilen istemsiz titremeler genellikle tek taraflı ve istirahat halindeyken görülür. Elde ise en sık para sayma hareketi şeklinde tremor görülür. Pasif harekete karşı oluşan direnç artışı; reflekslerde kayıplar; kilitlenme; otonomik bozukluklar; bilişsel ve davranışsal bozukluklar; uyku bozuklukları ise eşlik eden diğer belirtilerdir.
Hastalığın ‘’on’’ ve ‘’off’’ dönemleri vardır. On dönemi hastanın hareketlerinin açık olduğu dönemdir. Off dönemi ise hastanın kilitlendiği ve hareket edemediği dönemdir.
Parkinson da ilk belirtiler genellikle tek taraflıdır. İlk belirtilerin ortaya çıkışından yaklaşık 3 sene sonra tipik iki taraflı hastalık gelişir ancak denge bozukluğu yoktur. Denge bozukluğu genellikle 3 seneden sonra gelişir. Başlangıçta da ayakta dururken ve kendi etrafında dönerken ortaya çıkar. Bazı hastalarda ise bu süreç 17 yıldır. Tekrarlı düşme ise ilk belirtinin ortaya çıkışından 10 sene sonra başlar. Sonuçta denge bozukluğu çok şiddetli olduğunda hasta tekerlekli sandalyeye veya yatağa bağımlı hale gelir.
TEDAVİ
*Parkinson hastalığının tedavisi fizik tedavi ve rehabilitasyon açısından ergoterapi; konuşma terapisi ve fizyoterapi başlıkları altında ele alınır.
*Ergoterapi yaklaşımları; günlük yaşam aktiviteleri; iş; ev; hobi veya rekreasyonel; kendine bakım; ev işleri; ulaşım ve iletişimdeki sorunlara pratik çözümler bulmayı amaçlar.
*Fizyoterapi programı fizyoterapistin hastayı değerlendirmesine bağlı olarak hastanın hastalığının hangi evrede olduğu; çeşitli testlerin sonuçları; ‘’on’’ ve ‘’off’’ dönemine göre değişir.
*Off döneminde olan bireye örneğin ‘’3’e kadar say; 3’e gelince adım at’’ denilerek yada ayağınızı hastanın ayağının önüne koyarak adım atmasını sağlayabilirsiniz. Ters çevrilmiş bastonu hastanın ayağının önüne koyarak adım atmasını istemek de diğer bir seçenektir.
*Aşağıda birkaç egzersiz örneği verilmiştir.
-Sırt üstü pozisyonda sağ ve sol dizlerinizi karnınıza doğru çekerken aynı anda sağ ve sol kolunuzu götürebildiğiniz kadar geriye götürün. Günde en az 10 tekrar ve 3 set halinde uygulayın.
-Sırt üstü yatarken aynı anda sağ dizinizi karnınıza doğru çekerken sol kolunuzu geriye doğru götürebildiğiniz kadar götürün. Daha sonra aynı hareketi sol diz-sağ kolunuzda tekrarlayınız. Günde en az 10 tekrar ve 3 set halinde uygulayın.
-Oturma pozisyonda iken vücudunuzun ağırlığını sırayla sağ ve sol yanlara eğilerek aktarınız.
-Otururken sağ kol düz bir biçimde ileri uzatılırken; sol bacağınızı karnınıza doğru çekiniz. Daha sonra aynı hareketi sol kol-sağ bacağınızla tekrarlayınız.
-Ayakta dururken ayaklar omuz hizasında açık kollar yanda iken sağ ayağınızla öne adım alın-başlangıç pozisyonuna dönün; yana adım alın-başlangıç pozisyonuna dönün; arkaya adım alın-başlangıç pozisyonuna dönün. Bunu diğer ayakta da tekrarlayın.
*Parkinson hastalığı fizyoterapi açısından kompleks tedavi gerektirir. Yukarıda verilen egzersizler sadece birkaç örnektir. Gerçek fizyoterapi ve rehabilitasyon programınız için lütfen bir fizyoterapiste başvurunuz.
Fizyoterapist Şengül ŞEN