(Preeklampsi=Gebelikte Tansiyon Yüksekliği) Gebelik Zehirlenmesi Tanısı Tedavisi Güncel Gelişmeler.
Preeklampsi dediğimiz gebelik zehirlenmesi gebeliğin son aylarında annenin tansiyon yüksekliği; idrarda protein kaybı ve vücutta ödemle ortaya çıkan anne ve bebeğin hayatını tehdit eden bir durumdur. Gebelik oluşurken anneden bebeğe kan alış verişini plasenta dediğimiz bebeğin eşi sağlamaktadır. Bebeğin eşinde gelişen bir bozukluğa bağlı olarak önce bebekte gelişme geriliği olabilir daha sonra özellikle bebeğin haftada ortalama 200-250 gram kilo aldığı ve buna bağlı oksijen ve besin ihtiyacının arttığı gebeliğin son 3 ayında anne bebeğe daha fazla kan gönderebilmek için kan basıncını arttırır. Gebelik zehirlenmesi dünyadaki en fedakar varlığının anne olduğunun en somut örneğidir ve Peygamberimiz cenneti annelerin ayakları altına sermiştir. Artan kan basıncıyla böbrekten protein kaybı ve buna bağlı ödem başlar. Daha sonra anne vucudundaki tüm organlardaki damarları kasarak bebeğe kan göndermeye başlar. Karaciğerdeki damarlarda kasılma ile karaciğer enzimleri karaciğer hücrelerinin ölmesi ile artar tüm kan damarlarındaki kasılma ile özellikle pıhtılaşma hücrelerinde yıkıma bağlı olarak bu hücreler sayıca azalır ve doğum sırasında kanamaya eğilim artar. Son olarak anne beyin damarlarını da kasar ve beyne gidecek kanıda bebeği için azaltır; beyin hücreleri oksijensizliğe bağlı olarak etkilenir ve anne nöbet geçirir . Hatta anne kalbe giden ve kalbi besleyen damarlarıda kasar ve kalp krizi geçirir.
Gebelik zehirlenmesinin asıl tedavisi doğumdur bundan dolayı gelişmeden önlenmesi önemlidir. Çünkü 34 haftadan önce gelişirse ağır geçer ve bebeğin özellikle akciğeri gelişmeden erken doğuma bağlı göz; beyin; barsak başta olmak üzere organ etkilenmeleri olur. 32-34 haftalar arasında çocuğun akciğerlerini geliştirici steroit 12 veya 24 saat arayla yapıldıktan 48 saat sonra doğum planlanabilir. 32 haftadan önce yine steroit yapılır fakat preeklampsinin şiddetine bağlı doğum geciktirilmeye çalışılır.
Gebelik zehirlenmesi gelişmeden 20-22. haftada yaptığımız renkli ultrason ile rahme giden kan damarlarına bakarak % 99 gelişmeyeceğini söyleyebiliriz. Ayrıca 2015 yılında çıkan fms like tirozin kinase/plasenta büyüme hormonu oranına bakılarak eğer bu oran 38 altında ise 1 hafta içinde preeklampsi % 95 ihtimalle gelişmez eğer 85 üzerinde ise erken preeklampsi eğer 110 üzerinde ise geç preeklampsi gelişebilir. Gelişmemesi veya ağır geçmemesi için 16. haftadan önce veya tespit edildiği anda bebeğe kan akımı artması amaçlı kan sulandırıcı aspirin 100 mg ve DMAH 4000 IU başlanabilir. Ayrıca sFlt-1/PlGF oranı 34 gebelik haftasının altında 655 in üzerinde 34 gebelik haftasının üzerinde 201 in üzerinde gelirse 48 saat içinde doğum planlanmalıdır (İSUOG 2015 Committee Opinion).
Önceki gebelikte gebelik zehirlenmesi öyküsü varsa gebelik planlanmadan önce trombofili nedenleri araştırılmalı bunun için FV Leiden; Prothrombin; MTHFR gen mutasyonları; Protein C ve S değerleri ve antifosfolipit antibodiler bakılmalıdır. Bunların sonucunda gebelik oluşur oluşmaz kan sulandırıcılar doktor kontrolünde başlanır. ACOG 2014 yılında preeklampside proteinuriyi olmazsa olmaz şart olmaktan çıkarmış 20. gebelik haftasından sonra 4 saat aryla ölçülen tansiyonun 140 veya 90 üzerinde olmasına ek Proteinuri (spot idrar protein/kreatinin >0.3; >300 mg/24 saat; ≥1+ dipstick test) veya Trombositopeni (platelet <100;000/dL) veya Karaciğer fonksiyon bozukluğu (> x2 transaminaz düzeyi) veya Renal yetmezlik (kreatinin >1.1 mg/dL) veya başka renal hastalık yokken Pulmoner ödem veya Serebral veya görsel semptomlar olması şeklinde yenilendi. Ayrıca şiddetli preeklampsi kriterlerinden >5 gr/24 saat proteinüri ve IUGR (intrauterin gelişme geriliği) olması çıkarıldı.
Gebelik zehirlenmesinin asıl tedavisi doğumdur bundan dolayı gelişmeden önlenmesi önemlidir. Çünkü 34 haftadan önce gelişirse ağır geçer ve bebeğin özellikle akciğeri gelişmeden erken doğuma bağlı göz; beyin; barsak başta olmak üzere organ etkilenmeleri olur. 32-34 haftalar arasında çocuğun akciğerlerini geliştirici steroit 12 veya 24 saat arayla yapıldıktan 48 saat sonra doğum planlanabilir. 32 haftadan önce yine steroit yapılır fakat preeklampsinin şiddetine bağlı doğum geciktirilmeye çalışılır.
Gebelik zehirlenmesi gelişmeden 20-22. haftada yaptığımız renkli ultrason ile rahme giden kan damarlarına bakarak % 99 gelişmeyeceğini söyleyebiliriz. Ayrıca 2015 yılında çıkan fms like tirozin kinase/plasenta büyüme hormonu oranına bakılarak eğer bu oran 38 altında ise 1 hafta içinde preeklampsi % 95 ihtimalle gelişmez eğer 85 üzerinde ise erken preeklampsi eğer 110 üzerinde ise geç preeklampsi gelişebilir. Gelişmemesi veya ağır geçmemesi için 16. haftadan önce veya tespit edildiği anda bebeğe kan akımı artması amaçlı kan sulandırıcı aspirin 100 mg ve DMAH 4000 IU başlanabilir. Ayrıca sFlt-1/PlGF oranı 34 gebelik haftasının altında 655 in üzerinde 34 gebelik haftasının üzerinde 201 in üzerinde gelirse 48 saat içinde doğum planlanmalıdır (İSUOG 2015 Committee Opinion).
Önceki gebelikte gebelik zehirlenmesi öyküsü varsa gebelik planlanmadan önce trombofili nedenleri araştırılmalı bunun için FV Leiden; Prothrombin; MTHFR gen mutasyonları; Protein C ve S değerleri ve antifosfolipit antibodiler bakılmalıdır. Bunların sonucunda gebelik oluşur oluşmaz kan sulandırıcılar doktor kontrolünde başlanır. ACOG 2014 yılında preeklampside proteinuriyi olmazsa olmaz şart olmaktan çıkarmış 20. gebelik haftasından sonra 4 saat aryla ölçülen tansiyonun 140 veya 90 üzerinde olmasına ek Proteinuri (spot idrar protein/kreatinin >0.3; >300 mg/24 saat; ≥1+ dipstick test) veya Trombositopeni (platelet <100;000/dL) veya Karaciğer fonksiyon bozukluğu (> x2 transaminaz düzeyi) veya Renal yetmezlik (kreatinin >1.1 mg/dL) veya başka renal hastalık yokken Pulmoner ödem veya Serebral veya görsel semptomlar olması şeklinde yenilendi. Ayrıca şiddetli preeklampsi kriterlerinden >5 gr/24 saat proteinüri ve IUGR (intrauterin gelişme geriliği) olması çıkarıldı.