İlaçlı rahim filmi; vajinadan muayene aleti takılarak rahim içine ilaç verilmesini takiben karın alt bölgesinden röntgen çekilmesi; özetle rahim ve tüplerin radyolojik olarak görüntülenmesi işlemidir.Bu görüntülemenin adı Histerosalpingografidir.Histero-Salpingo-Grafi (HSG) kelimelerinin birleşmesinde meydana gelmiştir. Bunda histero rahim; salpingo tüpler; grafi de görüntüleme anlamlarına gelmektedirHSG ile rahim içi; endometrial polip; submukozalmyom gibi kitlelerle;uterin sineşi adı verilen rahim içi yapışıklıklar gibi rahime ait problemler ve opak maddenin tüpler içinde ilerleyişi ve karın içine yayılışı sonrasında tüplerin durumu araştırılır. Tüplerin birinde veya her ikisinde birden kısmi ya da tam bir tıkanıklık olup olmadığı anlaşılabilir. Tüplerin tıkanıklık haline "tubal obstruksiyon" adı verilir. Tüplerden geçiş izlenmezse her zaman tüpler kapalı anlamına gelmez. Bu durum "tubal spasm" olarak bilinir ve gerçekte tüpler açık olduğu halde filmde kapalıymış gibi bir durum ortaya çıkarır.Emin olmak için laparoskopi yapılarak tüplerin durumu değerlendirilir.Laparoskopide tubal obstrüksiyon tanısı konulmuşsa tüp bebek yapılmalıdır.
HSG .adet bitimini takiben çekilir.Gebelik olursa verilen ilacın ve röntgenin bebeğe zarar vermemesi için yumurtlama döneminden önce çekilmesi gereklidir.Ayrıca adet sonrası dönemde ilacın rahim içine dağılımı daha iyidir..İşlem öncesi antibiyotik başlanır.İşlemden bir saat önce spazm çözücü ağrı kesici kullanılması hastayı rahatlatır.Jinekoljik muayenede yatar gibi kadının bacaklarını açması istenir.Vajinaya muayene aleti takılır.Vajina antiseptik solüsyonla temizlenir.Plastik ve ince bir kateterle rahim içine ilaç verilir.Verilen ilacın rahim ve tüplerden geçişi skopide izlenir.Böylelikle gereksiz ilaç verilmesi ve hastanın ağrı duyması engellenmiş olur.Günümüzde kullanılan plastik ve ince kateterler ve görüntüleme teknikleri sayesinde HSG artık AĞRISIZ çekilmektedir.
HSG; infertilite araştırmalarında sıklıkla rutin olarak uygulanan bir yöntemdir.En önemli avantajlarından birisi de HSG’ nin tedavi edici özelliğidir. Şöyle ki; HSG çekilmesini takiben tüplerin içindeki küçük yapışıklıkların açılması ; tüplerde salgıların oluşturduğu tıkaçların açılması söz konusudur.
İnfertil (kısırlık sorunu olan) bir kadında diğer parametreler normal ise; HSG çekilmesinden sonraki 6 ayda gebelik oranları artmaktadır.
Bu nedenle HSG kısırlık tedavisinde hem teşhis için hem de tedavi için önemli ve ağrısız bir yöntemdir.
HSG İLE İLGİLİ SIK SORULAN SORULAR
Soru:1 yıldır evliyim.Gebe kalamadığım için doktora gideceğim.Hemen rahim filmi çekilir mi?
Cevap:1yıllık evlilik sonrası gebelik olmuyorsa rahim filmi yapılacak tetkikler arasındadır.Ancak öyküde geçirilmiş ameliyat; 2 yada 3 den fazla düşük; geçirilmiş ciddi enfeksiyon öyküsü yoksa; muayene bulgularında uterus yani rahime ait bir anomali riski yoksa hemen rahim filmi çekmeye gerek yoktur.Özellikle yumurtlama problemine neden olan polikistik over tanısı konmuşsa; 3 ay kadar bir süre yumurtlama destekleyici tedavi ile takip yapılabilir.
Soru:Doktorum aşılama yapmaya karar verdi.Rahim filmi önerdi; yaptırmalı mıyım?
Cevap:Aşılama kararı verilen çiftlerde; kadında mutlaka tüplerin durumu değerlendirilmelidir.Aşılama yumurta ve spermin buluşma şansını artırma işlemidir.Sperm ve yumurta tüpde dölleneceği için tüplerin açık olması gereklidir.
Soru:Rahim filmim çekildi.Tüplerden ilaç geçişi olmadı.Tüplerim tıkalı mı; tüp bebek mi yaptırmalıyım?
Cevap:HSG de tüplerden geçiş olmadı ise bu mutlaka tüplerde sorun var anlamına gelmez.Laparoskopi denilen bir aletle ameliyahanede göbekten girilerek inceleme yapılır.Bu işlemde ilaç verilerek tüplerin durumu daha net değerlendirilir.
Soru:Rahim filmi çekildiği ay gebe kalırsam röntgen ve ilaç; bebeğime zarar verir mi?O ay korunmalı mıyım?
Cevap:HSG adetin8-9-10. günleri gibi çekilir.Düzenli adet gören bir kadında; yumurtlama genelde adetin 14. günü gibi olup; döllenen yumurtanın rahim duvarına yerleşmesi adetin yaklaşık 21. günü olacağından bu işlemde bebek zarar görmez.Korunmanıza gerek yoktur.
Soru:Annem de rahim filmi çektirmiş.Çok ağrılı olduğunu söyledi.Ben anestezi ile mi çektirmeliyim?
Cevap:Eskiden metal aletlerin kullanılması ve görüntülemede rastgele röntgen çekilmesi nedeni ile bu işlemde ağrı olabiliyordu.Günümüzde plastik kanüllerin kullanımı ve skopi altınca çekilmesi; yeterli ilaç dozunun ayarlanabilmesi ile ağrısız olmaktadır.Ancak rahim ağzına alet rahat yerleştirilemez ise; hastada ciddi anlamda jinekolojik muayene korkusu varsa anestezi ile çekilebilir.Ancak öncelik hastanın rahat vajinal muayenesinin yapılabilmesidir.Unutulmamalıdır ki gebelik olduğunda da zaman zaman vajinal muayene yapmak gerekli olacaktır.