Çocuklarda Obezite
1. Obezite sadece yetişkinler için mi problem oluşturur? Çocuklarda kilo onları ne gibi tehlikelere sürükler?
Obezite artık bir hastalık olarak kabul edilmiştir ve yeme bozukluğu olan her bir birey bu hastalığa adaydır. Kaç yaşında olursanız olun düzensiz beslenmeyle bu rahatsızlığa yakalanabilirsiniz. Hatta bebeklik çağında bile obez olan çocuklar var maalesef. Çocukluk çağında kilonun aşırı alınmasıyla birlikte; özgüven eksikliği ve sağlık problemleri oluşabiliyor. Etrafınızdaki kilolu çocukları inceleyecek olursanız normal kiloda olan çocuklara göre daha pasif ve geri plandadır.
2. Çocukluk çağında Türkiye de obezite oranı nedir?
Sağlık bakanlığının 2013 araştırmalarına göre; Türkiye’de %14.2 kilolu çocuk %8.3 obez çocuk bulunmaktadır. Araştırmalarda kırsal kesimlerdeki çocuklar daha kısa; kentsel kesimdeki çocuklar daha kilolu olarak karşımıza çıkıyor. DSÖ’ye göre 1990’da 32 milyon fazla kilolu ve obez çocuk bulunurken; bu rakam 2013’te 42 milyona ulaşmaktadır. Böyle giderse 2025 yılın da 70 milyon fazla kilolu ya da obez çocuk olabilir.
3. Çocukları obeziteye sürükleyen etkenler nelerdir?
3. Çocuklar artık zamanlarını televizyon ve bilgisayar başında harcamaya başladı. Ebeveynlerde çocuklar oyalandığı için bu durumdan hoşnut gözüküyor. Aslında 2 yaşına kadar çocuğu televizyonla tanıştırmamanız gerekiyor. Bunun aksine anne babalar çocuklar ipadi kullanabildiği için mutlu oluyorlar. Tabi ki de onlar çok rahat öğrenecekler teknolojiyi. Bizden daha taze beyni var ve çok çabuk öğreniyorlar. Teknolojiye olan bu ilgiden dolayı çocukların hareketi kısıtlanıyor ve harcadıkları enerji en aza iniyor. Bunun yanı sıra hazır gıda tüketimi yetişkinlerde arttığı gibi çocuklarda da hızla yayılıyor. Anne babalar çocuğu ödüllendirmek ve sevindirmek için hazır gıdalara yönlendiriyorlar ve o noktada zaten çocuğun alışkanlıklarına yön vermiş oluyorsunuz.
4. Ebeveynler kilolu olduğunda çocuk da kesinlikle kilolu mu olur?
Böyle bir kesinlik yok. Tabiî ki de bireyin genleri obezite üzerinde önemli rol oynamaktadır fakat yavaş çalışan metabolizmaya sahip bireyler daha dikkatli olduğunda kilo verebilir ve zayıf olarak kalabilirler. Bu çocuklar için de aynı şekildedir. Fakat anne baba kiloluysa evde yanlış beslenme hakim demektedir. Çocuk da o ortamda alışkanlıkları şekilleneceği için o evde yetişen çocuğun da kilolu olma ihtimali yüksektir.
5. Çocukluk çoğunda obeziteyi engellemek için bebeklik çağında yapılması gereken davranışlar nelerdir?
İlk 6 ay anne sütü dışında hiç bir besine ihtiyaç duymaz bebekler. Anneler imkanlar el verdiği sürece bebeklerini ilk 6 ay sadece anne sütü sonrasında ek besine başlayarak anne sütüne 2 yaşına kadar devam etmeleri gerekmektedir. Bebeğin algıları oluşup etrafı taklit etmeye başladıkları yaştan itibaren anne baba rol model olacağı için ebeveynler beslenme konusunda bebklerine örnek olmalıdır. Her ağladığında mama verilmemesi gerekmektedir. Canları sıkıldığı için; gazları olduğu için ağlayabilirler.
6. Çocukların kilolu olmasının üzerinde anne babanın etkisi nedir?
Fast food ve abur cubur değimiz hiç bir besin değeri olmayan yiyecekler ebeveynlerinde alışkanlıklarının dışında olmalıdır. Çocuğu ödüllendirmek için yiyecek verilmemelidir. Çocuklara da ara öğünler verilmelidir ve bunu süt ve meyve gibi sağlıklı besinlerle yapmalıdırlar. Pilav makarna gibi karbonhidratı yüksek besinleri çocuklara aşırı yedirip sebzeyi arka plana atmalarını engellemelidirler. Bu tabak bitecek gibi baskılar oluşturup çocuğa zorla besin verilmemelidir. Bu ileride tıkınırcasına yeme alışkanlığının olmasına sebep olur. Sevmediği yiyecekleri zorla yedirmemeleri gerekmektedir. Çocuk yararlı bir yiyeceği sevmediyse farklı formlarda vermeyi denemelidirler. Örneğin patlıcan yemeğini sevmediyse patlıcan salatasını deneyebilirsiniz. Hala sevmiyorsa bir kaç hafta unutturup sonra deneyebilirler.
7. Bu durumu engellemek için okullarda ne gibi önlemler alınmalıdır?
Meyve suyu ve gazlı içecekler yerine süt ve taze meyveler satılmalıdır okullarda. Sabah kahvaltıları için poğaça yerine peynirli domatesli sandviçler satılabilir; bazı öğretmenler çocukların beslenme çantalarına getirecekleri besinleri yazmaktadırlar. Bunu sağlıklı yiyeceklerden yana yapabilirler. Kuruyemişler; kuru meyveler;süt;meyve;evde hazırlanan tostlar ve haftada 1 kez ev yapımı kek yazabilirler.
8. Ebeveynler kilolu olan çocuklarına nasıl davranmalıdır?
Kesinlikle çocukları kiloları yüzünden rencide edip aşağılamamaları gerekmektedir. Çocuk ailenin her türlü onu sevebileceğini bilmesi gerekmektedir. Ebeveynlerin kendi kilolarıyla ilgili fazla yorum yapmaları çocuklarda dış görünüşün ne kadar önemli olduğu algısı yaratmaktadır mümkün olduğunca çocukların yanında bundan bahsedilmemelidir. Çocuklar düşündüğünüzden çok daha iyi durumları algılayabiliyorlar. Zararlı besinlerin zararlarını anlatarak o besinlerden uzak tutabilirler. Çocukların gerçekten aç olup olmadığına onları düşünmeye iterek karar vermleri sağlanmalıdır. Örneğin; daha fazlasını yemeye gerçekten ihtiyacın var mı yarın da yiyebilirsin gibi.
9. Kilolu olan çocuklara diyet uygulandığında hedef haftalık kaç kilo olmalıdır? Çocuklar bu hedeflere ulaşabiliyor mu?
Haftalık ortalama 300 – 500 gr onların haftalık hedefleri olabilir. Bana kalırsa en zor danışan kitlesi çocuklar. Gerçekten onlara sağlıklı beslenmeyi uygulamak çok zor. Çünkü; hem çocuğa hem aileye yaptırmanız gerekiyor bu beslenmeyi. Burada en büyük etkiyi aileler sağlıyor eğer çocuklarla gerçekten vakit geçirip onların hareket etmelerine yardımcı olabiliyorlar ve kendi beslenmelerini de düzene sokabiliyorlarsa çocuklarda başarı gözleniyor. Ama aileler istiyor ki; onlar evde börek çörek yesin çocuklar kilo vermesi gerektiği için onlar yememelidir. Böyle bir durum söz konusu değil.
10. Kilolu olan bir çocuk nasıl zayıflatılır?
Öncelikle aileler beslenme alışkanlıklarını düzenlemeli ve çocuğu bir spora yönlendirmelidirler. Bunu illa spor salonu olarak düşünmeyin yüzme;tenis; bisiklet; voleybol; basketbol; futbol onlar için hem eğlenceli hem de gereçkten iyi enerji yakabilecekleri sporlardır. Çocuk diyet yapmıyor sağlıklı besleniyor bu bilinci ailenin oturtması gerekmektedir. Mutlaka bir beslenme uzmanından yardım almalıdırlar.
Obezite artık bir hastalık olarak kabul edilmiştir ve yeme bozukluğu olan her bir birey bu hastalığa adaydır. Kaç yaşında olursanız olun düzensiz beslenmeyle bu rahatsızlığa yakalanabilirsiniz. Hatta bebeklik çağında bile obez olan çocuklar var maalesef. Çocukluk çağında kilonun aşırı alınmasıyla birlikte; özgüven eksikliği ve sağlık problemleri oluşabiliyor. Etrafınızdaki kilolu çocukları inceleyecek olursanız normal kiloda olan çocuklara göre daha pasif ve geri plandadır.
2. Çocukluk çağında Türkiye de obezite oranı nedir?
Sağlık bakanlığının 2013 araştırmalarına göre; Türkiye’de %14.2 kilolu çocuk %8.3 obez çocuk bulunmaktadır. Araştırmalarda kırsal kesimlerdeki çocuklar daha kısa; kentsel kesimdeki çocuklar daha kilolu olarak karşımıza çıkıyor. DSÖ’ye göre 1990’da 32 milyon fazla kilolu ve obez çocuk bulunurken; bu rakam 2013’te 42 milyona ulaşmaktadır. Böyle giderse 2025 yılın da 70 milyon fazla kilolu ya da obez çocuk olabilir.
3. Çocukları obeziteye sürükleyen etkenler nelerdir?
3. Çocuklar artık zamanlarını televizyon ve bilgisayar başında harcamaya başladı. Ebeveynlerde çocuklar oyalandığı için bu durumdan hoşnut gözüküyor. Aslında 2 yaşına kadar çocuğu televizyonla tanıştırmamanız gerekiyor. Bunun aksine anne babalar çocuklar ipadi kullanabildiği için mutlu oluyorlar. Tabi ki de onlar çok rahat öğrenecekler teknolojiyi. Bizden daha taze beyni var ve çok çabuk öğreniyorlar. Teknolojiye olan bu ilgiden dolayı çocukların hareketi kısıtlanıyor ve harcadıkları enerji en aza iniyor. Bunun yanı sıra hazır gıda tüketimi yetişkinlerde arttığı gibi çocuklarda da hızla yayılıyor. Anne babalar çocuğu ödüllendirmek ve sevindirmek için hazır gıdalara yönlendiriyorlar ve o noktada zaten çocuğun alışkanlıklarına yön vermiş oluyorsunuz.
4. Ebeveynler kilolu olduğunda çocuk da kesinlikle kilolu mu olur?
Böyle bir kesinlik yok. Tabiî ki de bireyin genleri obezite üzerinde önemli rol oynamaktadır fakat yavaş çalışan metabolizmaya sahip bireyler daha dikkatli olduğunda kilo verebilir ve zayıf olarak kalabilirler. Bu çocuklar için de aynı şekildedir. Fakat anne baba kiloluysa evde yanlış beslenme hakim demektedir. Çocuk da o ortamda alışkanlıkları şekilleneceği için o evde yetişen çocuğun da kilolu olma ihtimali yüksektir.
5. Çocukluk çoğunda obeziteyi engellemek için bebeklik çağında yapılması gereken davranışlar nelerdir?
İlk 6 ay anne sütü dışında hiç bir besine ihtiyaç duymaz bebekler. Anneler imkanlar el verdiği sürece bebeklerini ilk 6 ay sadece anne sütü sonrasında ek besine başlayarak anne sütüne 2 yaşına kadar devam etmeleri gerekmektedir. Bebeğin algıları oluşup etrafı taklit etmeye başladıkları yaştan itibaren anne baba rol model olacağı için ebeveynler beslenme konusunda bebklerine örnek olmalıdır. Her ağladığında mama verilmemesi gerekmektedir. Canları sıkıldığı için; gazları olduğu için ağlayabilirler.
6. Çocukların kilolu olmasının üzerinde anne babanın etkisi nedir?
Fast food ve abur cubur değimiz hiç bir besin değeri olmayan yiyecekler ebeveynlerinde alışkanlıklarının dışında olmalıdır. Çocuğu ödüllendirmek için yiyecek verilmemelidir. Çocuklara da ara öğünler verilmelidir ve bunu süt ve meyve gibi sağlıklı besinlerle yapmalıdırlar. Pilav makarna gibi karbonhidratı yüksek besinleri çocuklara aşırı yedirip sebzeyi arka plana atmalarını engellemelidirler. Bu tabak bitecek gibi baskılar oluşturup çocuğa zorla besin verilmemelidir. Bu ileride tıkınırcasına yeme alışkanlığının olmasına sebep olur. Sevmediği yiyecekleri zorla yedirmemeleri gerekmektedir. Çocuk yararlı bir yiyeceği sevmediyse farklı formlarda vermeyi denemelidirler. Örneğin patlıcan yemeğini sevmediyse patlıcan salatasını deneyebilirsiniz. Hala sevmiyorsa bir kaç hafta unutturup sonra deneyebilirler.
7. Bu durumu engellemek için okullarda ne gibi önlemler alınmalıdır?
Meyve suyu ve gazlı içecekler yerine süt ve taze meyveler satılmalıdır okullarda. Sabah kahvaltıları için poğaça yerine peynirli domatesli sandviçler satılabilir; bazı öğretmenler çocukların beslenme çantalarına getirecekleri besinleri yazmaktadırlar. Bunu sağlıklı yiyeceklerden yana yapabilirler. Kuruyemişler; kuru meyveler;süt;meyve;evde hazırlanan tostlar ve haftada 1 kez ev yapımı kek yazabilirler.
8. Ebeveynler kilolu olan çocuklarına nasıl davranmalıdır?
Kesinlikle çocukları kiloları yüzünden rencide edip aşağılamamaları gerekmektedir. Çocuk ailenin her türlü onu sevebileceğini bilmesi gerekmektedir. Ebeveynlerin kendi kilolarıyla ilgili fazla yorum yapmaları çocuklarda dış görünüşün ne kadar önemli olduğu algısı yaratmaktadır mümkün olduğunca çocukların yanında bundan bahsedilmemelidir. Çocuklar düşündüğünüzden çok daha iyi durumları algılayabiliyorlar. Zararlı besinlerin zararlarını anlatarak o besinlerden uzak tutabilirler. Çocukların gerçekten aç olup olmadığına onları düşünmeye iterek karar vermleri sağlanmalıdır. Örneğin; daha fazlasını yemeye gerçekten ihtiyacın var mı yarın da yiyebilirsin gibi.
9. Kilolu olan çocuklara diyet uygulandığında hedef haftalık kaç kilo olmalıdır? Çocuklar bu hedeflere ulaşabiliyor mu?
Haftalık ortalama 300 – 500 gr onların haftalık hedefleri olabilir. Bana kalırsa en zor danışan kitlesi çocuklar. Gerçekten onlara sağlıklı beslenmeyi uygulamak çok zor. Çünkü; hem çocuğa hem aileye yaptırmanız gerekiyor bu beslenmeyi. Burada en büyük etkiyi aileler sağlıyor eğer çocuklarla gerçekten vakit geçirip onların hareket etmelerine yardımcı olabiliyorlar ve kendi beslenmelerini de düzene sokabiliyorlarsa çocuklarda başarı gözleniyor. Ama aileler istiyor ki; onlar evde börek çörek yesin çocuklar kilo vermesi gerektiği için onlar yememelidir. Böyle bir durum söz konusu değil.
10. Kilolu olan bir çocuk nasıl zayıflatılır?
Öncelikle aileler beslenme alışkanlıklarını düzenlemeli ve çocuğu bir spora yönlendirmelidirler. Bunu illa spor salonu olarak düşünmeyin yüzme;tenis; bisiklet; voleybol; basketbol; futbol onlar için hem eğlenceli hem de gereçkten iyi enerji yakabilecekleri sporlardır. Çocuk diyet yapmıyor sağlıklı besleniyor bu bilinci ailenin oturtması gerekmektedir. Mutlaka bir beslenme uzmanından yardım almalıdırlar.