Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri
SERVİKS (RAHİM AĞZI) KANSERİ
Serviks kanseri önlenebilir bir kanser türüdür. Smear testi ile erken tanı ve etkin tedavi mümkündür. 45 yaş altı kadınlarda en sık görülen 2. kanser türü ;meme ve akciğer kanserinden sonra kanserden ölümlerin 3. nedenidir. Serviks kanseri Türkiye de en sık görülen 8.kanser türüdür.
Serviks ( rahim ağzı) rahimin vajene açılan boynudur. Serviks aynı zamanda enfeksiyonların rahime ulaşmasını engelleyen önemli bir bariyerdir.. Gebelikte bebeği rahim içinde tutmaya yardımcı olur. Serviksin dış yüzeyinde cilt tipi (squamöz) yassı hücreler; iç kısmında bez ( glandüler ) hücreler bulunmaktadır. Servikal kanserler; en çok bu iki hücrenin geçiş alanı olan ve transformasyon zonu denilen alandan gelişirler. Rahim ve serviks çevresinde lenf düğümleribulunur ve kanser ameliyatlarında bu lenf düğümleri de alınır.
Serviks hücreleri anormalleşip kontrolsüz biçimde büyümeye başladıklarında serviks kanseri oluşmaktadır. Serviks kanseri önemli bir sağlık sorunudur. Servikal kanser için en büyük risk hiç smear testi yaptırmamaktır. Türkiye de servikal kanser tarama programları uygulanmaktadır.
SERVİKS KANSERİ RİSKLERİ
HPV ( HUMAN PAPİLLOMA VİRÜS)
80 den fazla HPV virüsü servik kanseri için risk faktörüdür. Cinsel yolla bulaşarak serviksi enfekte eder. Enfeksiyonların yaklaşık yarısı kanser ile ilişkilidir. HPV nin genital siğillerin % 90 nına ve serviks kanserlerinin % 70 ne neden olan 4 tipine karşı (6;11;16;18) aşı geliştirilmiştir. Cinsel hayata erken başlamak ve çok partner değiştirmek riski arttırır. Doğum kontrol haplarını 5 yıldan uzun süre kullananlarda risk artmaktadır. 7 veya daha fazla gebelik geçirenlerde Sigara kullananlarda kullanmayanlara göre serviks kanser olasılığı yükselir. (serviks epitelinde direkt hasara neden olur) Klamidya enfeksiyonu HPV nin servikse daha kolay yerleşmesine neden olmaktadır. Bağışıklık sisteminin zayıflaması diğer bir risk faktörüdür. Anne ve/ veya kızkardeşde serviks kanseri olması önemli bir risk faktörüdür. Diyette A;C;E vitaminlerinin yüksek miktarda alınmasının kanser riskini azalttığı henüz tam kanıtlanmamıştır.
RAHİM AĞZI KANSER TARAMASI
Rahim ağzı (serviks) kanseri oluşmadan durdurulabileceği için servikal tarama çok önemlidir. Kanser öncesi hücreler tespit edilebildiği için serviks kanseri önlenebilir birkaç kanser türünden biridir. En az 3-5 yılda 1 tarama testi yaptırmanız önerilir. Taramalara 21 yaşında veya ilk cinsel ilişkiye başlanmasından 3 yıl sonra başlanması önerilmektedir.( 3 yıldan amaç HPV enfeksiyonu 3 yıl içinde kendiliğinden gerileyebilir. Böylece spontan gerileyecek olan lezyonlara gereksiz işlem yapılması önlenebilir.) 30 yaşından sonra tarama testi yapılıyorsa yapılıyorsa yılda 1 uygulanır. 30 yaşından sonra 3 adet normal tarama sonucu varsa tarama aralığı 2 veya 3 yıla çıkarılabilir. 70 yaşından sonra önceki 3 smear testi normalse veya 10 yıldır anormal sonuç yoksa tarama sonlandırılır. Güncel bir normal sonucu olan 65 yaşındaki hastanın taramadan çıkarılabileceği söylenmektedir.
TARAMA TESTLERİ : PAP SMEAR VE HPV DNA
PAP SMEAR :
PAP SMEAR ALMAK İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR:
En az 48 saat cinsel perhiz
En az 24 saat süreyle vajinal duş yapılmaması
En az 48 saat süreyle vajinal ilaç kullanılmaması
Vajinal kanama olmaması
Eğer yapılmışsa kolposkopik uygulama üzerinden en az 24 saat süre geçmişolmalıdır.
Yeni bir smear almak için önceki smear en az 3 ay önce alınmış olmalıdır.
Yapılmış servikal ameliyatın üzerinden en az 3 ay geçmiş olmalıdır.
Servikal smear için en uygun günler adet bitiminden sonraki günlerdir.
Servikal smear kalitesini bozan etkenler;
Vajinal enfeksiyonlar
Şiddetli genital atrofi
Gebelik ;doğum sonrası dönem ve emzirme dönemi
Radyoterapi öyküsü
Servikal smear alınması;
Son derece basit ve ağrısız bir işlemdir.
Jinekolojik muayene sırasında rahatlıkla alınabilir.
Tek kullanımlık vajinal speculum denilen alet kullanılır ve bir fırça yardımıyla end.(iç) ve egzo(dış)servikal kanaldan hafifçe dokunarak bir sürüntü alınır.
Alınan örnek 1 veya 2 cam üzerine yayılarak üzerine spray sıkılarak veya %95 lik alkol içine 10dk. konarak fikse edilir.
Pap smear sonuçları;
Size anormal veya hücresel değişiklikler olup olmadığı bildirilebilir.
Değişikliklerin derecesine bağlı olarak 2. pap smear önerilebilir veya kolposkopi denilen mikroskopik inceleme altında biyopsi önerilebilir.
HPV DNA TESTİNİN TARAMADAKİ YERİ
Günümüzda yaklaşık olarak 15 yüksek riskli HPV tipinin kansere neden olduğu bilinmektedir.
HPV testi kansre taramalarında önemli yararlar sağlayabilir.
HPV DNA testinin smear ile birlikte kullanılması önemli bir yaklaşım haline gelmektedir.
Ancak genç kadınlarda HPV enfeksiyonu büyük oranda geçici olduğu için 30 yaş altında primer taramada önerilmemektedir.
HPV DNA TESTİ
*Herhangi bir yaşta saptanan ASCUS(Atipik squamöz cell) varlığında
*HPV pozitif ASCUS izlenmesinde
*ASCUS da yüksek grade elimine edilemezse
*LSIL
*Tedavi edilen olguların izlenmesinde kullanılr.
KOLPOSKOPİ
Serviksi 6-40 büyütebilen optik bir alettir.
Şüpheli alanlardan görerek biyopsi alınmasını sağlar.
Ancak kolposkopi pahalı; zaman alan ve tecrübe gerektiren bir tetkiktir.
SERVİKS KANSER BELİRTİLERİ:
*Adet dönemi haricinde vajinal kanama olması
-adet periodları arasında
-cinsel ilişki sırasında veya sonrasında
-menapozda herhangi bir zamanda
*Kötü kokulu vajinal akıntı
*Cinsel ilişki sırasında rahatsızlıkhissi veya ağrı
*Prekanseröz lezyonlar genelde belirti göstermezler ve bu nedenle düzenli smear testi yaptırmak önemlidir.
SERVİKS (RAHİM AĞZI) KANSER TİPLERİ
1-Yassı (squamöz) hücreli (en sık tiptir- serviks dış kısmı)
2-Adenokarsinom ( bez hücrelerden)
Kanser öncüsü hücreler:
Bu hücreler normal hücrelerden farklı kanserleşme potansiyeline sahip hücrelerdir.
Bu hücrelerin görülmesi serviks kanseriolduğu anlamına gelmemektedir.
Bu hücreler hafiften şiddetliye göre derecelendirilir.( kolposkopi ve biyopsi ile)
Derecelerine göre kriyoterapi;LEEP veya konizsayon ;lazer gibi işlemlerle tedavi edilirler.
Kolposkopi ve biyopsi sonucu serviks kanseri tanısı almış iseniz;
Serviks kanser evrelemesi yapılır: kanserin yayılımının değerlendirilmesidir.
Bunun için MR ;CT;USG gibi bir çok tetkik uygulanır.
Evrelemeye göre tedavi şekli belirlenir. Histerktomi; radikal histerketomi; konizasyon; kemoterapi ; radyoterapi vb.
Serviks kanserinde iyileşme hastlığın evresine ; tümörün tipi ve boyutuna bağlıdır.
**Servikal kanserden korunma ;
-9-26 yaş arası kadınların HPV karşı aşılanması (günümüzde 45 yaşa kadar aşı öneriliyor)
-Pap smear taraması
-HPV testi ( geçirilmiş enfeksiyonu göstermez sadece aktif enfeksiyonu gösterir)
-Seksüel aktif kadınlar aşılanmalı (siğili veya smear patolojisi olnlar aşılanmalı)
-Aşılama tedavi değildir.
-Aşılananlar pap smear tarama testlerini yaptırmaya devam etmelidirler.
-Sigarayı bırakmak ve diyete dikkat etmek koruyucu faktörlerdir.
AŞILAMA
2 Tür aşı vardır:
1-Dörtlü aşı (6;11;16;18)
2-ikili aşı (16;18)
Koldan kas içine 3 doz 6 ay içinde uygulanır.
Ailemde serviks kanseri yok risk altında değilim ?
Yalnızca yaşlı kadınlar için geçerlidir ?
Yalnızca bir partnerim var o halde risk altında olmam?
Sağlıklı besleniyorum;sigara içmiyorum; egzersiz yapıyorum ?
Her zaman güvenli seks yaparım o halde bende olmaz demek
doğru değildir.
DÜZENLİ ARALIKLARLA TARAMA TESTİ YAPTIRMAK GEREKLİDİR.
Serviks kanseri önlenebilir bir kanser türüdür. Smear testi ile erken tanı ve etkin tedavi mümkündür. 45 yaş altı kadınlarda en sık görülen 2. kanser türü ;meme ve akciğer kanserinden sonra kanserden ölümlerin 3. nedenidir. Serviks kanseri Türkiye de en sık görülen 8.kanser türüdür.
Serviks ( rahim ağzı) rahimin vajene açılan boynudur. Serviks aynı zamanda enfeksiyonların rahime ulaşmasını engelleyen önemli bir bariyerdir.. Gebelikte bebeği rahim içinde tutmaya yardımcı olur. Serviksin dış yüzeyinde cilt tipi (squamöz) yassı hücreler; iç kısmında bez ( glandüler ) hücreler bulunmaktadır. Servikal kanserler; en çok bu iki hücrenin geçiş alanı olan ve transformasyon zonu denilen alandan gelişirler. Rahim ve serviks çevresinde lenf düğümleribulunur ve kanser ameliyatlarında bu lenf düğümleri de alınır.
Serviks hücreleri anormalleşip kontrolsüz biçimde büyümeye başladıklarında serviks kanseri oluşmaktadır. Serviks kanseri önemli bir sağlık sorunudur. Servikal kanser için en büyük risk hiç smear testi yaptırmamaktır. Türkiye de servikal kanser tarama programları uygulanmaktadır.
SERVİKS KANSERİ RİSKLERİ
HPV ( HUMAN PAPİLLOMA VİRÜS)
80 den fazla HPV virüsü servik kanseri için risk faktörüdür. Cinsel yolla bulaşarak serviksi enfekte eder. Enfeksiyonların yaklaşık yarısı kanser ile ilişkilidir. HPV nin genital siğillerin % 90 nına ve serviks kanserlerinin % 70 ne neden olan 4 tipine karşı (6;11;16;18) aşı geliştirilmiştir. Cinsel hayata erken başlamak ve çok partner değiştirmek riski arttırır. Doğum kontrol haplarını 5 yıldan uzun süre kullananlarda risk artmaktadır. 7 veya daha fazla gebelik geçirenlerde Sigara kullananlarda kullanmayanlara göre serviks kanser olasılığı yükselir. (serviks epitelinde direkt hasara neden olur) Klamidya enfeksiyonu HPV nin servikse daha kolay yerleşmesine neden olmaktadır. Bağışıklık sisteminin zayıflaması diğer bir risk faktörüdür. Anne ve/ veya kızkardeşde serviks kanseri olması önemli bir risk faktörüdür. Diyette A;C;E vitaminlerinin yüksek miktarda alınmasının kanser riskini azalttığı henüz tam kanıtlanmamıştır.
RAHİM AĞZI KANSER TARAMASI
Rahim ağzı (serviks) kanseri oluşmadan durdurulabileceği için servikal tarama çok önemlidir. Kanser öncesi hücreler tespit edilebildiği için serviks kanseri önlenebilir birkaç kanser türünden biridir. En az 3-5 yılda 1 tarama testi yaptırmanız önerilir. Taramalara 21 yaşında veya ilk cinsel ilişkiye başlanmasından 3 yıl sonra başlanması önerilmektedir.( 3 yıldan amaç HPV enfeksiyonu 3 yıl içinde kendiliğinden gerileyebilir. Böylece spontan gerileyecek olan lezyonlara gereksiz işlem yapılması önlenebilir.) 30 yaşından sonra tarama testi yapılıyorsa yapılıyorsa yılda 1 uygulanır. 30 yaşından sonra 3 adet normal tarama sonucu varsa tarama aralığı 2 veya 3 yıla çıkarılabilir. 70 yaşından sonra önceki 3 smear testi normalse veya 10 yıldır anormal sonuç yoksa tarama sonlandırılır. Güncel bir normal sonucu olan 65 yaşındaki hastanın taramadan çıkarılabileceği söylenmektedir.
TARAMA TESTLERİ : PAP SMEAR VE HPV DNA
PAP SMEAR :
PAP SMEAR ALMAK İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR:
En az 48 saat cinsel perhiz
En az 24 saat süreyle vajinal duş yapılmaması
En az 48 saat süreyle vajinal ilaç kullanılmaması
Vajinal kanama olmaması
Eğer yapılmışsa kolposkopik uygulama üzerinden en az 24 saat süre geçmişolmalıdır.
Yeni bir smear almak için önceki smear en az 3 ay önce alınmış olmalıdır.
Yapılmış servikal ameliyatın üzerinden en az 3 ay geçmiş olmalıdır.
Servikal smear için en uygun günler adet bitiminden sonraki günlerdir.
Servikal smear kalitesini bozan etkenler;
Vajinal enfeksiyonlar
Şiddetli genital atrofi
Gebelik ;doğum sonrası dönem ve emzirme dönemi
Radyoterapi öyküsü
Servikal smear alınması;
Son derece basit ve ağrısız bir işlemdir.
Jinekolojik muayene sırasında rahatlıkla alınabilir.
Tek kullanımlık vajinal speculum denilen alet kullanılır ve bir fırça yardımıyla end.(iç) ve egzo(dış)servikal kanaldan hafifçe dokunarak bir sürüntü alınır.
Alınan örnek 1 veya 2 cam üzerine yayılarak üzerine spray sıkılarak veya %95 lik alkol içine 10dk. konarak fikse edilir.
Pap smear sonuçları;
Size anormal veya hücresel değişiklikler olup olmadığı bildirilebilir.
Değişikliklerin derecesine bağlı olarak 2. pap smear önerilebilir veya kolposkopi denilen mikroskopik inceleme altında biyopsi önerilebilir.
HPV DNA TESTİNİN TARAMADAKİ YERİ
Günümüzda yaklaşık olarak 15 yüksek riskli HPV tipinin kansere neden olduğu bilinmektedir.
HPV testi kansre taramalarında önemli yararlar sağlayabilir.
HPV DNA testinin smear ile birlikte kullanılması önemli bir yaklaşım haline gelmektedir.
Ancak genç kadınlarda HPV enfeksiyonu büyük oranda geçici olduğu için 30 yaş altında primer taramada önerilmemektedir.
HPV DNA TESTİ
*Herhangi bir yaşta saptanan ASCUS(Atipik squamöz cell) varlığında
*HPV pozitif ASCUS izlenmesinde
*ASCUS da yüksek grade elimine edilemezse
*LSIL
*Tedavi edilen olguların izlenmesinde kullanılr.
KOLPOSKOPİ
Serviksi 6-40 büyütebilen optik bir alettir.
Şüpheli alanlardan görerek biyopsi alınmasını sağlar.
Ancak kolposkopi pahalı; zaman alan ve tecrübe gerektiren bir tetkiktir.
SERVİKS KANSER BELİRTİLERİ:
*Adet dönemi haricinde vajinal kanama olması
-adet periodları arasında
-cinsel ilişki sırasında veya sonrasında
-menapozda herhangi bir zamanda
*Kötü kokulu vajinal akıntı
*Cinsel ilişki sırasında rahatsızlıkhissi veya ağrı
*Prekanseröz lezyonlar genelde belirti göstermezler ve bu nedenle düzenli smear testi yaptırmak önemlidir.
SERVİKS (RAHİM AĞZI) KANSER TİPLERİ
1-Yassı (squamöz) hücreli (en sık tiptir- serviks dış kısmı)
2-Adenokarsinom ( bez hücrelerden)
Kanser öncüsü hücreler:
Bu hücreler normal hücrelerden farklı kanserleşme potansiyeline sahip hücrelerdir.
Bu hücrelerin görülmesi serviks kanseriolduğu anlamına gelmemektedir.
Bu hücreler hafiften şiddetliye göre derecelendirilir.( kolposkopi ve biyopsi ile)
Derecelerine göre kriyoterapi;LEEP veya konizsayon ;lazer gibi işlemlerle tedavi edilirler.
Kolposkopi ve biyopsi sonucu serviks kanseri tanısı almış iseniz;
Serviks kanser evrelemesi yapılır: kanserin yayılımının değerlendirilmesidir.
Bunun için MR ;CT;USG gibi bir çok tetkik uygulanır.
Evrelemeye göre tedavi şekli belirlenir. Histerktomi; radikal histerketomi; konizasyon; kemoterapi ; radyoterapi vb.
Serviks kanserinde iyileşme hastlığın evresine ; tümörün tipi ve boyutuna bağlıdır.
**Servikal kanserden korunma ;
-9-26 yaş arası kadınların HPV karşı aşılanması (günümüzde 45 yaşa kadar aşı öneriliyor)
-Pap smear taraması
-HPV testi ( geçirilmiş enfeksiyonu göstermez sadece aktif enfeksiyonu gösterir)
-Seksüel aktif kadınlar aşılanmalı (siğili veya smear patolojisi olnlar aşılanmalı)
-Aşılama tedavi değildir.
-Aşılananlar pap smear tarama testlerini yaptırmaya devam etmelidirler.
-Sigarayı bırakmak ve diyete dikkat etmek koruyucu faktörlerdir.
AŞILAMA
2 Tür aşı vardır:
1-Dörtlü aşı (6;11;16;18)
2-ikili aşı (16;18)
Koldan kas içine 3 doz 6 ay içinde uygulanır.
Ailemde serviks kanseri yok risk altında değilim ?
Yalnızca yaşlı kadınlar için geçerlidir ?
Yalnızca bir partnerim var o halde risk altında olmam?
Sağlıklı besleniyorum;sigara içmiyorum; egzersiz yapıyorum ?
Her zaman güvenli seks yaparım o halde bende olmaz demek
doğru değildir.
DÜZENLİ ARALIKLARLA TARAMA TESTİ YAPTIRMAK GEREKLİDİR.