Tükenmişlik Sendromu
TÜKENMİŞLİK SENDROMU
Akşamları rahat bir uykuya hasret misiniz?
Sabahları yorgun ve bitkin mi uyanıyorsunuz?
İştahınızda değişiklikler var mı?
İşinize gitmek için isteğiniz azaldı mı?
Hiç kimseyle konuşmak; görüşmek istemiyor yalnızlığı mı yeğliyorsunuz?
İşinizle ilgili yapılması gerekenler angarya gibi mi geliyor?
Mesai arkadaşlarınızın söylediklerine alınıyor; rahatsız mı oluyorsunuz?
Sık sık öfkeleniyor musunuz?
Yapılması gereken işleri erteleyip duruyor musunuz?
Eski motivasyonunuz yok mu?
Dikkatinizi toplamakta zorlanıyor bazen aklınız karışıyor mu?
Yaptığınız işten tatmin olmuyor; önemli olmadığını mı düşünüyorsunuz?
Sık sık izin ya da rapor almaya mı başladınız?
Bazen işinizden; işyerinizden nefret ettiğinizi fark ediyor; istifa etmeyi düşünüyor musunuz?
Bu soruların çoğuna evet olarak cevap veriyorsanız sizde tükenmişlik sendromundan mustarip olabilirsiniz.
TÜKENMİŞLİK SENDROMU NEDİR?
Tükenmişlik Sendromu: “İşi gereği yoğun duygusal taleplere maruz kalan ve sürekli diğer insanlarla yüz yüze çalışmak durumunda olan kişilerde görülen fiziksel bitkinlik; uzun süreli yorgunluk; çaresizlik ve umutsuzluk duygularının; yapıla işe; hayat ve diğer insanlara karşı olumsuz tutumlarla yansıması ile oluşan bir sendromdur.” (Maslach ve Jackson; 1981)
Tükenmişlik Sendromu daha çok çalışma hayatında bulunan kişilerde görülür ve genellikle işten ayrılma ile sonuçlanır. Bu konuda yapılan çalışmalar tükenmişliğin; aile içi iletişim problemlerine; bedensel ve ruhsal sorunlara hatta gerekli önlemler alınmazsa depresyona ve psikosomatik hastalıklara neden olduğunu göstermektedir.
TÜKENMİŞLİK SENDROMUNUN BAŞLICA SEBEPLERİ NELERDİR?
İşyerinde mesai arkadaşları arasında uyumsuzluk; huzursuzluk; baskı hissetme; mobbing uygulanıyor olması.
Yapılan işle ilgili görev ve sorumlulukların net olmaması.
Hangi işlerin yapılacağı; işe geliş gidiş saatlerinin belirsizliği; genel olarak çalışanın kontrolü dışında olması.
Yoğun iş temposu; işleri yetiştirmek için zamanla yarışma zorunda kalma; kaygı hissetmek.
Çevreden ve aile üyelerden yeterli destek görememe
Tükenmişlik Sendromunun belirtilerini fiziksel; psikolojik ve davranışsal belirtiler olarak sınıflayabiliriz.
Fiziksel belirtiler arasında yorgunluk; uyku bozuklukları; sindirim sistemi ile ilgili rahatsızlıklar; enerji kaybı; kilo kaybı; baş ağrıları; solunum güçlüğü sayılabilir.
Psikolojik belirtileri; kaygı; huzursuzluk; odaklanmada sorunlar; öfkelenme; motivasyonda azalma; özgüven eksikliği; karar vermede güçlük; çaresizlik ve değersizlik hissetme; boşluk; anlamsızlık hissi; akıl karışıklığı vb.
Davranışsal belirtiler ise; sabırsızlık; işle ilgilenmektense başka şeylere yönelme; işe gelmeme; yanlışlar yapma; erteleme; yakın çevre ve sosyal ilişkilerde bozulmalar; iş yerine karşı ilgisizlik vb. sayılabilir.
TÜKENMİŞLİK SENDROMU NASIL GELİŞİR?
Tükenmişlik sendromu kendini hemen belli etmez; yavaş yavaş gelişir. Önce kişi yoğun iş temposuna uyum sağlamaya çalışır; kendisinden beklenenleri yerine getirebilmek için çalışır; özel hayatını ikinci plana atar; iş yaşamı her şeyin önüne geçer. Gittikçe artan iş yükü için daha fazla enerji harcamaya başlar; bitkinlik; yorgunluk; baş ağrıları; uyku bozuklukları gibi sorunlar baş gösterir. Bu durum devam ettikçe işe karşı ilgisizlik; motivasyon kaybı; işin gereklerini yerine getirmemek ve performansta düşüklük başlar. En sonunda da işten nefret etme; çaresizlik; değersizlik duygularıyla birlikte fiziksel yakınmalar başlar ve bu durum davranışlarına da yansır; sık sık izin almaya; rapor almaya ve istifa etmeye sıklıkla rastlanır.
KİMLER RİSK ALTINDADIR?
Yapılan araştırmalar çalışanların çoğunun tükenmişlik sendromu yaşayabileceğini göstermektedir. Fakat yine de yetersizlik duygusuna sahip; hayattan beklentileri yüksek olan; iş ve kişisel hayatı arasında dengesizliği olan; herkesin isteğini yerine getirmeye çalışan; kendisini suçlamaya meyilli olan kişiler risk altındadır. İnsanlarla yüz yüze çalışanlarda; hizmet sektöründe çalışanlar özellikle eğitim ve sağlık çalışanlarında daha fazla görülmektedir.
Tükenmişlik sendromu kendi kendine geçmeyen bir rahatsızlıktır; mutlaka uzmanlarca tedavi edilmelidir.
TÜKENMİŞLİK SENDROMUNU ÖNLEMENİN YOLLARI NELERDİR?
Eğer yoğun iş temposunun sizi zaman zaman zorladığını hissediyorsanız
bazı önlemler alabilirsiniz.
Her şeyden önce yaşamda önceliklerimizi iyi bilmeli. İşiniz her şeyden; ailenizden; sevdiklerinizden daha önemli mi? Karar vermek.
Özel yaşamla iş hayatı arasında denge kurabilmek; diğer aktivitelere de zaman ayırmak.
En önemli konu kendini tanımak ve yapılan işle ilgili olarak akılcı beklenti içinde olmak.
Stresle baş etme yöntemlerini öğrenmek ve uygulamak.
Hobi edinmek.
Spor yapmak.
Tatile çıkmayı aksatmamak
Çalışma saatleri sırasında ara vermek
Gerekiyorsa iş değiştirmek.
Uzm. Psikolog Semra EVRİM
Akşamları rahat bir uykuya hasret misiniz?
Sabahları yorgun ve bitkin mi uyanıyorsunuz?
İştahınızda değişiklikler var mı?
İşinize gitmek için isteğiniz azaldı mı?
Hiç kimseyle konuşmak; görüşmek istemiyor yalnızlığı mı yeğliyorsunuz?
İşinizle ilgili yapılması gerekenler angarya gibi mi geliyor?
Mesai arkadaşlarınızın söylediklerine alınıyor; rahatsız mı oluyorsunuz?
Sık sık öfkeleniyor musunuz?
Yapılması gereken işleri erteleyip duruyor musunuz?
Eski motivasyonunuz yok mu?
Dikkatinizi toplamakta zorlanıyor bazen aklınız karışıyor mu?
Yaptığınız işten tatmin olmuyor; önemli olmadığını mı düşünüyorsunuz?
Sık sık izin ya da rapor almaya mı başladınız?
Bazen işinizden; işyerinizden nefret ettiğinizi fark ediyor; istifa etmeyi düşünüyor musunuz?
Bu soruların çoğuna evet olarak cevap veriyorsanız sizde tükenmişlik sendromundan mustarip olabilirsiniz.
TÜKENMİŞLİK SENDROMU NEDİR?
Tükenmişlik Sendromu: “İşi gereği yoğun duygusal taleplere maruz kalan ve sürekli diğer insanlarla yüz yüze çalışmak durumunda olan kişilerde görülen fiziksel bitkinlik; uzun süreli yorgunluk; çaresizlik ve umutsuzluk duygularının; yapıla işe; hayat ve diğer insanlara karşı olumsuz tutumlarla yansıması ile oluşan bir sendromdur.” (Maslach ve Jackson; 1981)
Tükenmişlik Sendromu daha çok çalışma hayatında bulunan kişilerde görülür ve genellikle işten ayrılma ile sonuçlanır. Bu konuda yapılan çalışmalar tükenmişliğin; aile içi iletişim problemlerine; bedensel ve ruhsal sorunlara hatta gerekli önlemler alınmazsa depresyona ve psikosomatik hastalıklara neden olduğunu göstermektedir.
TÜKENMİŞLİK SENDROMUNUN BAŞLICA SEBEPLERİ NELERDİR?
İşyerinde mesai arkadaşları arasında uyumsuzluk; huzursuzluk; baskı hissetme; mobbing uygulanıyor olması.
Yapılan işle ilgili görev ve sorumlulukların net olmaması.
Hangi işlerin yapılacağı; işe geliş gidiş saatlerinin belirsizliği; genel olarak çalışanın kontrolü dışında olması.
Yoğun iş temposu; işleri yetiştirmek için zamanla yarışma zorunda kalma; kaygı hissetmek.
Çevreden ve aile üyelerden yeterli destek görememe
Tükenmişlik Sendromunun belirtilerini fiziksel; psikolojik ve davranışsal belirtiler olarak sınıflayabiliriz.
Fiziksel belirtiler arasında yorgunluk; uyku bozuklukları; sindirim sistemi ile ilgili rahatsızlıklar; enerji kaybı; kilo kaybı; baş ağrıları; solunum güçlüğü sayılabilir.
Psikolojik belirtileri; kaygı; huzursuzluk; odaklanmada sorunlar; öfkelenme; motivasyonda azalma; özgüven eksikliği; karar vermede güçlük; çaresizlik ve değersizlik hissetme; boşluk; anlamsızlık hissi; akıl karışıklığı vb.
Davranışsal belirtiler ise; sabırsızlık; işle ilgilenmektense başka şeylere yönelme; işe gelmeme; yanlışlar yapma; erteleme; yakın çevre ve sosyal ilişkilerde bozulmalar; iş yerine karşı ilgisizlik vb. sayılabilir.
TÜKENMİŞLİK SENDROMU NASIL GELİŞİR?
Tükenmişlik sendromu kendini hemen belli etmez; yavaş yavaş gelişir. Önce kişi yoğun iş temposuna uyum sağlamaya çalışır; kendisinden beklenenleri yerine getirebilmek için çalışır; özel hayatını ikinci plana atar; iş yaşamı her şeyin önüne geçer. Gittikçe artan iş yükü için daha fazla enerji harcamaya başlar; bitkinlik; yorgunluk; baş ağrıları; uyku bozuklukları gibi sorunlar baş gösterir. Bu durum devam ettikçe işe karşı ilgisizlik; motivasyon kaybı; işin gereklerini yerine getirmemek ve performansta düşüklük başlar. En sonunda da işten nefret etme; çaresizlik; değersizlik duygularıyla birlikte fiziksel yakınmalar başlar ve bu durum davranışlarına da yansır; sık sık izin almaya; rapor almaya ve istifa etmeye sıklıkla rastlanır.
KİMLER RİSK ALTINDADIR?
Yapılan araştırmalar çalışanların çoğunun tükenmişlik sendromu yaşayabileceğini göstermektedir. Fakat yine de yetersizlik duygusuna sahip; hayattan beklentileri yüksek olan; iş ve kişisel hayatı arasında dengesizliği olan; herkesin isteğini yerine getirmeye çalışan; kendisini suçlamaya meyilli olan kişiler risk altındadır. İnsanlarla yüz yüze çalışanlarda; hizmet sektöründe çalışanlar özellikle eğitim ve sağlık çalışanlarında daha fazla görülmektedir.
Tükenmişlik sendromu kendi kendine geçmeyen bir rahatsızlıktır; mutlaka uzmanlarca tedavi edilmelidir.
TÜKENMİŞLİK SENDROMUNU ÖNLEMENİN YOLLARI NELERDİR?
Eğer yoğun iş temposunun sizi zaman zaman zorladığını hissediyorsanız
bazı önlemler alabilirsiniz.
Her şeyden önce yaşamda önceliklerimizi iyi bilmeli. İşiniz her şeyden; ailenizden; sevdiklerinizden daha önemli mi? Karar vermek.
Özel yaşamla iş hayatı arasında denge kurabilmek; diğer aktivitelere de zaman ayırmak.
En önemli konu kendini tanımak ve yapılan işle ilgili olarak akılcı beklenti içinde olmak.
Stresle baş etme yöntemlerini öğrenmek ve uygulamak.
Hobi edinmek.
Spor yapmak.
Tatile çıkmayı aksatmamak
Çalışma saatleri sırasında ara vermek
Gerekiyorsa iş değiştirmek.
Uzm. Psikolog Semra EVRİM