Kurban Bayramında Beslenme
Toplumumuz da sevinç; kardeşlik; barış ve paylaşma anlamına gelen bayramlar; bütün aile bireylerinin bir araya geldiği; geniş sofraların kurulduğu günlerdir. Bayram telaşı ve akraba ziyaretleri beslenme düzenimizde değişikliklere; öğün atlamaya neden olabilmektedir. Kurban Bayram’ında şeker ve şekerli gıdalar ile özellikle kırmızı et tüketimi artmaktadır. Bu nedenle şişmanlık; kalp ve damar hastalığı; diyabet; hipertansiyon; böbrek hastalığı ve mide rahatsızlığı gibi sağlık problemleri olan bireyler ile çocuk ve yaşlılar bu dönemde beslenmelerine dikkat etmelidir.
Aşırı miktarlarda ve uygun koşullarda pişirilmemiş etler tansiyonun ve şekerin yükselmesine neden olur. Etler; doymuş yağ içerdikleri için yüksek miktarlarda tüketimi alınan doymuş yağ miktarını arttıracağından kalp damar hastalıkları açısından da sakıncalıdır. Dikkat edilmesi gereken önlemlerin herkes için geçerli olduğu unutulmayıp kurban bayramında da; sağlıklı beslenmeye; yiyecek seçimine; porsiyon kontrolüne ve besin gruplarının dengeli dağılımına önem verilmelidir.
Kurbanlığın veteriner kontrolünden geçmiş olmasına mutlaka dikkat edilmelidir. Kontrolleri yapılmayan ve uygun koşullarda kesilmemiş kurbanlık hayvanlardan insanlara tenya; brusella; toksoplazma; verem; salmonella gibi hastalıkların bulaşma riski yüksektir.
Kurban eti kesildikten hemen sonra tüketilmemelidir. Yeni kesilmiş hayvan etleri serttir ve hem pişirmede hem de sindirimde zorluk yaratır. Özellikle mide- bağırsak hastalığı bulanan; sindirim problemleri yaşayan bireyler etleri 24 saat buzdolabında beklettikten sonra tüketmelidir.
Etler; büyük parçalar şeklinde değil; tek pişirimlik miktarlarda; buzdolabı poşetlerine koyularak dolapların buzluk kısmında veya derin dondurucuda saklanmalıdır. Buzdolabında -2 santigrat derecede birkaç hafta; derin dondurucuda ise -18 santigrat derecede 3 ay kadar etler saklanabilmektedir. Pişirmek için kullanılacak etler oda ısısında açıkta bırakılacak şekilde değil; buzdolabının alt bölmesinde ya da akan soğuk su altında çözdürülmelidir. Çözünen etlerde mikroorganizma üreyebileceği için hemen pişirilmeli ve tekrar dondurulmamalıdır.
Etler hazırlanırken görünür yağlar etten temizlenmelidir. Et doğramada kullanılan kesme tahtaları ve bıçaklar çiğ sebze ve meyve doğramada kullanılmamalıdır. Çiğ etten damlayan suların diğer besinlere bulaşmamasına dikkat edilmelidir.
Etler pişirilirken haşlama; ızgara; fırında pişirme yöntemleri tercih edilmelidir. Kavurma ve kızartmalardan uzak durulmalıdır. Etle yapılan yemekler etin kendi yağı ile pişirilmeli ve ilave yağ eklenmemelidir. Özellikle kuyruk yağı veya tereyağının yemeklerde kullanılmasından kaçınılmalıdır. Etler ızgarada pişirilirken; etle ateş arasındaki uzaklık eti yakmayacak şekilde 15 santimetre olarak ayarlanmalı; kömür tam olarak yanıp; yarı kor haline geldikten sonra etler pişirilmelidir. Yanmış etlerde kansere neden olan maddeler oluştuğu için etler orta ısıda pişirilmeli. Isının dengeli dağılarak etlerin iç yüzeyinin pişmesi sağlanmalıdır.
Yeterli ve dengeli beslenme ilkelerine uygun olarak beslenmek için mutlaka etin yanında diğer besin gruplarına yer verilmelidir. Sebze yemekleri; salatalar; yoğurt- ayran gibi süt ürünleri sofrada mutlaka bulunmalıdır. Ekmek olarak tam buğday; çavdar ekmeği veya bulgur; kabuklu pirinç tercih edilmelidir. Et tüketiminde aşırıya kaçmadan; günlük 3-4 porsiyon(100-120 gram) et tüketilmeli. C vitamini etlerde bulunan demirin emilimini arttırdığı için; etler sebzelerle; taze salatalar ve taze sıkılmış meyve sularıyla tüketilmelidir.
Aşırı tatlı tüketiminden kaçınılmalı; şerbetli ve hamurlu tatlılar yerine sütlü tatlılar; meyveler; meyveli tatlılar tercih edilmelidir. Günde 1 porsiyondan fazla tatlı tüketmemeye dikkat edilmelidir.
Aşırı miktarlarda ve uygun koşullarda pişirilmemiş etler tansiyonun ve şekerin yükselmesine neden olur. Etler; doymuş yağ içerdikleri için yüksek miktarlarda tüketimi alınan doymuş yağ miktarını arttıracağından kalp damar hastalıkları açısından da sakıncalıdır. Dikkat edilmesi gereken önlemlerin herkes için geçerli olduğu unutulmayıp kurban bayramında da; sağlıklı beslenmeye; yiyecek seçimine; porsiyon kontrolüne ve besin gruplarının dengeli dağılımına önem verilmelidir.
Kurbanlığın veteriner kontrolünden geçmiş olmasına mutlaka dikkat edilmelidir. Kontrolleri yapılmayan ve uygun koşullarda kesilmemiş kurbanlık hayvanlardan insanlara tenya; brusella; toksoplazma; verem; salmonella gibi hastalıkların bulaşma riski yüksektir.
Kurban eti kesildikten hemen sonra tüketilmemelidir. Yeni kesilmiş hayvan etleri serttir ve hem pişirmede hem de sindirimde zorluk yaratır. Özellikle mide- bağırsak hastalığı bulanan; sindirim problemleri yaşayan bireyler etleri 24 saat buzdolabında beklettikten sonra tüketmelidir.
Etler; büyük parçalar şeklinde değil; tek pişirimlik miktarlarda; buzdolabı poşetlerine koyularak dolapların buzluk kısmında veya derin dondurucuda saklanmalıdır. Buzdolabında -2 santigrat derecede birkaç hafta; derin dondurucuda ise -18 santigrat derecede 3 ay kadar etler saklanabilmektedir. Pişirmek için kullanılacak etler oda ısısında açıkta bırakılacak şekilde değil; buzdolabının alt bölmesinde ya da akan soğuk su altında çözdürülmelidir. Çözünen etlerde mikroorganizma üreyebileceği için hemen pişirilmeli ve tekrar dondurulmamalıdır.
Etler hazırlanırken görünür yağlar etten temizlenmelidir. Et doğramada kullanılan kesme tahtaları ve bıçaklar çiğ sebze ve meyve doğramada kullanılmamalıdır. Çiğ etten damlayan suların diğer besinlere bulaşmamasına dikkat edilmelidir.
Etler pişirilirken haşlama; ızgara; fırında pişirme yöntemleri tercih edilmelidir. Kavurma ve kızartmalardan uzak durulmalıdır. Etle yapılan yemekler etin kendi yağı ile pişirilmeli ve ilave yağ eklenmemelidir. Özellikle kuyruk yağı veya tereyağının yemeklerde kullanılmasından kaçınılmalıdır. Etler ızgarada pişirilirken; etle ateş arasındaki uzaklık eti yakmayacak şekilde 15 santimetre olarak ayarlanmalı; kömür tam olarak yanıp; yarı kor haline geldikten sonra etler pişirilmelidir. Yanmış etlerde kansere neden olan maddeler oluştuğu için etler orta ısıda pişirilmeli. Isının dengeli dağılarak etlerin iç yüzeyinin pişmesi sağlanmalıdır.
Yeterli ve dengeli beslenme ilkelerine uygun olarak beslenmek için mutlaka etin yanında diğer besin gruplarına yer verilmelidir. Sebze yemekleri; salatalar; yoğurt- ayran gibi süt ürünleri sofrada mutlaka bulunmalıdır. Ekmek olarak tam buğday; çavdar ekmeği veya bulgur; kabuklu pirinç tercih edilmelidir. Et tüketiminde aşırıya kaçmadan; günlük 3-4 porsiyon(100-120 gram) et tüketilmeli. C vitamini etlerde bulunan demirin emilimini arttırdığı için; etler sebzelerle; taze salatalar ve taze sıkılmış meyve sularıyla tüketilmelidir.
Aşırı tatlı tüketiminden kaçınılmalı; şerbetli ve hamurlu tatlılar yerine sütlü tatlılar; meyveler; meyveli tatlılar tercih edilmelidir. Günde 1 porsiyondan fazla tatlı tüketmemeye dikkat edilmelidir.