Sosyal Fobi
Sosyal fobi; kişinin sosyal durumlara aşırı tepki vermesi ve korku duymasına sebep olan bir anksiyete rahatsızlığıdır. Bu duygunun temelinde diğerleri tarafından olumsuz eleştirilme ve gözlemlenme görülebilmektedir. Sosyal fobisi olan kişi; başkalarının önünde hata yapmaktan; rezil olmaktan ve utanmaktan korkar. Diğer fobilerde olduğu gibi sosyal fobide de kişi; bu korkunun yersiz olduğunu bilir ancak bu durumu kontrol edemez. Sosyal fobi tedavi edilmediğinde iş; okul ve sosyal yaşamı olumsuz etkileyebilmektedir.
SOSYAL FOBİ Mİ ÇEKİNGENLİK Mİ?
Sosyal ortamlarda konuşma; kendini ifade gibi konularda çekingenlik yaşama oldukça sık görülen bir durumdur. Elbette bunların hepsi hastalık olarak tanımlanamaz. Çoğu kişi bu gibi durumlarda işe başlamadan önce kaygı duyar ve bu kaygı çoğu zaman bizi motive eden; daha dikkatli olmamıza neden olan bir etkendir. Çekingenliği sosyal fobiden ayıran en temel nokta; kişinin korku yaşamasının yanında; ortam veya durumdan kaçınma davranışları göstermesidir. Eğer kaçınma davranışı göstermiyor ve durumla yüzleşiyorsa büyük bir sıkıntı yaşar. Kişi; yaşadığı sıkıntı; korku ve aşırı kaygının anlamsız olduğunu bilir ancak bu durumla baş edemez.
SOSYAL FOBİNİN BELİRTİLERİ
Sosyal fobide kişi; korktuğu durumla karşılaştığında yoğun duygusal süreçlerin yanında bedensel belirtilerle de karşılaşır. Titreme; terleme; çarpıntı; nefes darlığı; kaslarda gerginlik gibi belirtiler kişinin yaşadığı durumu daha da zora sokmaktadır. Bu süreçte kişinin aklından “yetersizim; rezil olacağım; kimse beğenmeyecek; başarısız olacağım; mükemmel olmalıyım” gibi bazı olumsuz düşünceler geçer. Bu düşüncelerin de etkisiyle ortamdan uzaklaşma; göz temasından kaçınma gibi kaçınma davranışları sergiler.
Anksiyeteyi tetikleyen bazı durumlar şunlardır:
• Toplum içinde telefonla görüşme
• Toplum içinde yemek yeme
• Toplum içinde bir şeyler içme
• Yetkili biri ile konuşma
• Dinleyiciler önünde konuşma; rol yapma
• Başkaları tarafından izlenirken çalışma
• Çok iyi tanımadığı biriyle telefonda görüşme
• Çok iyi tanımadığı biriyle yüz yüze konuşma
• Yabancılarla karşılaşma
• Genel tuvaletleri kullanma
• Birilerinin oturduğu odaya girme
• İlgi odağı olma
• Bir toplantıda hazırlıksız konuşma yapma
• Yetenek; yeti veya bilgi testine tabi tutulma
• İyi tanımadığı birine onaylanmadığını veya aynı düşüncede olmadığını ifade etme
• Çok iyi tanımadığı birinin gözlerinin içine bakma
• Önceden hazırlanmış bir raporu bir gruba sözel olarak sunma
SOSYAL FOBİ TEDAVİSİ
Sosyal fobi; tedavisi olan bir rahatsızlıktır. En sık kullanılan tedavi yöntemi bilişsel davranışçı terapilerdir. Bilişsel terapi ile tedavide; kaygı yaratan durum ve kaygı sırasında yaşanan bedensel tepkilerin farkına varma; olumsuz düşünceleri anlama; kaçınma davranışları yerine başa çıkma stratejileri geliştirme aşamaları çalışılır. Bunlara ek olarak gevşeme egzersizleri; kaygı durumlarının üzerine gitme ve sosyal beceri çalışmaları yapılmaktadır. Elbette tüm tedavilerde olduğu gibi burada da kişinin çalışmaya karşı istekli olması tedavinin etkinliği açısından oldukça önemlidir. Davranışsal terapide ise model olma; yakınmaların üstüne gitme; belirtileri daha net algılayabilmesi için rol oynama; gevşeme eğitimi; sosyal beceri eğitimi gibi her hastada farklı uygulanabilecek yöntemler vardır. Ayrıca aile ve grup terapisi de uygulanabilir.
SOSYAL FOBİ Mİ ÇEKİNGENLİK Mİ?
Sosyal ortamlarda konuşma; kendini ifade gibi konularda çekingenlik yaşama oldukça sık görülen bir durumdur. Elbette bunların hepsi hastalık olarak tanımlanamaz. Çoğu kişi bu gibi durumlarda işe başlamadan önce kaygı duyar ve bu kaygı çoğu zaman bizi motive eden; daha dikkatli olmamıza neden olan bir etkendir. Çekingenliği sosyal fobiden ayıran en temel nokta; kişinin korku yaşamasının yanında; ortam veya durumdan kaçınma davranışları göstermesidir. Eğer kaçınma davranışı göstermiyor ve durumla yüzleşiyorsa büyük bir sıkıntı yaşar. Kişi; yaşadığı sıkıntı; korku ve aşırı kaygının anlamsız olduğunu bilir ancak bu durumla baş edemez.
SOSYAL FOBİNİN BELİRTİLERİ
Sosyal fobide kişi; korktuğu durumla karşılaştığında yoğun duygusal süreçlerin yanında bedensel belirtilerle de karşılaşır. Titreme; terleme; çarpıntı; nefes darlığı; kaslarda gerginlik gibi belirtiler kişinin yaşadığı durumu daha da zora sokmaktadır. Bu süreçte kişinin aklından “yetersizim; rezil olacağım; kimse beğenmeyecek; başarısız olacağım; mükemmel olmalıyım” gibi bazı olumsuz düşünceler geçer. Bu düşüncelerin de etkisiyle ortamdan uzaklaşma; göz temasından kaçınma gibi kaçınma davranışları sergiler.
Anksiyeteyi tetikleyen bazı durumlar şunlardır:
• Toplum içinde telefonla görüşme
• Toplum içinde yemek yeme
• Toplum içinde bir şeyler içme
• Yetkili biri ile konuşma
• Dinleyiciler önünde konuşma; rol yapma
• Başkaları tarafından izlenirken çalışma
• Çok iyi tanımadığı biriyle telefonda görüşme
• Çok iyi tanımadığı biriyle yüz yüze konuşma
• Yabancılarla karşılaşma
• Genel tuvaletleri kullanma
• Birilerinin oturduğu odaya girme
• İlgi odağı olma
• Bir toplantıda hazırlıksız konuşma yapma
• Yetenek; yeti veya bilgi testine tabi tutulma
• İyi tanımadığı birine onaylanmadığını veya aynı düşüncede olmadığını ifade etme
• Çok iyi tanımadığı birinin gözlerinin içine bakma
• Önceden hazırlanmış bir raporu bir gruba sözel olarak sunma
SOSYAL FOBİ TEDAVİSİ
Sosyal fobi; tedavisi olan bir rahatsızlıktır. En sık kullanılan tedavi yöntemi bilişsel davranışçı terapilerdir. Bilişsel terapi ile tedavide; kaygı yaratan durum ve kaygı sırasında yaşanan bedensel tepkilerin farkına varma; olumsuz düşünceleri anlama; kaçınma davranışları yerine başa çıkma stratejileri geliştirme aşamaları çalışılır. Bunlara ek olarak gevşeme egzersizleri; kaygı durumlarının üzerine gitme ve sosyal beceri çalışmaları yapılmaktadır. Elbette tüm tedavilerde olduğu gibi burada da kişinin çalışmaya karşı istekli olması tedavinin etkinliği açısından oldukça önemlidir. Davranışsal terapide ise model olma; yakınmaların üstüne gitme; belirtileri daha net algılayabilmesi için rol oynama; gevşeme eğitimi; sosyal beceri eğitimi gibi her hastada farklı uygulanabilecek yöntemler vardır. Ayrıca aile ve grup terapisi de uygulanabilir.