Noninvazif Prenatal Test (Nıpt)
NONİNVAZİV PRENATAL TEST( NIPT ):
İnsan DNA’sı 46 kromozomdan oluşur ve bu 46 kromozomun yarısı anneden yarısı babadan gelir. Trizomi; normalde anneden bir; babadan da bir olmak üzere iki adet olan kromozom sayısının hücrelerde üç kopya olarak yer almasıyla ortaya çıkıyor. En sık 21.; 18. ve 13. kromozomda daha nadir olarak da diğer kromozomlarda meydana geliyor. Bu fazla kromozomlar çeşitli anomalilere neden oluyor. Hücresel düzeydeki bu anomaliler oluştuğunda bebekte çeşitli sendromlarla kendini belli ediyor
Bu süreçte anneye içinde bulunduğu hamilelik ayına göre çeşitli testler uygulanıyor. Hem girişimsel (invaziv) hem de girişimsel olmayan (non - invaziv) tarama testleri yapılıyor.
Hamilelik sırasında bebeğin kanının anne kanıyla karışması NIPTY testin gerçekleştirilmesindeki temeli oluşturuyor.İlk trimesterin sonlarında anne plazmasındaki total DNA nın yaklaşık %10-15 i fetal DNA dan oluşurken gebeliğin son aylarında bu oran artar ve %50 yi bulur. Anne kilosu arttıkça fetal DNA konsantrasyonunun azaldığı saptanmıştır . Anne kanındaki serbest DNA nın %2-6 sını fetal serbest DNA nın oluşturduğu saptanmıştır .
Noninvaziv prenatal tanı testi; cff DNA testi olarak da bilinir.Farklı firmaların farklı isimlerde testleri bulunmaktadır.
Anne karnında gelişmekte olan bebekte belirli genetik hastalıkların taranması amacıyla yapılmaktadır. 10.haftadan itibaren yapılabilir.Bu test ile anne kanında bebeğe ait DNA parçaları tespit edilerek bebeğin belirli genetik hastalıklar için ne kadar risk taşıdığı hesaplanır.
NIPT testi; anne adayından test için özel olarak üretilmiş tüp içine 18-20 cc kan alınması; 2-3 haftalık bir inceleme süresi sonunda da incelenen kromozomlar ve genetik hastalıklar yönünden %98’in üzerinde bir doğruluk payı ile raporlanması şeklinde gerçekleştirilen bir tarama testidir. Böylece testin istendiği bireyde; şüphelenilen risklerin amniyosentez uygulaması yapılması planlanan süreçten çok daha önce değerlendirilmesi de sağlanmış olur.
NIPT testinin düşük riskli çıkması bebeğin genetik olarak tümüyle sağlıklı olacağı anlamına gelmemektedir; zira test sadece belirli kromozomları veya DNA bölgelerini incelemektedir. Bununla birlikte; gebelik sırasında karşılaşılan ve doğuma kadar ulaşabilen ciddi kromozom anomalilerinin de (Down sendromu gibi) çok erken aşamada değerlendirilebilmesi açısından son derece önemlidir.
Noninvaziv prenatal test ile; düşük tehdidi oluşturan amniyosentez veya CVS gibi işlemlerden kaçınmak söz konusu olabilir. Ancak test pozitif gelirse amniyosentez veya CVS yapılarak bulguların doğrulanması ve gebeliğin bundan sonra sonlandırılması gerekir. Test negatif gelirse bunu doğrulamak içik amniyosentez ya da CVS işlemi gerekmez.Kromozomal hastalıklar tedavi edilemez. Genetik bir sendrom olduğu tanısı koyulursa gebeliğe devam edip etmeme konusunda ciddi bir karar vermeniz gerekecektir.
NIPT testleri sadece tekiz gebeliklere uygulanabilen bir test olmayıp; ikiz olarak devam eden gebeliklerde de uygulanabilmektedir. Aşağıdaki listede belirtilen endikasyonlarda yüksek risk grubuna tarama testi olarak önerilebilir. Down sendromlu bebekleri %98-99 sensitivite ile belirleyecektir.
Serbest fetal DNA testinin önerildiği durumlar:
- Doğumda anne yaşının 35 veya üzerinde olacağı gebelikler
- Ultrasonografide fetal "anoploidi" bulguları izlenmesi
- Daha önce trizomili gebelik öyküsü
- İkili; üçlü; dörtlü tarama testlerinde yüksek risk saptanması
- Ebeveynlerde trizomi 21 veya 13 artmış riski ile birlikte dengeli robertsonian translokasyon saptanması
Test için alınan kan örneklerinin yaklaşık %2-5 kadarında sonuç elde edilememektedir. Bu durumda tekrar kan alınarak analize gönderilmesi gerekir. Bu durumun olabileceği en baştan hasta bilgilendirilirken anlatılmalıdır.
Yanlış negatiflik durumları:
- Yeterli DNA materyalinin elde edilememesi
- cffDNA miktarının kişiler arasında farklılık gösterebilmesi ve yeterli miktarda bulunamaması.
Yanlış pozitiflik durumları:
- Kontaminasyom
- Tespit edilmemiş vanishing-twin sendromu
- Plasental mozaizm
- Maternal mozaizm
İnsan DNA’sı 46 kromozomdan oluşur ve bu 46 kromozomun yarısı anneden yarısı babadan gelir. Trizomi; normalde anneden bir; babadan da bir olmak üzere iki adet olan kromozom sayısının hücrelerde üç kopya olarak yer almasıyla ortaya çıkıyor. En sık 21.; 18. ve 13. kromozomda daha nadir olarak da diğer kromozomlarda meydana geliyor. Bu fazla kromozomlar çeşitli anomalilere neden oluyor. Hücresel düzeydeki bu anomaliler oluştuğunda bebekte çeşitli sendromlarla kendini belli ediyor
Bu süreçte anneye içinde bulunduğu hamilelik ayına göre çeşitli testler uygulanıyor. Hem girişimsel (invaziv) hem de girişimsel olmayan (non - invaziv) tarama testleri yapılıyor.
Hamilelik sırasında bebeğin kanının anne kanıyla karışması NIPTY testin gerçekleştirilmesindeki temeli oluşturuyor.İlk trimesterin sonlarında anne plazmasındaki total DNA nın yaklaşık %10-15 i fetal DNA dan oluşurken gebeliğin son aylarında bu oran artar ve %50 yi bulur. Anne kilosu arttıkça fetal DNA konsantrasyonunun azaldığı saptanmıştır . Anne kanındaki serbest DNA nın %2-6 sını fetal serbest DNA nın oluşturduğu saptanmıştır .
Noninvaziv prenatal tanı testi; cff DNA testi olarak da bilinir.Farklı firmaların farklı isimlerde testleri bulunmaktadır.
Anne karnında gelişmekte olan bebekte belirli genetik hastalıkların taranması amacıyla yapılmaktadır. 10.haftadan itibaren yapılabilir.Bu test ile anne kanında bebeğe ait DNA parçaları tespit edilerek bebeğin belirli genetik hastalıklar için ne kadar risk taşıdığı hesaplanır.
NIPT testi; anne adayından test için özel olarak üretilmiş tüp içine 18-20 cc kan alınması; 2-3 haftalık bir inceleme süresi sonunda da incelenen kromozomlar ve genetik hastalıklar yönünden %98’in üzerinde bir doğruluk payı ile raporlanması şeklinde gerçekleştirilen bir tarama testidir. Böylece testin istendiği bireyde; şüphelenilen risklerin amniyosentez uygulaması yapılması planlanan süreçten çok daha önce değerlendirilmesi de sağlanmış olur.
NIPT testinin düşük riskli çıkması bebeğin genetik olarak tümüyle sağlıklı olacağı anlamına gelmemektedir; zira test sadece belirli kromozomları veya DNA bölgelerini incelemektedir. Bununla birlikte; gebelik sırasında karşılaşılan ve doğuma kadar ulaşabilen ciddi kromozom anomalilerinin de (Down sendromu gibi) çok erken aşamada değerlendirilebilmesi açısından son derece önemlidir.
Noninvaziv prenatal test ile; düşük tehdidi oluşturan amniyosentez veya CVS gibi işlemlerden kaçınmak söz konusu olabilir. Ancak test pozitif gelirse amniyosentez veya CVS yapılarak bulguların doğrulanması ve gebeliğin bundan sonra sonlandırılması gerekir. Test negatif gelirse bunu doğrulamak içik amniyosentez ya da CVS işlemi gerekmez.Kromozomal hastalıklar tedavi edilemez. Genetik bir sendrom olduğu tanısı koyulursa gebeliğe devam edip etmeme konusunda ciddi bir karar vermeniz gerekecektir.
NIPT testleri sadece tekiz gebeliklere uygulanabilen bir test olmayıp; ikiz olarak devam eden gebeliklerde de uygulanabilmektedir. Aşağıdaki listede belirtilen endikasyonlarda yüksek risk grubuna tarama testi olarak önerilebilir. Down sendromlu bebekleri %98-99 sensitivite ile belirleyecektir.
Serbest fetal DNA testinin önerildiği durumlar:
- Doğumda anne yaşının 35 veya üzerinde olacağı gebelikler
- Ultrasonografide fetal "anoploidi" bulguları izlenmesi
- Daha önce trizomili gebelik öyküsü
- İkili; üçlü; dörtlü tarama testlerinde yüksek risk saptanması
- Ebeveynlerde trizomi 21 veya 13 artmış riski ile birlikte dengeli robertsonian translokasyon saptanması
Test için alınan kan örneklerinin yaklaşık %2-5 kadarında sonuç elde edilememektedir. Bu durumda tekrar kan alınarak analize gönderilmesi gerekir. Bu durumun olabileceği en baştan hasta bilgilendirilirken anlatılmalıdır.
Yanlış negatiflik durumları:
- Yeterli DNA materyalinin elde edilememesi
- cffDNA miktarının kişiler arasında farklılık gösterebilmesi ve yeterli miktarda bulunamaması.
Yanlış pozitiflik durumları:
- Kontaminasyom
- Tespit edilmemiş vanishing-twin sendromu
- Plasental mozaizm
- Maternal mozaizm