Fibromiyalji "Süper Kadın Hastalığı"
Fibromiyalji sendromu nedir?
Yaygın inatçı kas ve iskelet sistemi ağrıları; yorgunluk; bitkinlik; uyku bozukluğu ve vücutta hassas noktalarla karakterize sebebi tam olarak bilinmeyen ve hastanın yaşam kalitesini ciddi derecede bozan kronik romatizmal bir hastalıktır. Fibromiyalji ayrı bir hastalık değil; birçok farklı problemden dolayı meydana gelen belirti ve bulguları içeren bir sendromdur.
Hastalık kimlerde görülür?
En fazla doğurganlık çağındaki ve çalışma hayatındaki kadınlarda görülmesine rağmen; çocukluk çağında bile görülebilir. Kadınlarda erkeklerden 10 kat daha fazla görülmesine rağmen son yıllarda erkeklerde görülme sıklığı artmaktadır. Kadınlarda menopoz döneminde görülme sıklığı artar. Amerika’da osteoartroz ve romatoid artritten sonra en sık görülen 3. hastalıktır ve toplumun %2’sinde görülür. Yapılan istatistik sonucu ülkemizde de yaklaşık 1;5 milyon kişinin fibromiyalji hastası olduğu düşünülmektedir.
Fibromiyaljili hastalar genelde titiz; düzenli;mükemmeliyetçi; hassas kişiliğe sahip insanlardır. Bu kişiler etraflarındaki insanlardan çok fazla beklenti içerisindedirler. Bu sebeple fibromiyaljisi olan kadınlar için SÜPER KADIN benzetmesi yapılır.
Neden Kadınlarda daha fazla görülüyor?
Kadınlardaki hormonal sistemlerin değişken olmasının (adet dönemleri; menopoz) ortaya çıkardığı stres ve kaygı; baş edilmesi güç durumlara neden oluyor. Bu durumlar; hastalığın belirmesine; tekrarlamasına ve yerleşmesine neden oluyor. Kadınlarda menopoz ve stresin hastalık üzerindeki etkinliğini vurgulayan kortzol hormon çalışmaları da bunu desteklemektedir.
Kadınların adet dönemleri; menopoz ve hormonal dengelerdeki değişiklikler gibi fizyolojik etkenlere ek olarak; spor alışkanlığının olmayışı; evde vücutlarına fazla yüklenmeleri; aşırı temizlik yapmaları ya da sık sık ev eşyalarının yerlerini değiştirmeleri gibi etkenler fibromiyaljiye zemin hazırlıyor. Ayrıca soğuk-sıcak farkına maruz kalmak gibi çevresel etkenler de fibromiyaljinin nedenleri arasında sayılabiliyor.
Hastalığın belirtileri nelerdir?
Yaygın kas iskelet sistemi ağrıları hastaların en önemli şikayetidir. Ağrı genellikle sabahları ortaya çıkar bir bölgeden başlar ve yayılarak ilerler. Fibromiyalji ağrısı hastalar tarafından ‘zonklayıcı; derinden gelen ya da keskin’ gibi çeşitli şekillerde tarif edilir. Genellikle sırt; boyun; omuzlar ve kalçalarda uzun süreli ağrı hissedilir. Baş ağrısı buna eşlik edebilir. Hasta vücudunda gezen ağrılar tarif eder; tüm vücutta; el ve ayaklarda şişlik hisseder fakat yapılan muayenelerde herhangi bir şişliğe rastlanmaz.
Fibromiyalji sendromu olan hastaların neredeyse tamamında orta veya ileri derecede yorgunluk; bitkinlik; tükenmişlik hali vardır. Hasta günlük yaşamını etkileyecek şekilde; özellikle sabahları yorgun hisseder. Konsantrasyon kaybı; unutkanlık; çaresizlik duygusu eşlik edebilir. Yorgunluk kimi zaman ağrıdan daha bezdiricidir.
Hastaların büyük çoğunluğu uyku problemi yaşar; derin uyku uyuyamazlar. Kişi kolay uykuya dalabilir; fakat uyku kalitesi düşük olduğundan dinlenemez; güne yorgun uyanır. Kimi hastalar uyku problemi yaşadığından habersizdirler fakat kişinin yanında uyuyan yada aynı odayı paylaşan kişiler tarafından "tüm gece bir o yana bir bu yana döndün; rahat edemedin mi?" şeklinde sorulara maruz kalabilirler.
Hastaların yaklaşık yarısında karın ağrısı; kabızlık;şişlik gibi mide-bağırsak rahatsızlıkları vardır.
Kadınlarda adet öncesi gerginlik;huzursuzluk şikayetleri vardır.
Hafıza problemleri; düşünce bozuklukları.
Ellerde ayaklarda uyuşukluk ve karıncalanmalar.
Hastaların bir kısmında Huzursuz Bacak Sendromu görülür; kişi sürekli bacaklarını hareket ettirme ihtiyacı hisseder.
Hangi Doktor a başvurulmalıdır?
Fibromiyalji sendromunun tanısı fizik tedavi uzmanları ve romatologlar tarafından koyulmakta; medikal tedavisi verilmektedir. Medikal tedavi dışındaki tedaviler için fizik tedavi uzmanına başvurulmalıdır. Gerekli durumlarda fizyoterapistler; iş-uğraşı terapistleri ve psikiyatri uzmanları ve psikologlardan da destek alınabilir.
Hangi hastalıklarla karıştırılır?
Bel ve Boyun ağrıları
Kronik yorgunluk sendromu
Depresyonu
Uyku Bozukluğu
Hipotiroidi
Tedavide neler yapılır?
Hastalığın kesin bir tedavisi yoktur. Tedavide kullanılan ilaçlar daha çok ağrıyı gidermek; uykuyu düzene sokmak; depresyonu tedavi etmek amacıyla kullanılır. Antidepresan ilaçlar uygun dozda kullanılmalı; fakat uzun süre kullanımından kaçınılmalıdır. Uzun süre kullanılan psikiyatrik ilaçlar bağımlılık yapmakla birlikte hastalığın tedavisini de olumsuz etkilemektir. Kas gevşetici ve ağrı kesicilerde tedaviye yardımcı olarak kullanılabilir.
Medikal tedavinin yanında hasta eğitimi de önemlidir; uzun süre oturma; ayakta durma; bilgisayar kullanma ve stres gibi faktörlerin hastalığın belirtilerini artırabileceği bilinmelidir. Masa başı çalışanlar mutlaka bel destekli sandalye kullanmalıdır. Vücut öne eğik; omuzlar öne doğru kaymış pozisyonda uzun süre çalışmaktan kaçınılmalıdır. Bilgisayar başında yazı yazan kişiler; saat başı arkaya yaslanıp 5 dakika tavana bakmalı; omuzları 10 defa geriye doğru çevirmelidir. Çalışma masası ergonomik olarak dizayn edilmeli; ekran ve sandalye yüksekliği doğru ayarlanmalıdır. Ayakta çalışanlar için; tezgah yüksekliği doğru ayarlanmalı; kisinin düzgün pozisyonda çalışması için uygun ortam sağlanmalıdır.
Stresli ortamlardan uzak durulmalıdır. Stres hastalığa neden olan başlıca faktörlerden biridir. Stres; serotonin hormonu bozukluğunu ve ruhsal travmaları tetikler. Hastalığın görülme nedenleri arasında büyük şehirlerde yaşamaktan kaynaklanan aşırı stres; serotonin hormonunun salgılanmasındaki bozukluklar; genetik faktörler; trafik kazaları sonrasında yaşanan travmalar ve ruhsal travmalar yer alıyor.
Uyku düzene sokulmalı; yeterli ve kaliteli uyku sağlanmalıdır. Uyku kalitesini olumsuz etkileyecek çevresel etkenlerin önüne geçilmelidir. Uyku süresi 6 saatin altında olmamalıdır.
Günlük aerobik egzersizler; düzenli yürüyüş; bisiklet; plates ve germe egzersizleri tedaviye yardımcı olmakla birlikte günün erken saatlerinde ve akşam yapılmalıdır. Yorucu egzersizlerden kaçınılmalıdır. Mümkünse hasta haftada bir iki defa yarım saat yüzmelidir. Özellikle sırt; boyun ve omuz kaslarına yönelik egzersizler ve sporlar tercih edilmelidir.
Fizik tedavide Sıcak-soğuk uygulamalar; ultrason; tens; lazer; magnetoterapi; konnektif doku masajı; Hill Terapi ve ESWT gibi yöntemler kullanılmaktadır. Hasta ağrılı dönemlerde evde sıcak su banyoları veya sıcak kompresler uygulayabilir. Sıcak kasları yumuşatacağı için bir rahatlama sağlar.
Masaj; doğru ve yeterli süre boyunca uygulanması durumunda; bütün vücutta bir rahatlama etkisi yaratacağından dolayı; fibromiyalji hastalarına iyi gelmektedir.
PRP adı verilen yöntem ile; hastanın kendi kalından elde edilen trombosit yönünden zengin plazma sıvısının; tetik nokta adı verilen ağrılı bölgelere enjeksiyonu ile; vücudun kendi iyileştirme mekanizmasının tetiklenmesi amaçlanmaktadır.
Bunların dışında nöral terapi; ozon tedavisi; proloterapi gibi alternatif tedavi yöntemleri de uzun süre geçmeyen ağrılı durumlarda uygulanabilir.
Yaygın inatçı kas ve iskelet sistemi ağrıları; yorgunluk; bitkinlik; uyku bozukluğu ve vücutta hassas noktalarla karakterize sebebi tam olarak bilinmeyen ve hastanın yaşam kalitesini ciddi derecede bozan kronik romatizmal bir hastalıktır. Fibromiyalji ayrı bir hastalık değil; birçok farklı problemden dolayı meydana gelen belirti ve bulguları içeren bir sendromdur.
Hastalık kimlerde görülür?
En fazla doğurganlık çağındaki ve çalışma hayatındaki kadınlarda görülmesine rağmen; çocukluk çağında bile görülebilir. Kadınlarda erkeklerden 10 kat daha fazla görülmesine rağmen son yıllarda erkeklerde görülme sıklığı artmaktadır. Kadınlarda menopoz döneminde görülme sıklığı artar. Amerika’da osteoartroz ve romatoid artritten sonra en sık görülen 3. hastalıktır ve toplumun %2’sinde görülür. Yapılan istatistik sonucu ülkemizde de yaklaşık 1;5 milyon kişinin fibromiyalji hastası olduğu düşünülmektedir.
Fibromiyaljili hastalar genelde titiz; düzenli;mükemmeliyetçi; hassas kişiliğe sahip insanlardır. Bu kişiler etraflarındaki insanlardan çok fazla beklenti içerisindedirler. Bu sebeple fibromiyaljisi olan kadınlar için SÜPER KADIN benzetmesi yapılır.
Neden Kadınlarda daha fazla görülüyor?
Kadınlardaki hormonal sistemlerin değişken olmasının (adet dönemleri; menopoz) ortaya çıkardığı stres ve kaygı; baş edilmesi güç durumlara neden oluyor. Bu durumlar; hastalığın belirmesine; tekrarlamasına ve yerleşmesine neden oluyor. Kadınlarda menopoz ve stresin hastalık üzerindeki etkinliğini vurgulayan kortzol hormon çalışmaları da bunu desteklemektedir.
Kadınların adet dönemleri; menopoz ve hormonal dengelerdeki değişiklikler gibi fizyolojik etkenlere ek olarak; spor alışkanlığının olmayışı; evde vücutlarına fazla yüklenmeleri; aşırı temizlik yapmaları ya da sık sık ev eşyalarının yerlerini değiştirmeleri gibi etkenler fibromiyaljiye zemin hazırlıyor. Ayrıca soğuk-sıcak farkına maruz kalmak gibi çevresel etkenler de fibromiyaljinin nedenleri arasında sayılabiliyor.
Hastalığın belirtileri nelerdir?
Yaygın kas iskelet sistemi ağrıları hastaların en önemli şikayetidir. Ağrı genellikle sabahları ortaya çıkar bir bölgeden başlar ve yayılarak ilerler. Fibromiyalji ağrısı hastalar tarafından ‘zonklayıcı; derinden gelen ya da keskin’ gibi çeşitli şekillerde tarif edilir. Genellikle sırt; boyun; omuzlar ve kalçalarda uzun süreli ağrı hissedilir. Baş ağrısı buna eşlik edebilir. Hasta vücudunda gezen ağrılar tarif eder; tüm vücutta; el ve ayaklarda şişlik hisseder fakat yapılan muayenelerde herhangi bir şişliğe rastlanmaz.
Fibromiyalji sendromu olan hastaların neredeyse tamamında orta veya ileri derecede yorgunluk; bitkinlik; tükenmişlik hali vardır. Hasta günlük yaşamını etkileyecek şekilde; özellikle sabahları yorgun hisseder. Konsantrasyon kaybı; unutkanlık; çaresizlik duygusu eşlik edebilir. Yorgunluk kimi zaman ağrıdan daha bezdiricidir.
Hastaların büyük çoğunluğu uyku problemi yaşar; derin uyku uyuyamazlar. Kişi kolay uykuya dalabilir; fakat uyku kalitesi düşük olduğundan dinlenemez; güne yorgun uyanır. Kimi hastalar uyku problemi yaşadığından habersizdirler fakat kişinin yanında uyuyan yada aynı odayı paylaşan kişiler tarafından "tüm gece bir o yana bir bu yana döndün; rahat edemedin mi?" şeklinde sorulara maruz kalabilirler.
Hastaların yaklaşık yarısında karın ağrısı; kabızlık;şişlik gibi mide-bağırsak rahatsızlıkları vardır.
Kadınlarda adet öncesi gerginlik;huzursuzluk şikayetleri vardır.
Hafıza problemleri; düşünce bozuklukları.
Ellerde ayaklarda uyuşukluk ve karıncalanmalar.
Hastaların bir kısmında Huzursuz Bacak Sendromu görülür; kişi sürekli bacaklarını hareket ettirme ihtiyacı hisseder.
Hangi Doktor a başvurulmalıdır?
Fibromiyalji sendromunun tanısı fizik tedavi uzmanları ve romatologlar tarafından koyulmakta; medikal tedavisi verilmektedir. Medikal tedavi dışındaki tedaviler için fizik tedavi uzmanına başvurulmalıdır. Gerekli durumlarda fizyoterapistler; iş-uğraşı terapistleri ve psikiyatri uzmanları ve psikologlardan da destek alınabilir.
Hangi hastalıklarla karıştırılır?
Bel ve Boyun ağrıları
Kronik yorgunluk sendromu
Depresyonu
Uyku Bozukluğu
Hipotiroidi
Tedavide neler yapılır?
Hastalığın kesin bir tedavisi yoktur. Tedavide kullanılan ilaçlar daha çok ağrıyı gidermek; uykuyu düzene sokmak; depresyonu tedavi etmek amacıyla kullanılır. Antidepresan ilaçlar uygun dozda kullanılmalı; fakat uzun süre kullanımından kaçınılmalıdır. Uzun süre kullanılan psikiyatrik ilaçlar bağımlılık yapmakla birlikte hastalığın tedavisini de olumsuz etkilemektir. Kas gevşetici ve ağrı kesicilerde tedaviye yardımcı olarak kullanılabilir.
Medikal tedavinin yanında hasta eğitimi de önemlidir; uzun süre oturma; ayakta durma; bilgisayar kullanma ve stres gibi faktörlerin hastalığın belirtilerini artırabileceği bilinmelidir. Masa başı çalışanlar mutlaka bel destekli sandalye kullanmalıdır. Vücut öne eğik; omuzlar öne doğru kaymış pozisyonda uzun süre çalışmaktan kaçınılmalıdır. Bilgisayar başında yazı yazan kişiler; saat başı arkaya yaslanıp 5 dakika tavana bakmalı; omuzları 10 defa geriye doğru çevirmelidir. Çalışma masası ergonomik olarak dizayn edilmeli; ekran ve sandalye yüksekliği doğru ayarlanmalıdır. Ayakta çalışanlar için; tezgah yüksekliği doğru ayarlanmalı; kisinin düzgün pozisyonda çalışması için uygun ortam sağlanmalıdır.
Stresli ortamlardan uzak durulmalıdır. Stres hastalığa neden olan başlıca faktörlerden biridir. Stres; serotonin hormonu bozukluğunu ve ruhsal travmaları tetikler. Hastalığın görülme nedenleri arasında büyük şehirlerde yaşamaktan kaynaklanan aşırı stres; serotonin hormonunun salgılanmasındaki bozukluklar; genetik faktörler; trafik kazaları sonrasında yaşanan travmalar ve ruhsal travmalar yer alıyor.
Uyku düzene sokulmalı; yeterli ve kaliteli uyku sağlanmalıdır. Uyku kalitesini olumsuz etkileyecek çevresel etkenlerin önüne geçilmelidir. Uyku süresi 6 saatin altında olmamalıdır.
Günlük aerobik egzersizler; düzenli yürüyüş; bisiklet; plates ve germe egzersizleri tedaviye yardımcı olmakla birlikte günün erken saatlerinde ve akşam yapılmalıdır. Yorucu egzersizlerden kaçınılmalıdır. Mümkünse hasta haftada bir iki defa yarım saat yüzmelidir. Özellikle sırt; boyun ve omuz kaslarına yönelik egzersizler ve sporlar tercih edilmelidir.
Fizik tedavide Sıcak-soğuk uygulamalar; ultrason; tens; lazer; magnetoterapi; konnektif doku masajı; Hill Terapi ve ESWT gibi yöntemler kullanılmaktadır. Hasta ağrılı dönemlerde evde sıcak su banyoları veya sıcak kompresler uygulayabilir. Sıcak kasları yumuşatacağı için bir rahatlama sağlar.
Masaj; doğru ve yeterli süre boyunca uygulanması durumunda; bütün vücutta bir rahatlama etkisi yaratacağından dolayı; fibromiyalji hastalarına iyi gelmektedir.
PRP adı verilen yöntem ile; hastanın kendi kalından elde edilen trombosit yönünden zengin plazma sıvısının; tetik nokta adı verilen ağrılı bölgelere enjeksiyonu ile; vücudun kendi iyileştirme mekanizmasının tetiklenmesi amaçlanmaktadır.
Bunların dışında nöral terapi; ozon tedavisi; proloterapi gibi alternatif tedavi yöntemleri de uzun süre geçmeyen ağrılı durumlarda uygulanabilir.