Bilgisayar ve Çocuk
BİLGİSAYAR VE ÇOCUK
Günümüzde; toplumda gereksinim duyulan ve taktir gören insan profili çok değişmiştir. Bilgiye ulaşabilen; ulaştığı bilgiyi kullanabilen ve yeniliklere ayak uyduran bireyler güçlü ve saygıyı hak eden kişiler olarak görülmektedir. Bu değişime ayak uydurmak için adapte olmamız gereken durumlardan birisi de bilgisayar kullanımıdır. Bilgisayarla tanışmak çağımız gereği kaçınılmaz bir durum olmuştur. Bu nedenle hem kendinizi hem de çocuğunuzu bilgisayar kullanımı konusunda bilinçlendirmeli ve disipline etmelisiniz.
Bilgisayarlar yaşamımıza olumlu bir çok katkı sağlamanın yanı sıra fiziksel; sosyal ve psikolojik sağlıkla ilgili problemlere de yol açmaktadır. Bu sıkıntılar fiziksel boyutta sırt ve boyun ağrıları; gözlerde yorgunluk yada batma; el bileği ve parmaklarda hareket bozuklukları; uyku sorunları olarak sıralanabilir. Psikolojik boyutta bilgisayar bağımlılığı ve bunun sonucu olarak günlük işlerini gerçekleştirememe; bedensel ihtiyaçlarına zaman ayıramama gibi sorunlar vardır. Sosyal boyutta ise aile ile iletişim kurma talebinde düşüş ve sosyal yaşantıda azalma sayılabilir.
Fiziksel sıkıntıları önlemek için bilgisayarın bulunduğu odanın ışığının ve açısının ayarlanması; bilgisayarla gözün aynı hizada bulunması ve oturulan sandalyenin sırtı destekleyecek nitelikte olması tavsiye edilir. Bilgisayar başında uzun saatler oturanların pek çok başka fizyolojik sıkıntı ile de karşılaştıkları gerçektir. Bu konuda çocukları ve gençleri bilgilendirmek gereklidir.
Sosyal ve psikolojik alanda yaşanan sorunlar ise biraz daha karmaşıktır. Bilgisayar ve internet; doğru biçimde kullanıldığında yararlı bir teknolojik araçtır ancak birçok çocuk ve gencin bilgisayarı bilinçsizce kullandığını gözlemleriz. 5 yaşındaki bir çocuk bile bilgisayarda oyun oynayabilir ve siz de şaşarsınız. ‘Çocuklar bizden çok şey biliyor maşallah’ diyerek içten içe sevinirsiniz ancak çocuklar düşündüğünüz kadar çok şey bilmiyorlar. Oyun oynamayı; sosyal paylaşım sitesinde kişi eklemeyi ya da engellemeyi çok iyi biliyorlar ancak bilgisayarda bir sunum hazırla ya da kurallarına uygun bir yazı yaz deseniz yapamazlar. Bilgisayara yazıcı ekle deseniz ekleyemezler. İşin özü onlar sadece birkaç konuda iyiler ancak teknolojiye hakim değiller. Oysa amaç bu teknolojiyi kendi lehlerine kullanabilmelerini sağlamak olmalıdır.
Çünkü gereksiz yere saatler boyunca bilgisayarın başında geçen zaman onların hem hayatlarından hem de sosyal yaşantılarından çalmaktadır. Bu nedenle çocuklarımıza bilinçli bilgisayar ve internet kullanıcısı olmayı öğretmeliyiz. Mümkünse biz de bu teknoloji ile tanışmalıyız. Çoğu küçük yaştaki birçok çocuk internette oyun oynarken önlerine düşüveren uygunsuz resimlere şahit olabilmektedir ya da internette paylaşım sitelerindeki küfürleri görmektedir. Buna rağmen çözüm eve internet bağlatmamak ya da bilgisayar almamakta değildir. Günümüzde böyle bir tedbir hem anlamsız hem de çok katı olacaktır. Her sokakta bulunan internet kafeler çocuğu daha büyük tehditler altında bırakmaktadır. Çocuğun gözünüzün önünde bu teknoloji ile haşır neşir olması bilmediğiniz mekanlarda internete girmesinden daha iyidir.
Çocuklara teknolojiyi yasaklamak yerine bilgisayar başında nitelikli zaman geçirme alışkanlığı kazandırılabilir. Peki ama nasıl?
*Bunun için bilgisayarı mümkünse evinizin ortak bir mekanına kurun. Siz de bilgisayarı kullanın. Bilgisayar onun tekelinde ve oyuncağı değil diğer teknolojik aletler gibi ailenin ortak kullanımında olsun.
*Zaman zaman onunla bazı konuları yaş dönemine uygun olarak paylaşın. Sosyal paylaşım adresi varsa siz de bir adres edinin. Akrabalarınızın fotoğraflarını birlikte paylaşın ve eğlenin. Böylelikle onun kimlerle etkileşimde olduğunu da görebilirsiniz.
*Ona sayfasına inen bilmediği linklere tıklamaması gerektiğini yoksa bilgisayarına bulaşan virüsün bilgisayarı çökertebileceğini söyleyin. Çünkü bu virüsler bilgisayarınıza ciddi zararlar verebilir.
*Filtre uygulamayı gereksiz görüyorum çükü filtreler tüm iletileri engelleyemez. Hem yasaklar daha caziptir. Bu tutumla çocuğa ‘sana güvenmiyorum’ şeklinde bir mesaj da vermiş olursunuz. Bu sebeple çocuğunuza bazı sitelere girebileceğini ancak bilmediği sitelere girmesini onaylamadığınızı söyleyin.
*Ona internette ve tanımadığı kişilerle günlük yaşamında olduğu gibi görgü kurallarına uyarak iletişim kurması gerektiğini anlatın. İnternet üzerinden yapılan saygısızlıkların da tespit edildiği ve cezalandırıldığı hakkında bilgilendirin.
*İnternet üzerinde tanıştığı ya da oyun oynadığı kişilerle özel hayatını paylaşmaması ve ailesinin onayı olmadan gerçek hayatta görüşmemesi gerektiğini anlatın.
*Bilgisayar başında geçirdiği vakti hesaplayın ve onunla bu sürede yapabileceği diğer aktiviteler hakkında konuşun. ‘ 2 saat oyun oynadın. Acaba bu sürede 2 saat futbol oynasaydın ne olurdu? Çok iyi bir antrenman olurdu. 2 saat ders çalışsaydın ne olurdu? Sınav dönemin çok rahat geçerdi ‘ vb.
*Çocuğun bilgisayar başında geçirdiği süreyi takip edin ve mutlaka sınırlandırın. Çünkü bilgisayar öyle bir şey ki eğer siz onu kaldırmazsanız bazı çocuklar yemek yememe pahasına dahi başından kalkmayabilirler…
*Her zaman olduğu gibi bu konuda da kuralların olması en sağlıklı yoldur. Çocuk sınırsızlık duygusunu yaşamamalıdır. Bazen o büyülü kutunun düğmesini kapatmalı ve kendini başka aktivitelere yönlendirebilmelidir.
*Eğer çocuğunuz bilgisayara aşırı bağımlılık gösteriyorsa onun hayatını başka aktivitelerle doldurmak; onun biraz uzaklaşmasını sağlayacaktır. Spor; sanat vb.
*Teknolojiye ve dijital dünyaya ilgisi varsa ona teknik anlamda destek alabileceği ortamlar yaratarak kendini bu konuda geliştirmesi sağlanabilir. Böylelikle bilgisayar başında kaldığı süreyi programlama; site kurma gibi daha faydalı işlerle geçirmiş olur.
*Oynadığı oyunları takip edebilir ve faydalı oyunlara yönlendirebilirsiniz. Örneğin strateji oyunları; öğretici oyunlar; dil eğitim setleri vb.
*Seçici olmayı öğretin. Herkesi arkadaş olarak eklemenin ve her gruba üye olmanın gereksizliği; mail ortamının gereksiz materyallerden temizliği gibi konularda rehberlik edin. Bilgisayar ortamlarını sadeleştirmeleri için teşvik edin.
*Bilgisayarı ve interneti kötü amaçla kullanmanın hem ahlak kurallarına hem de yasalara aykırı olduğunu belirtin.
*Siz de bilgisayarı bilinçli kullanarak örnek olun.
Eğer tüm tedbirlerinize rağmen çocuğunuz hala uzun saatlerini bilgisayar başında geçiriyorsa ve siz bu sürede ne yaptığı ile ilgili bilgi edinemiyorsanız kural koymanın vakti gelmiş de geçiyor demektir.
Kural koyarken agresif ve katı değil; kararlı ve anlayışlı olun.
Örneğin çocuğunuz günde 3-5 saatini hatta tatil günlerinde 6-8 saatini bilgisayar başında geçiriyor ve hiç bir şekilde sizi odasına almıyor ve sizinle iletişime geçmiyorsa:
Önce iletişim becerilerinizi kullanın ve ben dili ile ona bu durumun sizi çok endişelendirdiğini anlatın. Daha sonra da bu konuyu aile olarak görüşmek istediğinizi söyleyin. Rahat konuşabileceğiniz bir oda ve zaman seçin. Anne-baba olarak birlikte konuşun. Ona endişelerinizi anlatın. Daha sonra bilgisayar başında geçirdiği sürenin hem uzmanlara göre hem de size göre çok uzun olduğunu belirtin. Bir gencin ya da çocuğun okul zamanı bilgisayara ayıracak günde 1 saatten çok vakti olamaz. Hafta sonu da süre abartılmamalıdır. Çünkü bu tempoya alışan çocuk bilgisayar başında olmadığında ne yapacağını bilememektedir.
Konuşmanız esnasında sizin için uygun gördüğünüz saat aralığını ve toplam bilgisayar kullanım süresini çocuğa söyleyin. Önce itiraz edecek ve tepki verecektir. Bağırıp çağırmayın. Sadece onun için doğru olanın bu olduğuna inandığınızı ve bir süre bunu denemek istediğinizi kararlı bir dille ifade edin. Eğer çok tepki verirse ki olabilir yarım saat esnetme yapın ki o da kendini iyi hissetsin. Bir süre bu uygulamayı deneyin .Örneğin bir hafta sonra tekrar konuşun ve uygulamayı değerlendirin. İnanın ki 2 hafta sonunda çocuk artık o süre içerisinde bile bilgisayar başında kalmayabilir çünkü bu sürede mecburen başka meşgaleler bulmuş olacaktır.
Bazı çocuklar daha dirençlidir ancak siz ondan daha dirençli olmak zorundasınız. Direnç ergenlikte daha fazla olduğu için çocuğunuzda bilgisayara aşırı eğilim görürseniz daha küçük yaşlarda aile olarak kurallarınızı koyun ki bu alışkanlık ergenlikten önce azalmış olsun. Alışkanlıklar çok güçlüdür. Özellikle sosyal olarak bağımlı ya da psikolojik olarak kaygılı çocuklarda bilgisayara bağımlılık daha fazla olabilmektedir.
Elbette ki bilgisayarı artık hayatımıza almamak gibi bir şansımız yok ancak çocuklarımızı bilinçlendirerek bilgisayarı bir araç olarak verimli bir şeklide kullanmalarını sağlayabiliriz. Bunun tersi bir durum gördüğümüzde bu konuda tedbir almak gereklidir. Eğer anne-baba olarak tedbirler yetersiz kalıyorsa profesyonel destek de alınmalıdır. Bu aşamalar yaşanırken çocuğunuzla kuracağınız doğru bir iletişim ise sizin işinizi kolalaştıracak bir faktör olacaktır.
Günümüzde; toplumda gereksinim duyulan ve taktir gören insan profili çok değişmiştir. Bilgiye ulaşabilen; ulaştığı bilgiyi kullanabilen ve yeniliklere ayak uyduran bireyler güçlü ve saygıyı hak eden kişiler olarak görülmektedir. Bu değişime ayak uydurmak için adapte olmamız gereken durumlardan birisi de bilgisayar kullanımıdır. Bilgisayarla tanışmak çağımız gereği kaçınılmaz bir durum olmuştur. Bu nedenle hem kendinizi hem de çocuğunuzu bilgisayar kullanımı konusunda bilinçlendirmeli ve disipline etmelisiniz.
Bilgisayarlar yaşamımıza olumlu bir çok katkı sağlamanın yanı sıra fiziksel; sosyal ve psikolojik sağlıkla ilgili problemlere de yol açmaktadır. Bu sıkıntılar fiziksel boyutta sırt ve boyun ağrıları; gözlerde yorgunluk yada batma; el bileği ve parmaklarda hareket bozuklukları; uyku sorunları olarak sıralanabilir. Psikolojik boyutta bilgisayar bağımlılığı ve bunun sonucu olarak günlük işlerini gerçekleştirememe; bedensel ihtiyaçlarına zaman ayıramama gibi sorunlar vardır. Sosyal boyutta ise aile ile iletişim kurma talebinde düşüş ve sosyal yaşantıda azalma sayılabilir.
Fiziksel sıkıntıları önlemek için bilgisayarın bulunduğu odanın ışığının ve açısının ayarlanması; bilgisayarla gözün aynı hizada bulunması ve oturulan sandalyenin sırtı destekleyecek nitelikte olması tavsiye edilir. Bilgisayar başında uzun saatler oturanların pek çok başka fizyolojik sıkıntı ile de karşılaştıkları gerçektir. Bu konuda çocukları ve gençleri bilgilendirmek gereklidir.
Sosyal ve psikolojik alanda yaşanan sorunlar ise biraz daha karmaşıktır. Bilgisayar ve internet; doğru biçimde kullanıldığında yararlı bir teknolojik araçtır ancak birçok çocuk ve gencin bilgisayarı bilinçsizce kullandığını gözlemleriz. 5 yaşındaki bir çocuk bile bilgisayarda oyun oynayabilir ve siz de şaşarsınız. ‘Çocuklar bizden çok şey biliyor maşallah’ diyerek içten içe sevinirsiniz ancak çocuklar düşündüğünüz kadar çok şey bilmiyorlar. Oyun oynamayı; sosyal paylaşım sitesinde kişi eklemeyi ya da engellemeyi çok iyi biliyorlar ancak bilgisayarda bir sunum hazırla ya da kurallarına uygun bir yazı yaz deseniz yapamazlar. Bilgisayara yazıcı ekle deseniz ekleyemezler. İşin özü onlar sadece birkaç konuda iyiler ancak teknolojiye hakim değiller. Oysa amaç bu teknolojiyi kendi lehlerine kullanabilmelerini sağlamak olmalıdır.
Çünkü gereksiz yere saatler boyunca bilgisayarın başında geçen zaman onların hem hayatlarından hem de sosyal yaşantılarından çalmaktadır. Bu nedenle çocuklarımıza bilinçli bilgisayar ve internet kullanıcısı olmayı öğretmeliyiz. Mümkünse biz de bu teknoloji ile tanışmalıyız. Çoğu küçük yaştaki birçok çocuk internette oyun oynarken önlerine düşüveren uygunsuz resimlere şahit olabilmektedir ya da internette paylaşım sitelerindeki küfürleri görmektedir. Buna rağmen çözüm eve internet bağlatmamak ya da bilgisayar almamakta değildir. Günümüzde böyle bir tedbir hem anlamsız hem de çok katı olacaktır. Her sokakta bulunan internet kafeler çocuğu daha büyük tehditler altında bırakmaktadır. Çocuğun gözünüzün önünde bu teknoloji ile haşır neşir olması bilmediğiniz mekanlarda internete girmesinden daha iyidir.
Çocuklara teknolojiyi yasaklamak yerine bilgisayar başında nitelikli zaman geçirme alışkanlığı kazandırılabilir. Peki ama nasıl?
*Bunun için bilgisayarı mümkünse evinizin ortak bir mekanına kurun. Siz de bilgisayarı kullanın. Bilgisayar onun tekelinde ve oyuncağı değil diğer teknolojik aletler gibi ailenin ortak kullanımında olsun.
*Zaman zaman onunla bazı konuları yaş dönemine uygun olarak paylaşın. Sosyal paylaşım adresi varsa siz de bir adres edinin. Akrabalarınızın fotoğraflarını birlikte paylaşın ve eğlenin. Böylelikle onun kimlerle etkileşimde olduğunu da görebilirsiniz.
*Ona sayfasına inen bilmediği linklere tıklamaması gerektiğini yoksa bilgisayarına bulaşan virüsün bilgisayarı çökertebileceğini söyleyin. Çünkü bu virüsler bilgisayarınıza ciddi zararlar verebilir.
*Filtre uygulamayı gereksiz görüyorum çükü filtreler tüm iletileri engelleyemez. Hem yasaklar daha caziptir. Bu tutumla çocuğa ‘sana güvenmiyorum’ şeklinde bir mesaj da vermiş olursunuz. Bu sebeple çocuğunuza bazı sitelere girebileceğini ancak bilmediği sitelere girmesini onaylamadığınızı söyleyin.
*Ona internette ve tanımadığı kişilerle günlük yaşamında olduğu gibi görgü kurallarına uyarak iletişim kurması gerektiğini anlatın. İnternet üzerinden yapılan saygısızlıkların da tespit edildiği ve cezalandırıldığı hakkında bilgilendirin.
*İnternet üzerinde tanıştığı ya da oyun oynadığı kişilerle özel hayatını paylaşmaması ve ailesinin onayı olmadan gerçek hayatta görüşmemesi gerektiğini anlatın.
*Bilgisayar başında geçirdiği vakti hesaplayın ve onunla bu sürede yapabileceği diğer aktiviteler hakkında konuşun. ‘ 2 saat oyun oynadın. Acaba bu sürede 2 saat futbol oynasaydın ne olurdu? Çok iyi bir antrenman olurdu. 2 saat ders çalışsaydın ne olurdu? Sınav dönemin çok rahat geçerdi ‘ vb.
*Çocuğun bilgisayar başında geçirdiği süreyi takip edin ve mutlaka sınırlandırın. Çünkü bilgisayar öyle bir şey ki eğer siz onu kaldırmazsanız bazı çocuklar yemek yememe pahasına dahi başından kalkmayabilirler…
*Her zaman olduğu gibi bu konuda da kuralların olması en sağlıklı yoldur. Çocuk sınırsızlık duygusunu yaşamamalıdır. Bazen o büyülü kutunun düğmesini kapatmalı ve kendini başka aktivitelere yönlendirebilmelidir.
*Eğer çocuğunuz bilgisayara aşırı bağımlılık gösteriyorsa onun hayatını başka aktivitelerle doldurmak; onun biraz uzaklaşmasını sağlayacaktır. Spor; sanat vb.
*Teknolojiye ve dijital dünyaya ilgisi varsa ona teknik anlamda destek alabileceği ortamlar yaratarak kendini bu konuda geliştirmesi sağlanabilir. Böylelikle bilgisayar başında kaldığı süreyi programlama; site kurma gibi daha faydalı işlerle geçirmiş olur.
*Oynadığı oyunları takip edebilir ve faydalı oyunlara yönlendirebilirsiniz. Örneğin strateji oyunları; öğretici oyunlar; dil eğitim setleri vb.
*Seçici olmayı öğretin. Herkesi arkadaş olarak eklemenin ve her gruba üye olmanın gereksizliği; mail ortamının gereksiz materyallerden temizliği gibi konularda rehberlik edin. Bilgisayar ortamlarını sadeleştirmeleri için teşvik edin.
*Bilgisayarı ve interneti kötü amaçla kullanmanın hem ahlak kurallarına hem de yasalara aykırı olduğunu belirtin.
*Siz de bilgisayarı bilinçli kullanarak örnek olun.
Eğer tüm tedbirlerinize rağmen çocuğunuz hala uzun saatlerini bilgisayar başında geçiriyorsa ve siz bu sürede ne yaptığı ile ilgili bilgi edinemiyorsanız kural koymanın vakti gelmiş de geçiyor demektir.
Kural koyarken agresif ve katı değil; kararlı ve anlayışlı olun.
Örneğin çocuğunuz günde 3-5 saatini hatta tatil günlerinde 6-8 saatini bilgisayar başında geçiriyor ve hiç bir şekilde sizi odasına almıyor ve sizinle iletişime geçmiyorsa:
Önce iletişim becerilerinizi kullanın ve ben dili ile ona bu durumun sizi çok endişelendirdiğini anlatın. Daha sonra da bu konuyu aile olarak görüşmek istediğinizi söyleyin. Rahat konuşabileceğiniz bir oda ve zaman seçin. Anne-baba olarak birlikte konuşun. Ona endişelerinizi anlatın. Daha sonra bilgisayar başında geçirdiği sürenin hem uzmanlara göre hem de size göre çok uzun olduğunu belirtin. Bir gencin ya da çocuğun okul zamanı bilgisayara ayıracak günde 1 saatten çok vakti olamaz. Hafta sonu da süre abartılmamalıdır. Çünkü bu tempoya alışan çocuk bilgisayar başında olmadığında ne yapacağını bilememektedir.
Konuşmanız esnasında sizin için uygun gördüğünüz saat aralığını ve toplam bilgisayar kullanım süresini çocuğa söyleyin. Önce itiraz edecek ve tepki verecektir. Bağırıp çağırmayın. Sadece onun için doğru olanın bu olduğuna inandığınızı ve bir süre bunu denemek istediğinizi kararlı bir dille ifade edin. Eğer çok tepki verirse ki olabilir yarım saat esnetme yapın ki o da kendini iyi hissetsin. Bir süre bu uygulamayı deneyin .Örneğin bir hafta sonra tekrar konuşun ve uygulamayı değerlendirin. İnanın ki 2 hafta sonunda çocuk artık o süre içerisinde bile bilgisayar başında kalmayabilir çünkü bu sürede mecburen başka meşgaleler bulmuş olacaktır.
Bazı çocuklar daha dirençlidir ancak siz ondan daha dirençli olmak zorundasınız. Direnç ergenlikte daha fazla olduğu için çocuğunuzda bilgisayara aşırı eğilim görürseniz daha küçük yaşlarda aile olarak kurallarınızı koyun ki bu alışkanlık ergenlikten önce azalmış olsun. Alışkanlıklar çok güçlüdür. Özellikle sosyal olarak bağımlı ya da psikolojik olarak kaygılı çocuklarda bilgisayara bağımlılık daha fazla olabilmektedir.
Elbette ki bilgisayarı artık hayatımıza almamak gibi bir şansımız yok ancak çocuklarımızı bilinçlendirerek bilgisayarı bir araç olarak verimli bir şeklide kullanmalarını sağlayabiliriz. Bunun tersi bir durum gördüğümüzde bu konuda tedbir almak gereklidir. Eğer anne-baba olarak tedbirler yetersiz kalıyorsa profesyonel destek de alınmalıdır. Bu aşamalar yaşanırken çocuğunuzla kuracağınız doğru bir iletişim ise sizin işinizi kolalaştıracak bir faktör olacaktır.