Obsesif Kompulsif Bozukluk - Okb
Obsesif Kompulsif Bozukluk anksiyete (endişe) bozuklukları sınıfından psikolojik bir bozukluktur. Bu bozukluğu yaşayan kişiler; zihinlerindeki kontrol edemedikleri; tekrarlayan ve kaygı yaratan düşünceler nedeniyle huzursuzluk yaşarlar. Bu huzursuzluğu ortadan kaldırmak; sıkıntıyı azaltmak için tekrarlayıcı Davranışlar ve zihinsel eylemlerde (ritüel) bulunurlar. Kişinin zihnine kontrolsüzce giren; engel olunamayan ve yoğun şekilde bir sıkıntıya sebep olan bu düşünce ve fikirler obsesyon olarak adlandırılır. Kontrol edilemeyen Düşüncelerin sebep olduğu sıkıntıyı gidermek için yapılan tekrarlayıcı Davranışlar ise kompulsiyon olarak tanımlanır.
Tekrarlayan Davranışlar (kompulsiyonlar) yaşanan huzursuzluk ve stresi geçici olarak durdururlar. Ancak düşünceler tekrar oluştuğunda; kişi bu ritüelleri tekrar etmek zorunda hisseder ve yine bir döngünün içine girer. Bu döngü kişinin günlük yaşantısını olumsuz şekilde etkiler. Dakikalarca; hatta bazen saatlerce aynı Davranışları yaparak geçirir. Elbette bu durum aile; iş; sosyal ve akademik yaşantıyı olumsuz etkilemektedir. Kişiler; bu tekrarlayan düşünce ve davranışlarının gerçekdışı ve ya mantıksız olduğunun farkındadırlar ancak kendilerini durduramazlar.
Kısacası; huzursuzluk verici; tekrarlayan düşünce ve bu huzursuzluğu gidermek için yapılan Davranışlar obsesyon kompulsif bozukluk (OKB) olarak adlandırılır.
Obsesyon ve kompulsiyonlardan bazıları şu şekildedir:
Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu:
Kişinin bedeninin ve giysilerinin kirleneceğine; mikrop bulaşacağına ilişkin takıntıları ve bu takıntıların yarattığı sıkıntıyı gidermek için yaptığı davranışlarıdır.
Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu:
Kişi ocak; kapı; pencere gibi nesnelerin açık kalmış olabileceğinden; ütü; fırın gibi elektrikli aletlerin fişlerinin prizde takılı kalmış olabileceğinden kuşku duyar ve emin olmak için tekrar tekrar kontrol etme gereksinimi duyar.
Dini İçerikli Obsesyonlar:
Kişi inanç ve görüşlerine zıt ve çok yoğun sıkıntı yaratacak şekilde dini içerikli takıntılı düşünceleri düşünmekten kendini alıkoyamaz.
Sayma Kompulsiyonları:
Bazı kişiler sıradan bir aktiviteyi belirli bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünerek sayma davranışında bulunurlar.
BÜTÜN TAKINTILI DÜŞÜNCE YA DA DAVRANIŞLAR OKB DEĞİLDİR
Yukarıda sıralanan örneklere baktığınızda içinizden; “Bunlar oldukça normal davranışlar; herkes düzenli; temiz ve titiz olmalı; kendi güvenliğimiz için kapı; pencere; ocak; fırın gibi aletleri elbette kontrol etmeliyiz; tüm bunlar hastalık olamaz” diye geçirebilirsiniz. Elbette bu davranışlar günlük hayatta zaman zaman yaptığımız hatta yapmamız gereken davranışlar. Tabi ki bunlar hastalık olarak görülmemeli. Kişinin OKB tanısı alabilmesi için düşünce ve davranışlarının günlük yaşamını etkileyecek; kısıtlayacak ve hatta bozacak şiddette olması gerekmektedir. Evi temiz tutmak için temizlik yapmak bir hastalık değildir; ancak makineden çıkan çamaşırları tekrar tekrar yıkamak; saatlerce duş almak; aynı yeri defalarca silmek ve bütün gününü bu şekilde geçirdiği için aile; sosyal; iş ve akademik yaşantısı zarar görüyorsa; evden çıkamaz; temizlik başka bir şey yapamaz hale geldiyse yaşanan durum bir hastalık olarak değerlendirilebilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK TEDAVİSİ
Bilişsel davranışçı tedaviler; Obsesif Kompulsif Bozukluk’un tedavisi için en etkili seçeneklerdendir. Bu tedavi yönteminde amaç; kişiyi; kaygı verdiği için kaçınma davranışlarına sebep olan düşüncelerle (obsesyonlar) karşı karşıya getirmek ve kaygıyı azaltmak için yapılan davranışları (kompulsiyonlar) engellemektir. Hedefimiz; rahatsız edici düşüncenin yarattığı kaygıyı söndürmek ve bu duruma alışmasını sağlamaktır. Tedavi; kaygı verici düşüncelerin gerçekliğini algılamak ve bu hatalı düşünceleri daha işlevsel olanlarla değiştirmek şeklinde planlanır.
Tekrarlayan Davranışlar (kompulsiyonlar) yaşanan huzursuzluk ve stresi geçici olarak durdururlar. Ancak düşünceler tekrar oluştuğunda; kişi bu ritüelleri tekrar etmek zorunda hisseder ve yine bir döngünün içine girer. Bu döngü kişinin günlük yaşantısını olumsuz şekilde etkiler. Dakikalarca; hatta bazen saatlerce aynı Davranışları yaparak geçirir. Elbette bu durum aile; iş; sosyal ve akademik yaşantıyı olumsuz etkilemektedir. Kişiler; bu tekrarlayan düşünce ve davranışlarının gerçekdışı ve ya mantıksız olduğunun farkındadırlar ancak kendilerini durduramazlar.
Kısacası; huzursuzluk verici; tekrarlayan düşünce ve bu huzursuzluğu gidermek için yapılan Davranışlar obsesyon kompulsif bozukluk (OKB) olarak adlandırılır.
Obsesyon ve kompulsiyonlardan bazıları şu şekildedir:
Bulaşma Obsesyonu ve Temizlik Kompulsiyonu:
Kişinin bedeninin ve giysilerinin kirleneceğine; mikrop bulaşacağına ilişkin takıntıları ve bu takıntıların yarattığı sıkıntıyı gidermek için yaptığı davranışlarıdır.
Kuşku Obsesyonu ve Kontrol Kompulsiyonu:
Kişi ocak; kapı; pencere gibi nesnelerin açık kalmış olabileceğinden; ütü; fırın gibi elektrikli aletlerin fişlerinin prizde takılı kalmış olabileceğinden kuşku duyar ve emin olmak için tekrar tekrar kontrol etme gereksinimi duyar.
Dini İçerikli Obsesyonlar:
Kişi inanç ve görüşlerine zıt ve çok yoğun sıkıntı yaratacak şekilde dini içerikli takıntılı düşünceleri düşünmekten kendini alıkoyamaz.
Sayma Kompulsiyonları:
Bazı kişiler sıradan bir aktiviteyi belirli bir sayıya kadar saymadan yaparsa işinin rast gitmeyeceğini düşünerek sayma davranışında bulunurlar.
BÜTÜN TAKINTILI DÜŞÜNCE YA DA DAVRANIŞLAR OKB DEĞİLDİR
Yukarıda sıralanan örneklere baktığınızda içinizden; “Bunlar oldukça normal davranışlar; herkes düzenli; temiz ve titiz olmalı; kendi güvenliğimiz için kapı; pencere; ocak; fırın gibi aletleri elbette kontrol etmeliyiz; tüm bunlar hastalık olamaz” diye geçirebilirsiniz. Elbette bu davranışlar günlük hayatta zaman zaman yaptığımız hatta yapmamız gereken davranışlar. Tabi ki bunlar hastalık olarak görülmemeli. Kişinin OKB tanısı alabilmesi için düşünce ve davranışlarının günlük yaşamını etkileyecek; kısıtlayacak ve hatta bozacak şiddette olması gerekmektedir. Evi temiz tutmak için temizlik yapmak bir hastalık değildir; ancak makineden çıkan çamaşırları tekrar tekrar yıkamak; saatlerce duş almak; aynı yeri defalarca silmek ve bütün gününü bu şekilde geçirdiği için aile; sosyal; iş ve akademik yaşantısı zarar görüyorsa; evden çıkamaz; temizlik başka bir şey yapamaz hale geldiyse yaşanan durum bir hastalık olarak değerlendirilebilir.
OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK TEDAVİSİ
Bilişsel davranışçı tedaviler; Obsesif Kompulsif Bozukluk’un tedavisi için en etkili seçeneklerdendir. Bu tedavi yönteminde amaç; kişiyi; kaygı verdiği için kaçınma davranışlarına sebep olan düşüncelerle (obsesyonlar) karşı karşıya getirmek ve kaygıyı azaltmak için yapılan davranışları (kompulsiyonlar) engellemektir. Hedefimiz; rahatsız edici düşüncenin yarattığı kaygıyı söndürmek ve bu duruma alışmasını sağlamaktır. Tedavi; kaygı verici düşüncelerin gerçekliğini algılamak ve bu hatalı düşünceleri daha işlevsel olanlarla değiştirmek şeklinde planlanır.