Yaşlılıkta Beslenme;
Yaşlanma: Beden yapısı ve işlevlerinde süregelen değişikliklerin sonucudur. Dünyadaki her şey gibi insan da yaşlanır; yaşlanma anne karnında başlar ve ölene kadar devam eder.
Yaşlı bireyler; yetersiz besin tüketimleri ve beslenme sorunları nedeniyle toplumda öncelikli olarak beslenmelerine dikkat edilmesi gereken grup içerisinde yer alırlar. Yaşlılık döneminde yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması; sağlığın korunması; geliştirilmesi ve iyileştirilmesi için gereklidir. Bakım ve tedavi gören yaşlıların uygun beslenme programlarına göre beslenmesi; sağlıklı ve kaliteli yaşam için önem taşımaktadır. Yaşlıların beslenme yetersizliği riskine sahip olmasında; sadece sindirim; emilim fonksiyonlarındaki bozulma veya kronik hastalıklar nedeniyle besin öğelerinin kullanımındaki azalma veya ilaç- besin öğesi etkileşimi değil sosyoekonomik sorunlar; çeşitli fiziksel ve davranışsal faktörler de etkili olmaktadır. Yani yaşlılar sadece hasta veya güçsüz oldukları için değil; ekonomik ve sosyal yaşantıları da beslenmelerini olumsuz yönde etkileyebileceği için risk altındadır.
Yaşlılığının sınıflandırılması;
65- 74 yaş; genç yaşlılık
75-84 yaş; ileri yaşlılık
85 yaş ve üstü; çok ileri yaşlılık
Yaşlılıkta beslenme sorunları;
Yaşlılık döneminde besinlerin fazla ya da dengesiz alımı söz konusu olabilir. Bunun sonucu da başlıca; obezite (aşırı şişmanlık); diyabet ( şeker hastalığı); kanser ve diğer kronik hastalıklardır. En önemli beslenme sorunu obezitedir. Obezite birçok konuda olduğu gibi ölüm oranını da artırmaktadır.
Yaşlılıkta beslenmenin önemi;
Yaşlılığa bağlı hastalıkların önlenmesinde; geciktirilmesinde ve tedavi edilmesinde beslenme etkin bir rol oynamaktadır. Yeterli ve dengeli beslenme; fonksiyonel durumun sürdürülmesi ve sakatlıklardan korunmada önemlidir.
Genel beslenme önerileri;
1.Alınan besinlerin miktarı; bireyin ihtiyacı kadar olmalıdır; eksik veya fazla olmaması gerekir.
2.İlçemizde yaygın olarak tüketilen; yaylı ekmekler; kurabiyeler; kekler; poğaçalar; hamurlu çorbalar; kızartmalar; etin aşırı yağlı ve sakatat kısımları her yaş grubunda olduğu gibi yaşlılarda da riskli besinlerdir.
3.Basit şekerlerden (şeker; bal; reçel; pekmez) kaçınılmalıdır; kilo alımında etkili bir gruptur.
4.Fazla yağ tüketimimi; şişmanlık; kanser ve kalp- damar hastalıklarına neden olabileceği için aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır.
5.Besinler 3 ana öğün ve 2- 3 ara öğün şeklinde tüketilmelidir ve besin çeşitliliği sağlanmalıdır.
6.Besinler yaşlının alabileceği kadar ve alışkanlıklarına benzer olmalıdır.
7.Haftada birkaç kez balık; derisiz tavuk veya yumurta tüketilmelidir. İyi pişmiş olmalarına dikkat edilmelidir.
8.Etli yemeklere yağ eklenmeden pişirilmelidir. Kıyma olarak verilmesi kolay tüketilmesini sağlar.
9.Özellikle kadınlarda osteoporoz riski fazla olduğu için; süt; yoğurt; peynir gibi kalsiyum içerin besinler bol tüketilmelidir ve yarım yağlı veya “light” olanları tercih edilmelidir.
10.Günde en az 8- 10 bardak (1;5-2lt) su tüketmelidir.
11.Kuru baklagiller; posadan zengin tahıllar ve antioksidanlardan zengin meyveler( özellikle mor ve kırmızı meyveler) ; yeşil ve sarı meyveler; karnabahar; lahana; pırasa soğan; sarımsak; turp gibi sebze alımları arttırılmalıdır.
12.Meyve ve sebzeler mevsiminde tüketilmelidir.
13.Meyve suları yerine taze meyve tercih edilmelidir.
14.Beyaz ekmek yerine; tam buğday; çavdar; yulaflı veya da kepekli ekmek tüketilmelidir.
15.Sebze yemekleri bitkisel sıvı yağlarda pişirilmelidir.
16.Sebzeler pişirilmeden veya salata yapmadan önce iyice yıkanmalıdır; sirke suyu kullanılabilir.
17.Ağır; kızartmalı hamur tatlıları yerine daha hafif süt tatlıları veya meyve tatlıları tercih edilmelidir.
18.Nitrat ve nitrit içeren; salam; sosis ve sucuk gibi besinlerden kaçınılmalıdır.
19.Alkollü içki içilmemeli veya azaltılmalı ve günlük 50 mL’ geçmemelidir.
Not: Özellikle şeker hastalığı; yüksek tansiyon; böbrek rahatsızlıkları ve kalp hastalıkları gibi diyet gerektiren hastalar; bir uzman kontrolünde diyet yapmalı ve yasaklardan kaçınmalıdır.
Belirtilen öneriler; diyet gerektiren hastalığı olamayan bireyler içindir; kişinin hastalığına göre değişmeler gösterebilir.
Yaşlı bireyler; yetersiz besin tüketimleri ve beslenme sorunları nedeniyle toplumda öncelikli olarak beslenmelerine dikkat edilmesi gereken grup içerisinde yer alırlar. Yaşlılık döneminde yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması; sağlığın korunması; geliştirilmesi ve iyileştirilmesi için gereklidir. Bakım ve tedavi gören yaşlıların uygun beslenme programlarına göre beslenmesi; sağlıklı ve kaliteli yaşam için önem taşımaktadır. Yaşlıların beslenme yetersizliği riskine sahip olmasında; sadece sindirim; emilim fonksiyonlarındaki bozulma veya kronik hastalıklar nedeniyle besin öğelerinin kullanımındaki azalma veya ilaç- besin öğesi etkileşimi değil sosyoekonomik sorunlar; çeşitli fiziksel ve davranışsal faktörler de etkili olmaktadır. Yani yaşlılar sadece hasta veya güçsüz oldukları için değil; ekonomik ve sosyal yaşantıları da beslenmelerini olumsuz yönde etkileyebileceği için risk altındadır.
Yaşlılığının sınıflandırılması;
65- 74 yaş; genç yaşlılık
75-84 yaş; ileri yaşlılık
85 yaş ve üstü; çok ileri yaşlılık
Yaşlılıkta beslenme sorunları;
Yaşlılık döneminde besinlerin fazla ya da dengesiz alımı söz konusu olabilir. Bunun sonucu da başlıca; obezite (aşırı şişmanlık); diyabet ( şeker hastalığı); kanser ve diğer kronik hastalıklardır. En önemli beslenme sorunu obezitedir. Obezite birçok konuda olduğu gibi ölüm oranını da artırmaktadır.
Yaşlılıkta beslenmenin önemi;
Yaşlılığa bağlı hastalıkların önlenmesinde; geciktirilmesinde ve tedavi edilmesinde beslenme etkin bir rol oynamaktadır. Yeterli ve dengeli beslenme; fonksiyonel durumun sürdürülmesi ve sakatlıklardan korunmada önemlidir.
Genel beslenme önerileri;
1.Alınan besinlerin miktarı; bireyin ihtiyacı kadar olmalıdır; eksik veya fazla olmaması gerekir.
2.İlçemizde yaygın olarak tüketilen; yaylı ekmekler; kurabiyeler; kekler; poğaçalar; hamurlu çorbalar; kızartmalar; etin aşırı yağlı ve sakatat kısımları her yaş grubunda olduğu gibi yaşlılarda da riskli besinlerdir.
3.Basit şekerlerden (şeker; bal; reçel; pekmez) kaçınılmalıdır; kilo alımında etkili bir gruptur.
4.Fazla yağ tüketimimi; şişmanlık; kanser ve kalp- damar hastalıklarına neden olabileceği için aşırı tüketiminden kaçınılmalıdır.
5.Besinler 3 ana öğün ve 2- 3 ara öğün şeklinde tüketilmelidir ve besin çeşitliliği sağlanmalıdır.
6.Besinler yaşlının alabileceği kadar ve alışkanlıklarına benzer olmalıdır.
7.Haftada birkaç kez balık; derisiz tavuk veya yumurta tüketilmelidir. İyi pişmiş olmalarına dikkat edilmelidir.
8.Etli yemeklere yağ eklenmeden pişirilmelidir. Kıyma olarak verilmesi kolay tüketilmesini sağlar.
9.Özellikle kadınlarda osteoporoz riski fazla olduğu için; süt; yoğurt; peynir gibi kalsiyum içerin besinler bol tüketilmelidir ve yarım yağlı veya “light” olanları tercih edilmelidir.
10.Günde en az 8- 10 bardak (1;5-2lt) su tüketmelidir.
11.Kuru baklagiller; posadan zengin tahıllar ve antioksidanlardan zengin meyveler( özellikle mor ve kırmızı meyveler) ; yeşil ve sarı meyveler; karnabahar; lahana; pırasa soğan; sarımsak; turp gibi sebze alımları arttırılmalıdır.
12.Meyve ve sebzeler mevsiminde tüketilmelidir.
13.Meyve suları yerine taze meyve tercih edilmelidir.
14.Beyaz ekmek yerine; tam buğday; çavdar; yulaflı veya da kepekli ekmek tüketilmelidir.
15.Sebze yemekleri bitkisel sıvı yağlarda pişirilmelidir.
16.Sebzeler pişirilmeden veya salata yapmadan önce iyice yıkanmalıdır; sirke suyu kullanılabilir.
17.Ağır; kızartmalı hamur tatlıları yerine daha hafif süt tatlıları veya meyve tatlıları tercih edilmelidir.
18.Nitrat ve nitrit içeren; salam; sosis ve sucuk gibi besinlerden kaçınılmalıdır.
19.Alkollü içki içilmemeli veya azaltılmalı ve günlük 50 mL’ geçmemelidir.
Not: Özellikle şeker hastalığı; yüksek tansiyon; böbrek rahatsızlıkları ve kalp hastalıkları gibi diyet gerektiren hastalar; bir uzman kontrolünde diyet yapmalı ve yasaklardan kaçınmalıdır.
Belirtilen öneriler; diyet gerektiren hastalığı olamayan bireyler içindir; kişinin hastalığına göre değişmeler gösterebilir.