Eşimden Boşanıyorum
Her insan mutlu olmak için evlenir. Ancak karşılaşılan sorunlarla baş etmek zorlaşınca; bir arada olmak artık zarar vermeye başlamışsa; evlilik boşanmayla noktalanabilmektedir. Evlilik süresince aileye yeni bir birey katıldıysa boşanma daha sancılı olmaktadır. Evliliğin bitmesine yol açan sebepler çok çeşitli olabilir; en çok görülen sebepler; ekonomik sorunlar; duygusal sorunlar; sosyo-kültürel farklılıklar; cinsel sorunlar; iletişim bozuklukları; eşini aldatma; aile içi şiddettir.
Bu sebepler nedeniyle evlilik sorunları yaşayan bir çiftin anne-baba olarak da çocuklarıyla sağlıklı ilişkiler kurabilmelerini bekleyemeyiz. Anne ya da baba ayrı ayrı çocuklarıyla sağlıklı ilişkiler kursalar bile; birlikte çocuklarına karşı tutarlı; dengeli tutum ve davranışlar sergilemekte güçlük çekeceklerdir. Bir evliliği başa çıkılamayan; çözüm üretilemeyen; süreğen sorunlarla devam ettirmenin çocuk üzerinde yaratacağı olumsuz etkiler; bazen boşanmanın kendisinin yaratacağı etkilerden daha fazla ve yıkıcı olabilir.
Boşanmanın sebebi ve şekli; çocukların boşanmadan ne kadar etkileneceğini belirler; Örneğin; iletişim problemi ile biten bir evlilikle; eşlerden birinin diğerini aldatması sonucu biten bir evliliği karşılaştıralım. İlkinde; anne-baba olarak rollerini devam ettirmeleri daha kolay olurken; diğerinde öfke ve nefret duyguları ile aldatılan taraf; diğerinin ardından çocuğu doldurmaya çalışarak çok büyük bir hata yapabilir. Dolayısıyla bu şekilde çocuklar daha fazla zarar görerek; yaşamlarında daha büyük izler taşıyarak hayata uyum sağlamaya çalışırlar.
Boşanma sürecine girilmişse eğer; çiftler kendilerine şu cümleleri söyleyebildikten sonra hukuki işlemleri başlatmalıdır.
Yaşadığım sorunların ve mutsuzluğumun sebebi sadece evliliğimdeki sorunlar.
Evliliğimi kurtarmak için elimden gelen her şeyi yaptım.
Bu kararı uzun sürede ve hiç kimsenin etkisi altında kalmadan verdim.
Eşim de; ben de ilişkimize yeterince zaman tanıdık.
Boşanma olayından hepimiz az ya da çok etkileneceğiz.
Boşandıktan sonra yaşanacak sorunlarla baş etme gücüne sahibim.
Yalnızca eşimden boşanıyorum; çocuğumdan değil.
Çocuğumuzun hem bana hem eşime ihtiyacı var; o yalnız birimize ait değil.
Kararınızı kesin olarak verdiyseniz veya siz istemeseniz de eşiniz kesin olarak sizden boşanmaya karar verdiyse; çocuğunuzun boşanma sürecinden olabildiğince az etkilenmesini sağlayabilmek için aşağıdaki maddeleri yerine getirmeye çalışın;
• Boşanmanın ne olduğu ve boşanmadan sonra anne; baba ve çocuğun yaşamında ne gibi değişiklikler olacağı konusunda çocuğu bilgilendirin. Yaşanması zorunlu bazı değişiklikler varsa; bunlara kademeli geçişler yapmaya çalışın. Çünkü her değişim; olumlu da olsa ekstra çaba gerektirir ve çocuğunuz için hepsine birden uyum sağlamak güç olabilir.
• Eşler; kendi ailelerini de toplayarak hep birlikte bir toplantı yapmalı ve çocukla ilgili alınan kararlardan herkesin haberi olmalıdır.
• Çocuktan ayrı yaşayacak olan eş; kademeli olarak evden ayrı kalmaya başlamalıdır; bu süreç haftada bir günden 5-6 güne kadar çıkarıldığında çocuk ayrılığa daha kolay adapte olur. Boşanmadan sonra; çocuklar her iki eşle de sürekli ve düzenli olarak görüşmeye devam etmelidir. Siz artık sevgili veya karı-koca olmayabilirsiniz ama onun için halen anne-babasınız. Eşler boşanmanın çocukları için olduğu kadar kendileri için de zor olduğunu unutmamalı ve boşanmayı bir son değil; bir başlangıç olarak kabul etmelidirler. Öfke; yalnızlık duygusu; depresyon; kaygı gibi psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir; bunlar doğaldır; gerekirse profesyonel yardım almaktan çekinmemek gerekir.
• Çocuğun yanında bu konuyu konuşmayın; özellikle de eşlerden birinin tarafını tutan veya kötüleyen sözler sarf etmeyin. Çocuk bu durumda arada kalır ve iki yüzlülük yapmaya başlayabilir.
• Boşanma olayını çocukla ilişkilendirmeyin ve çocuğa bu anlama gelen sözler sarf etmeyin;
• Eşler çocukları kesinlikle birbirlerine karşı kullanmamalıdır; çocuk hiçbir şekilde taraf ve tanık tutulmamalıdır. Yeni düzenlemelerle ilgili kararlar alırken çocuğunuzun onayını alın ama çocuğunuzu karar verme sorumluluğu altında ezmeyin.
• Çocuğa gereksiz tavizler vererek; çocuğun bu durumu kullanır hale gelmesine engel olunmalıdır. Sürekli hediyeler alarak; çocuğunuzu mutlu edemezsiniz.
• Anne-baba; çocukla ilgili her konuda birbirleriyle iletişim kurmalı; birlikte kararlar alınmalı ve bu konuda tutarlı olunmalıdır.
• Boşanma sonrası eşlerden biri yeni bir ilişki yaşıyorsa çocuğun bunu boşanmayı kabullenene kadar bilmemesi gerekir. İlk yıl boşanmayı kabullenmek için kritik bir süreçtir.
• Boşanma sebebinin çocukla hiçbir ilgisinin olmadığı; bunun anne ile babanın arasındaki anlaşmazlıktan kaynaklandığı; çocuğa açıkça anlatılmalıdır.
• Boşanma sırasında; çocuklar mahkeme; eşya dağılımı; nafaka gibi konulardan haberdar edilmemelidir.
• Anne baba çocuğa boşanmanın kendisini bir süre üzebileceğini bildiklerini açıklamalıdırlar. Çocuğun bir suçu olmadığı anlatılmalıdır.
• Çocuğun anne babasını düzenli aralıklarla ve sürekli görmesine imkân sağlanmalıdır.
• Anne baba boşanma olayından sonra uygarca ilişkilerini sürdürmelidirler. Böylece çocuklar anne babalarına olan güvenlerini de kaybetmiş olurlar.
• Çocuk anne ve babasının arasında bir top gibi gidip gelmemelidir. Çocuğun sürekli kalacağı bir evi olmalıdır. Kimin yanında kalacağı kararı çocuğun lehine olacak şekilde birlikte verilmelidir.
• Birden fazla çocuk varsa; birbirlerinden ayrılmamalıdır.
• Anne babalar çocukları ile olan beraberliklerinde onları sevme yarışına girmemelidirler.
• Ayrıca anne ya da baba; çocuğunu ya da çocuğunun sevgisini kaybedeceğinden korkarak; çocuğu her istediğini yaptıran bir çocuk haline getirmemelidirler.
• Erkek çocuk için model önemli olduğundan; çocuğun babasının yerini alabilecek amca; dayı vb. Yetişkin bir erkekle güvenli ve sevgi dolu bir ilişki kurmasına fırsat verilmelidir.
• Çocuğunuzun en az düzeyde etkilenmesi için; boşanma kararınızı; bir uzmanın eşliğinde çocuğunuzla paylaşabilirsiniz.
SONUÇ OLARAK; Boşanmanın çocuk üzerindeki etkilerinin incelendiği birçok çalışmada; boşanmış ailelerdeki çocukların evli ailelerdeki çocuklara göre daha fazla davranış sorunları sergiledikleri; ayrıca; okul başarılarının da; daha düşük olduğu bulunmuştur. Boşanma sonrasında çocuklar daha depresif olmakta ve daha fazla sorunlu davranışlar sergilemektedirler. Boşanmanın çocuk üzerindeki kısa ve uzun süreli etkileri de üzerinde durulan konular arasındadır.
Literatürde; boşanmanın çocuk üzerindeki etkileri açısından çok çelişkili bulgular olmakla birlikte; genellikle kısa süreli etkilerin olumsuz olduğundan bahsedilmektedir. Ayrıca; birçok çalışmada; boşanmanın çocuk üzerindeki uzun süreli etkilerinin oldukça uzun süre olumsuz olarak devam ettiği bulunmuştur. Hatta çocukluk dönemlerinde ebeveynlerinin boşanmasına şahit olan çocukların; yetişkinlik dönemlerinde de; boşanmanın olumsuz etkilerini yaşadıkları belirtilmektedir.
Bazı araştırmalarda; çocukluk dönemlerinde anne-babası boşanmış bireylerin kendi evliliklerindeki boşanma oranının; ebeveynleri boşanmamış bireylere göre daha yüksek olduğu bulunmuş; bu sonuçların da; boşanmanın bireyler üzerindeki uzun süreli olumsuz etkilerini kanıtladığı öne sürülmüştür. Ancak; literatürde bu konuda çelişkili bulgular vardır. Çocukların boşanmaya uyum sağlamasında en önemli etmenlerden birisi de; boşanma sonrasında hem annenin hem de babanın çocuklarıyla kurdukları ilişkinin kalitesidir. Sonuç olarak çocukların yaşamında ebeveyn ilişkilerinin son derece önemli olduğu açıktır. Ebeveynlerinin boşanması ise; çocuk için oldukça zor bir süreçtir. Boşanmanın getireceği belirsizlikler; güvensizlik; endişe ve kaygılarla baş etmeye çalışan çocuk için; anne ve babasının sergileyecekleri tutarlılık çok önemli olacaktır.
Güzide TÜRKYILMAZ
Uzman Psikolojik Danışman/Pedagog
Psikoterapist/Evlilik ve Aile Danışmanı
Bu sebepler nedeniyle evlilik sorunları yaşayan bir çiftin anne-baba olarak da çocuklarıyla sağlıklı ilişkiler kurabilmelerini bekleyemeyiz. Anne ya da baba ayrı ayrı çocuklarıyla sağlıklı ilişkiler kursalar bile; birlikte çocuklarına karşı tutarlı; dengeli tutum ve davranışlar sergilemekte güçlük çekeceklerdir. Bir evliliği başa çıkılamayan; çözüm üretilemeyen; süreğen sorunlarla devam ettirmenin çocuk üzerinde yaratacağı olumsuz etkiler; bazen boşanmanın kendisinin yaratacağı etkilerden daha fazla ve yıkıcı olabilir.
Boşanmanın sebebi ve şekli; çocukların boşanmadan ne kadar etkileneceğini belirler; Örneğin; iletişim problemi ile biten bir evlilikle; eşlerden birinin diğerini aldatması sonucu biten bir evliliği karşılaştıralım. İlkinde; anne-baba olarak rollerini devam ettirmeleri daha kolay olurken; diğerinde öfke ve nefret duyguları ile aldatılan taraf; diğerinin ardından çocuğu doldurmaya çalışarak çok büyük bir hata yapabilir. Dolayısıyla bu şekilde çocuklar daha fazla zarar görerek; yaşamlarında daha büyük izler taşıyarak hayata uyum sağlamaya çalışırlar.
Boşanma sürecine girilmişse eğer; çiftler kendilerine şu cümleleri söyleyebildikten sonra hukuki işlemleri başlatmalıdır.
Yaşadığım sorunların ve mutsuzluğumun sebebi sadece evliliğimdeki sorunlar.
Evliliğimi kurtarmak için elimden gelen her şeyi yaptım.
Bu kararı uzun sürede ve hiç kimsenin etkisi altında kalmadan verdim.
Eşim de; ben de ilişkimize yeterince zaman tanıdık.
Boşanma olayından hepimiz az ya da çok etkileneceğiz.
Boşandıktan sonra yaşanacak sorunlarla baş etme gücüne sahibim.
Yalnızca eşimden boşanıyorum; çocuğumdan değil.
Çocuğumuzun hem bana hem eşime ihtiyacı var; o yalnız birimize ait değil.
Kararınızı kesin olarak verdiyseniz veya siz istemeseniz de eşiniz kesin olarak sizden boşanmaya karar verdiyse; çocuğunuzun boşanma sürecinden olabildiğince az etkilenmesini sağlayabilmek için aşağıdaki maddeleri yerine getirmeye çalışın;
• Boşanmanın ne olduğu ve boşanmadan sonra anne; baba ve çocuğun yaşamında ne gibi değişiklikler olacağı konusunda çocuğu bilgilendirin. Yaşanması zorunlu bazı değişiklikler varsa; bunlara kademeli geçişler yapmaya çalışın. Çünkü her değişim; olumlu da olsa ekstra çaba gerektirir ve çocuğunuz için hepsine birden uyum sağlamak güç olabilir.
• Eşler; kendi ailelerini de toplayarak hep birlikte bir toplantı yapmalı ve çocukla ilgili alınan kararlardan herkesin haberi olmalıdır.
• Çocuktan ayrı yaşayacak olan eş; kademeli olarak evden ayrı kalmaya başlamalıdır; bu süreç haftada bir günden 5-6 güne kadar çıkarıldığında çocuk ayrılığa daha kolay adapte olur. Boşanmadan sonra; çocuklar her iki eşle de sürekli ve düzenli olarak görüşmeye devam etmelidir. Siz artık sevgili veya karı-koca olmayabilirsiniz ama onun için halen anne-babasınız. Eşler boşanmanın çocukları için olduğu kadar kendileri için de zor olduğunu unutmamalı ve boşanmayı bir son değil; bir başlangıç olarak kabul etmelidirler. Öfke; yalnızlık duygusu; depresyon; kaygı gibi psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir; bunlar doğaldır; gerekirse profesyonel yardım almaktan çekinmemek gerekir.
• Çocuğun yanında bu konuyu konuşmayın; özellikle de eşlerden birinin tarafını tutan veya kötüleyen sözler sarf etmeyin. Çocuk bu durumda arada kalır ve iki yüzlülük yapmaya başlayabilir.
• Boşanma olayını çocukla ilişkilendirmeyin ve çocuğa bu anlama gelen sözler sarf etmeyin;
• Eşler çocukları kesinlikle birbirlerine karşı kullanmamalıdır; çocuk hiçbir şekilde taraf ve tanık tutulmamalıdır. Yeni düzenlemelerle ilgili kararlar alırken çocuğunuzun onayını alın ama çocuğunuzu karar verme sorumluluğu altında ezmeyin.
• Çocuğa gereksiz tavizler vererek; çocuğun bu durumu kullanır hale gelmesine engel olunmalıdır. Sürekli hediyeler alarak; çocuğunuzu mutlu edemezsiniz.
• Anne-baba; çocukla ilgili her konuda birbirleriyle iletişim kurmalı; birlikte kararlar alınmalı ve bu konuda tutarlı olunmalıdır.
• Boşanma sonrası eşlerden biri yeni bir ilişki yaşıyorsa çocuğun bunu boşanmayı kabullenene kadar bilmemesi gerekir. İlk yıl boşanmayı kabullenmek için kritik bir süreçtir.
• Boşanma sebebinin çocukla hiçbir ilgisinin olmadığı; bunun anne ile babanın arasındaki anlaşmazlıktan kaynaklandığı; çocuğa açıkça anlatılmalıdır.
• Boşanma sırasında; çocuklar mahkeme; eşya dağılımı; nafaka gibi konulardan haberdar edilmemelidir.
• Anne baba çocuğa boşanmanın kendisini bir süre üzebileceğini bildiklerini açıklamalıdırlar. Çocuğun bir suçu olmadığı anlatılmalıdır.
• Çocuğun anne babasını düzenli aralıklarla ve sürekli görmesine imkân sağlanmalıdır.
• Anne baba boşanma olayından sonra uygarca ilişkilerini sürdürmelidirler. Böylece çocuklar anne babalarına olan güvenlerini de kaybetmiş olurlar.
• Çocuk anne ve babasının arasında bir top gibi gidip gelmemelidir. Çocuğun sürekli kalacağı bir evi olmalıdır. Kimin yanında kalacağı kararı çocuğun lehine olacak şekilde birlikte verilmelidir.
• Birden fazla çocuk varsa; birbirlerinden ayrılmamalıdır.
• Anne babalar çocukları ile olan beraberliklerinde onları sevme yarışına girmemelidirler.
• Ayrıca anne ya da baba; çocuğunu ya da çocuğunun sevgisini kaybedeceğinden korkarak; çocuğu her istediğini yaptıran bir çocuk haline getirmemelidirler.
• Erkek çocuk için model önemli olduğundan; çocuğun babasının yerini alabilecek amca; dayı vb. Yetişkin bir erkekle güvenli ve sevgi dolu bir ilişki kurmasına fırsat verilmelidir.
• Çocuğunuzun en az düzeyde etkilenmesi için; boşanma kararınızı; bir uzmanın eşliğinde çocuğunuzla paylaşabilirsiniz.
SONUÇ OLARAK; Boşanmanın çocuk üzerindeki etkilerinin incelendiği birçok çalışmada; boşanmış ailelerdeki çocukların evli ailelerdeki çocuklara göre daha fazla davranış sorunları sergiledikleri; ayrıca; okul başarılarının da; daha düşük olduğu bulunmuştur. Boşanma sonrasında çocuklar daha depresif olmakta ve daha fazla sorunlu davranışlar sergilemektedirler. Boşanmanın çocuk üzerindeki kısa ve uzun süreli etkileri de üzerinde durulan konular arasındadır.
Literatürde; boşanmanın çocuk üzerindeki etkileri açısından çok çelişkili bulgular olmakla birlikte; genellikle kısa süreli etkilerin olumsuz olduğundan bahsedilmektedir. Ayrıca; birçok çalışmada; boşanmanın çocuk üzerindeki uzun süreli etkilerinin oldukça uzun süre olumsuz olarak devam ettiği bulunmuştur. Hatta çocukluk dönemlerinde ebeveynlerinin boşanmasına şahit olan çocukların; yetişkinlik dönemlerinde de; boşanmanın olumsuz etkilerini yaşadıkları belirtilmektedir.
Bazı araştırmalarda; çocukluk dönemlerinde anne-babası boşanmış bireylerin kendi evliliklerindeki boşanma oranının; ebeveynleri boşanmamış bireylere göre daha yüksek olduğu bulunmuş; bu sonuçların da; boşanmanın bireyler üzerindeki uzun süreli olumsuz etkilerini kanıtladığı öne sürülmüştür. Ancak; literatürde bu konuda çelişkili bulgular vardır. Çocukların boşanmaya uyum sağlamasında en önemli etmenlerden birisi de; boşanma sonrasında hem annenin hem de babanın çocuklarıyla kurdukları ilişkinin kalitesidir. Sonuç olarak çocukların yaşamında ebeveyn ilişkilerinin son derece önemli olduğu açıktır. Ebeveynlerinin boşanması ise; çocuk için oldukça zor bir süreçtir. Boşanmanın getireceği belirsizlikler; güvensizlik; endişe ve kaygılarla baş etmeye çalışan çocuk için; anne ve babasının sergileyecekleri tutarlılık çok önemli olacaktır.
Güzide TÜRKYILMAZ
Uzman Psikolojik Danışman/Pedagog
Psikoterapist/Evlilik ve Aile Danışmanı