6-12 Yaş Çocuğunun Gelişimsel Özellikleri
6- 12 YAŞ ÇOCUĞUNUN GELİŞİMSEL ÖZELLİKLERİ
6-12 yaş dönemi; çocukluk beden yapısından ergenlik beden yapısına; çocukluk duygulardan yetişkin duygulara geçişin yaşandığı bir evredir. Erinlik dönemi olarak adlandırılan evrede bireyde zihinsel; bedensel; duygusal ve sosyal olarak birtakım değişiklikler gözlemlenir. İnsan yaşamında önemli ve kritik bir zaman dilimidir. Ergenlik dönemine geçiştir.
BEDENSEL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
*Okul öncesi dönemle kıyaslandığında büyüme hızı yavaşlamaktadır. 3-6 yaş evresinde büyüme çok hızlıdır.
*Kızlar ereklerden daha kısadır.
*Ağırlık ve boy artışı yavaştır.
*Kızlar erkek çocuklarına nazaran daha erken erinliğe girdiklerinden kızlarda 11-12 yaş evrelerinde boy ve kiloda hızlanma görülür.
*Uzak; yakından daha iyi görüş mesafesindedir.
*Süt dişleri dökülerek kalıcı dişler çıkar.
*Erkekler kızlara nazaran daha fazla hareketlidir; daha enerjiktir. Hareket gerektiren etkinlikleri tercih etme oranı fazladır. Açık havada oyun oynama; yüzme; bisiklete binme; paten kayma ve çeşitli spor faaliyetleri bedensel gelişim açısından faydalı olacaktır.
*Büyük kas gelişimi devam etmektedir.
*El-kol koordinasyonu zayıftır.
*İnce ve kaba motor becerilerinde gelişmeler vardır. (Koşma; tırmanma; atlama; bisiklet kullanma vs..) Erkekler kaba motor becerisinde sorun yaşanmazken; ince motor becerisinde sorun yaşayabilmektedirler. Kızlar da ince motor becerisi de gelişimi iyi düzeydedir. ( Kalem tutuma; resim yapma; yazı yazma; ayakkabı bağlama; çamaşır katlama; paket yapma; kağıt katlama -origami-; vida sıkma vs..) Kasları geliştirici etkinlikler yaptırılmalı.
*Vücut direnci zayıftır bu nedenle hastalıklara yakalanma riskleri yüksektir. Dengeli beslenme konusunda hassas davranılmalı.
*Görme; işitme ve diş kontrolleri yaptırılmalıdır.
*Kemik ve iskelet sistemindeki hızlı gelişim çocuklarda kaslarda büyüme ağrılarına sebebiyet vermektedir.
*Troid bezinin önemi büyüktür. Yeterince salgı üretmemesi durumunda bedensel ve zihinsel gelişim yavaşlar. Böyle bir durumla karşılaşıldığında çocuğun troid kontrolleri yaptırılmalıdır.
*Dönemin sonuna doğru ergenlik belirtileri gözlemlenir.
BİLİŞSEL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
*Somut işlemler evresidir.
*Zaman; mekan; cinsiyet kavramları gelişmiştir. Geçmiş; gelecek ve şimdiki zaman kavramları algılanabilmektedir. Çocuklara kronolojik sırayla olayları ilişkilendirmek zaman kavramını güçlendirecektir.
*Çevresindeki nesneleri sınıflar.
*Zihin gücü gelişmiştir. Kitap okuma çalışmaları yapılması zihin gücünü arttıracaktır.
*Çevre ile etkileşim başlamıştır.
*Bilgi edinme sürecine geçilmiştir. Öğrenme sadece okulda değil; evde; sokakta; her yerde gerçekleşmektedir.
*Dikkat süresi uzamıştır. Ders dinlerken; ödev yaparken ve ders çalışırken daha uzun süre odaklanabilir.
*Çevredeki olayları bütünsel olarak algılar.
*Neden-sonuç ilişkisi kurabilir.
*Zaman planlaması yapabilir.
*Saati öğrenebilir.
*Sayıları kavrama gücü artar.
*Dört işlem yapabilmektedir.
*Dil gelişmiştir. Kelime hazinesi artmıştır.
*Okuma- yazma becerisine sahiptir.
*Özel yetenekler ve ilgi alanları belirginleşmeye başlamıştır. Bu alanlar tesbit edilip çocuk yönlendirilmelidir.
PSİKO-SOSYAL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
*Ergenliğe hazırlık dönemidir. Bu evrenin özellikleri hakkında bilgi edinilmesi ebeveyn olarak çocukla iletişimi güçlendirecektir.
*Sosyalleşme hız kazanmıştır. Sosyal ortamlar oluşturularak çocuğun bu yönünün gelişmesi için zemin hazırlanmalıdır.
*İç dünyaya karşı ilgi artmıştır. Kendisini farkına varma; kendini beğenme duygusu hakimdir. Çocuklar bu yönde desteklenmelidir.
*Fiziki çevre önem kazanmıştır. Dış dünya algılanmaya başlanmıştır.
*Oyun yavaş yavaş önemini yitirmektedir. Yetişkin etkinlikleri önem kazanmaktadır.
* Bir şeyler üretmek çabası vardır. Başarılı olmak; takdir edilmek önem kazanmıştır. Çevreden destek görmek çocuğu motive etmektedir.
*Eleştiriye karşı tepkisel bir yaklaşım vardır. Aile tarafından eleştirilmek istemezler. Sağlıklı iletişim yolu ile yaklaşılmalı.
*Arkadaş grubunun üyesi olmak isteği artmıştır. Çocuğun bu duygusu aile olan iletişim gücüne bağlı olarak değişim gösterir. Sağlıklı iletişim çocukların arkadaş çevresi ile vakit geçirme isteğini azaltır.
*Değer yargıları gelişmiştir. ( İyi-kötü; doğru-yanlış). Çocuklara doğru model olunarak olumlu yönlendirmeler yapılmalıdır.
*Sorumluluk duyusu gelişmiştir. Çocukların yaşına ve cinsiyetine uygun sorumluluklar verilmelidir.
*Arkadaşlara önem verme duygusu güçlenmiştir. Özenti başlamıştır.
*Bağımsız olma isteği artmasının yanı sıra anne babanın ilgi ve sevgisine ihtiyaç duyarlar.
*Dönemin son evresinde çocuk yetişkin muamelesi görmek ister.
* Hemcinse karşı ilgi artar; karşı cinse karşı tepkisel yaklaşım vardır.
Ebeveyn olarak çocuklarımızın içinde bulunduğu gelişim evrelerinin özelliklerinin bilincinde olmak çocukların sağlıklı gelişim sürecinde olup olmadıklarının takibi açısından çok önemlidir. Çocukların zayıf ve güçlü yanları farkında olunursa; zayıf yönler erken zamanda güçlendirilebilir.
6-12 yaş evresi ergenlik öncesi dönem olması itibariyle kritik bir evredir. Bu süreçte çocuklarla kurulan sağlıklı iletişim; fırtınalı olan ergenlik dönemi için önemlidir.
NURAY BAŞTAN AYDIN
PSİKOLOJİK DANIŞMAN VE AİLE DANIŞMANI
6-12 yaş dönemi; çocukluk beden yapısından ergenlik beden yapısına; çocukluk duygulardan yetişkin duygulara geçişin yaşandığı bir evredir. Erinlik dönemi olarak adlandırılan evrede bireyde zihinsel; bedensel; duygusal ve sosyal olarak birtakım değişiklikler gözlemlenir. İnsan yaşamında önemli ve kritik bir zaman dilimidir. Ergenlik dönemine geçiştir.
BEDENSEL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
*Okul öncesi dönemle kıyaslandığında büyüme hızı yavaşlamaktadır. 3-6 yaş evresinde büyüme çok hızlıdır.
*Kızlar ereklerden daha kısadır.
*Ağırlık ve boy artışı yavaştır.
*Kızlar erkek çocuklarına nazaran daha erken erinliğe girdiklerinden kızlarda 11-12 yaş evrelerinde boy ve kiloda hızlanma görülür.
*Uzak; yakından daha iyi görüş mesafesindedir.
*Süt dişleri dökülerek kalıcı dişler çıkar.
*Erkekler kızlara nazaran daha fazla hareketlidir; daha enerjiktir. Hareket gerektiren etkinlikleri tercih etme oranı fazladır. Açık havada oyun oynama; yüzme; bisiklete binme; paten kayma ve çeşitli spor faaliyetleri bedensel gelişim açısından faydalı olacaktır.
*Büyük kas gelişimi devam etmektedir.
*El-kol koordinasyonu zayıftır.
*İnce ve kaba motor becerilerinde gelişmeler vardır. (Koşma; tırmanma; atlama; bisiklet kullanma vs..) Erkekler kaba motor becerisinde sorun yaşanmazken; ince motor becerisinde sorun yaşayabilmektedirler. Kızlar da ince motor becerisi de gelişimi iyi düzeydedir. ( Kalem tutuma; resim yapma; yazı yazma; ayakkabı bağlama; çamaşır katlama; paket yapma; kağıt katlama -origami-; vida sıkma vs..) Kasları geliştirici etkinlikler yaptırılmalı.
*Vücut direnci zayıftır bu nedenle hastalıklara yakalanma riskleri yüksektir. Dengeli beslenme konusunda hassas davranılmalı.
*Görme; işitme ve diş kontrolleri yaptırılmalıdır.
*Kemik ve iskelet sistemindeki hızlı gelişim çocuklarda kaslarda büyüme ağrılarına sebebiyet vermektedir.
*Troid bezinin önemi büyüktür. Yeterince salgı üretmemesi durumunda bedensel ve zihinsel gelişim yavaşlar. Böyle bir durumla karşılaşıldığında çocuğun troid kontrolleri yaptırılmalıdır.
*Dönemin sonuna doğru ergenlik belirtileri gözlemlenir.
BİLİŞSEL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
*Somut işlemler evresidir.
*Zaman; mekan; cinsiyet kavramları gelişmiştir. Geçmiş; gelecek ve şimdiki zaman kavramları algılanabilmektedir. Çocuklara kronolojik sırayla olayları ilişkilendirmek zaman kavramını güçlendirecektir.
*Çevresindeki nesneleri sınıflar.
*Zihin gücü gelişmiştir. Kitap okuma çalışmaları yapılması zihin gücünü arttıracaktır.
*Çevre ile etkileşim başlamıştır.
*Bilgi edinme sürecine geçilmiştir. Öğrenme sadece okulda değil; evde; sokakta; her yerde gerçekleşmektedir.
*Dikkat süresi uzamıştır. Ders dinlerken; ödev yaparken ve ders çalışırken daha uzun süre odaklanabilir.
*Çevredeki olayları bütünsel olarak algılar.
*Neden-sonuç ilişkisi kurabilir.
*Zaman planlaması yapabilir.
*Saati öğrenebilir.
*Sayıları kavrama gücü artar.
*Dört işlem yapabilmektedir.
*Dil gelişmiştir. Kelime hazinesi artmıştır.
*Okuma- yazma becerisine sahiptir.
*Özel yetenekler ve ilgi alanları belirginleşmeye başlamıştır. Bu alanlar tesbit edilip çocuk yönlendirilmelidir.
PSİKO-SOSYAL GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
*Ergenliğe hazırlık dönemidir. Bu evrenin özellikleri hakkında bilgi edinilmesi ebeveyn olarak çocukla iletişimi güçlendirecektir.
*Sosyalleşme hız kazanmıştır. Sosyal ortamlar oluşturularak çocuğun bu yönünün gelişmesi için zemin hazırlanmalıdır.
*İç dünyaya karşı ilgi artmıştır. Kendisini farkına varma; kendini beğenme duygusu hakimdir. Çocuklar bu yönde desteklenmelidir.
*Fiziki çevre önem kazanmıştır. Dış dünya algılanmaya başlanmıştır.
*Oyun yavaş yavaş önemini yitirmektedir. Yetişkin etkinlikleri önem kazanmaktadır.
* Bir şeyler üretmek çabası vardır. Başarılı olmak; takdir edilmek önem kazanmıştır. Çevreden destek görmek çocuğu motive etmektedir.
*Eleştiriye karşı tepkisel bir yaklaşım vardır. Aile tarafından eleştirilmek istemezler. Sağlıklı iletişim yolu ile yaklaşılmalı.
*Arkadaş grubunun üyesi olmak isteği artmıştır. Çocuğun bu duygusu aile olan iletişim gücüne bağlı olarak değişim gösterir. Sağlıklı iletişim çocukların arkadaş çevresi ile vakit geçirme isteğini azaltır.
*Değer yargıları gelişmiştir. ( İyi-kötü; doğru-yanlış). Çocuklara doğru model olunarak olumlu yönlendirmeler yapılmalıdır.
*Sorumluluk duyusu gelişmiştir. Çocukların yaşına ve cinsiyetine uygun sorumluluklar verilmelidir.
*Arkadaşlara önem verme duygusu güçlenmiştir. Özenti başlamıştır.
*Bağımsız olma isteği artmasının yanı sıra anne babanın ilgi ve sevgisine ihtiyaç duyarlar.
*Dönemin son evresinde çocuk yetişkin muamelesi görmek ister.
* Hemcinse karşı ilgi artar; karşı cinse karşı tepkisel yaklaşım vardır.
Ebeveyn olarak çocuklarımızın içinde bulunduğu gelişim evrelerinin özelliklerinin bilincinde olmak çocukların sağlıklı gelişim sürecinde olup olmadıklarının takibi açısından çok önemlidir. Çocukların zayıf ve güçlü yanları farkında olunursa; zayıf yönler erken zamanda güçlendirilebilir.
6-12 yaş evresi ergenlik öncesi dönem olması itibariyle kritik bir evredir. Bu süreçte çocuklarla kurulan sağlıklı iletişim; fırtınalı olan ergenlik dönemi için önemlidir.
NURAY BAŞTAN AYDIN
PSİKOLOJİK DANIŞMAN VE AİLE DANIŞMANI