Anaokuluna Uyum Süreci
ANAOKULUNA UYUM SÜRECİ
Pek çok ebeveyn çocuğu anaokuluna başlama yaşına gelince telaşlanır. Nasıl bir okula gidecek; hangi okulu seçelim kararlarını verdikten sonra çocuğun okula gitmek istememesiyle karşılaşılır. “Acaba daha çok mu küçük; okula yollamasak mı?” gibi düşünceler aklımıza gelir.
Araştırmalarla da kanıtlanmıştır ki; okul öncesi eğitim insan yaşamının temelini oluşturur. 2 yaşını doldurmuş çocuk için okul öncesi eğitim çok faydalıdır. Artık çocuk gelecekteki yetişkin hayatının temellerini atacak bir eğitime hazırdır.
• Anaokullarında çocuklar paylaşmayı; grupla birlikte hareket edebilmeyi; karar almayı; sıra beklemeyi; kendini ifade etmeyi; kurallara uymayı ve pek çok beceriyi öğrenirler.
• Anaokulunda; çocuklar yaş dönemlerine uygun renk; şekil; sayı ve kavramları öğrenirler. El becerileri ve sosyal becerilerini geliştirirler.
• Anaokuluna giden çocuklar; okulda her yönüyle ele alındığı için olası bir öğrenme bozukluğu ya da sosyal destek ihtiyacı erken yaşlarda belirlenir ve çözümlenmesi daha kolay olur.
• Anaokullarında çocukla olumlu disiplin yöntemleri ile yetiştirilirler. Böylelikle hem hayattaki bazı sınırlar ve kurallara uymayı hem de kendi isteklerini ifade ederek özgürlük ihtiyaçlarını karşılamayı öğrenirler.
• Anaokullarında çocuklar çok çeşitli oyuncaklarla oynamakta ve bunları hem korumayı hem de arkadaşlarıyla paylaşmayı öğrenmektedir. Çıkan ufak kavgalarla; çocuk problem çözmeyi; kendini ifade etmeyi ve karşısındaki kişilerin haklarına saygı duymayı deneyimleyecektir.
“ANAOKULUNA GİTMEK İSTEMİYORUM!”
OKUL KORKUSUNUN NEDENLERİ:
Anaokuluna başlama hem çocuk hem de aileler için çok önemlidir. Aileler çocuğu bırakmak konusunda çocuk da ilk kez yalnız kalmak konusunda kaygılar yaşar. Okul korkusu; temel olarak çocuğun bağlandığı kişiden ki bu kişi anne; baba; anneanne/babaanne ya da bakıcı olabilir; ayrılmakta çektiği sıkıntının bir ifadesidir. Pek çok çocuk zamanla bu ayrılıklarla baş edebilecek kapasiteyi geliştirse de; bazı çocuklar için ayrılık çok ciddi bir tehlike olarak algılanır.
Her çocuk erken yaşlarda; ona bakanlarla bir bağ oluşturur. Bu bağın türü; kurulan ilişkinin kalitesine bağlıdır. Ebeveyn ve çocuk arasındaki bağ yeni doğanın hayatta kalma şansını arttırır. Örneğin bebek ağlayarak; bir tehlike anında yetişkini yanında tutar ve yine hayatta kalma şansını arttırır. Bu nedenle bağlanmanın harekete geçirdiği ilk sistem yakınlık kurma ya da yakında tutma becerisidir. Özleyen bir çocuğun kendini annesinin kucağına atmak istemesi bu nedendedir.
Çocukların anneleriyle kurdukları bağlanmalar farklılık gösterir. Bu farklılığın nedeni; onların isteklerine ve duyarlılığına nasıl karşılık verdiğimiz ile ilgilidir. Eğer çocuğumuza kıymetli olduğunu hissettiriyor; sevilmeye ve bakılmaya değer olduğunu hissettiriyor isek öz saygısı yükselir; ileride kendine güvenen erişkin olur. Aynı zamanda; bu çocuklar başkalarını da yardımsever; destekleyici ve güvenilir insanlar olarak görürler; onlara güvenmeyi öğrenirler. Çocuklar için güvenilir; duyarlı; tutarlı; destekleyici ve ulaşılabilir ebeveynler olmak önemlidir. Eğer tutarsız; bazen her şeye karışan ve aşırı koruyan; bazen de pek ilgilenmeyen ve ne yapacağı belli olmayan ebeveyn olursak o zaman çocuk tehlike ve stres anlarında bize güvenip güvenemeyeceğinden emin olamaz; bu nedenle genel hali kaygılı ve dirençlidir. Değişikliklerden ve yeniliklerden de ürker. Araştırmalar çocukların okul korkusu yaşama sebeplerinin %80’inin aileden; %20’sinin okul ortamından kaynaklandığını göstermektedir.
OKULA BAŞLAYAN ÇOCUKLAR İÇİN AİLELERE ÖNERİLER:
Anaokuluna başlarken….
§ Bir gece öncesinden hazırlık yapın. Sabah acele etmeden; mutlu bir şekilde evden çıkmak için bir gece öncesinden çocuğunuzu kıyafet seçimi; yanına alacağı oyuncak konularına dahil edin.
§ Evden bir eşya almasına izin verin. Çocuklar kendilerini yabancı bir yerde rahat hissetmek için evden bir eşyayı yanlarında taşıma eğiliminde olurlar; oyuncak ayı; battaniye; anne-babanın fotoğrafı gibi.
§ Anaokulunda geçireceği ilk gün önemlidir. Okula giderken yolda şarkı söyleyin; ya da gün boyunca nasıl bir süreç yaşayacağını mutlaka ona da anlatın.
NOT:Çocuğunuzun bırakmasını istediğiniz bir alışkanlığı varsa (emzik; biberon…) bunu halletmeyi bir süre erteleyin. Aynı anda hem okula hem yeni alışkanlığa alışmasını bekleyemeyiz.
OKULA UYUM SÜRECİ TAMAMLANDIKTAN SONRA;
§ “Hoşça kal” ritüeli geliştirin. Her zaman yaptığınız; sadece size ait olan bu mini tören; stresli anlarda çocuğun güvenini arttırır. Örneğin ayrılırken birbirinize el mi sallayacaksınız; sarılacak mısınız; herhangi özel bir tokalaşma yapılacak mı vb. gibi konularda önceden konuşun ve kendi ailenizin “hoşça kal ritüeli”ni belirleyin.
§ Giderken “güle güle” demek yerine “sonra görüşürüz” ya da “kısa bir zaman sonra görüşmek üzere” kelimelerini tercih edin. Bu şekilde onu sonsuza kadar bırakıp gitmediğinizin; geri dönmek üzere gittiğinizin mesajını vermiş olursunuz.
§ Ana okuldan ayrılışınızı uzatmayın; birkaç kez geri dönmeyin. “Sonra görüşürüz” derken tüm dikkatinizi çocuğunuzda olsun ve neyi ifade ettiğinizi; onu almaya geleceğinizi açıklayın. Tüm bunları söyledikten sonra; onun ağlama sesini duyduğunuzda geri gelmeniz tüm etkiyi yok edecektir.
§ Eğer çocuğunuz anaokuluna o gün için gitmediyse; evde kaldığı vakti; gitmediğini kutlarcasına geçirmeyin. Eğlenceli bir ortam yaratmayın.
Çocuklar okula adapte olduktan bir süre sonra tekrar geri dönüşler yaşayabilirler. Bazı çocuklar ilk günlerde ; bazıları bir süre sonra; bazıları da ara ara kronik biçimde ağlama nöbetleri geçirebilirler ve okula gitmek istemeyebilirler. Bu son derece doğal bir süreçtir. Özellikle ailede yaşanılan bir değişiklik; tatil araları çocukların okula dönüşlerini zorlaştırabilir. Bu süreçte de ilk adaptasyon sürecinde olduğu gibi sabırlı ve kararlı olmak gerekir. En başa döndük düşüncesine kapılmadan aynı kararlılığı sürdürerek; daha kısa sürede tekrar uyumunu kolaylaştırabilirsiniz.
Çocuğunuzun okulda içe dönük depresif davranışlarının olması ;mide bulantısı; iştahsızlık; uykusuzluk; huzursuzluk tepkileri 1 aydan fazla bir süre devam ediyorsa bir uzmandan yardım isteme zamanı gelmiştir.
Sevgiyle kalın;
Uzm. Psi. Dan.
Evrim Alkış Demirel
Pek çok ebeveyn çocuğu anaokuluna başlama yaşına gelince telaşlanır. Nasıl bir okula gidecek; hangi okulu seçelim kararlarını verdikten sonra çocuğun okula gitmek istememesiyle karşılaşılır. “Acaba daha çok mu küçük; okula yollamasak mı?” gibi düşünceler aklımıza gelir.
Araştırmalarla da kanıtlanmıştır ki; okul öncesi eğitim insan yaşamının temelini oluşturur. 2 yaşını doldurmuş çocuk için okul öncesi eğitim çok faydalıdır. Artık çocuk gelecekteki yetişkin hayatının temellerini atacak bir eğitime hazırdır.
• Anaokullarında çocuklar paylaşmayı; grupla birlikte hareket edebilmeyi; karar almayı; sıra beklemeyi; kendini ifade etmeyi; kurallara uymayı ve pek çok beceriyi öğrenirler.
• Anaokulunda; çocuklar yaş dönemlerine uygun renk; şekil; sayı ve kavramları öğrenirler. El becerileri ve sosyal becerilerini geliştirirler.
• Anaokuluna giden çocuklar; okulda her yönüyle ele alındığı için olası bir öğrenme bozukluğu ya da sosyal destek ihtiyacı erken yaşlarda belirlenir ve çözümlenmesi daha kolay olur.
• Anaokullarında çocukla olumlu disiplin yöntemleri ile yetiştirilirler. Böylelikle hem hayattaki bazı sınırlar ve kurallara uymayı hem de kendi isteklerini ifade ederek özgürlük ihtiyaçlarını karşılamayı öğrenirler.
• Anaokullarında çocuklar çok çeşitli oyuncaklarla oynamakta ve bunları hem korumayı hem de arkadaşlarıyla paylaşmayı öğrenmektedir. Çıkan ufak kavgalarla; çocuk problem çözmeyi; kendini ifade etmeyi ve karşısındaki kişilerin haklarına saygı duymayı deneyimleyecektir.
“ANAOKULUNA GİTMEK İSTEMİYORUM!”
OKUL KORKUSUNUN NEDENLERİ:
Anaokuluna başlama hem çocuk hem de aileler için çok önemlidir. Aileler çocuğu bırakmak konusunda çocuk da ilk kez yalnız kalmak konusunda kaygılar yaşar. Okul korkusu; temel olarak çocuğun bağlandığı kişiden ki bu kişi anne; baba; anneanne/babaanne ya da bakıcı olabilir; ayrılmakta çektiği sıkıntının bir ifadesidir. Pek çok çocuk zamanla bu ayrılıklarla baş edebilecek kapasiteyi geliştirse de; bazı çocuklar için ayrılık çok ciddi bir tehlike olarak algılanır.
Her çocuk erken yaşlarda; ona bakanlarla bir bağ oluşturur. Bu bağın türü; kurulan ilişkinin kalitesine bağlıdır. Ebeveyn ve çocuk arasındaki bağ yeni doğanın hayatta kalma şansını arttırır. Örneğin bebek ağlayarak; bir tehlike anında yetişkini yanında tutar ve yine hayatta kalma şansını arttırır. Bu nedenle bağlanmanın harekete geçirdiği ilk sistem yakınlık kurma ya da yakında tutma becerisidir. Özleyen bir çocuğun kendini annesinin kucağına atmak istemesi bu nedendedir.
Çocukların anneleriyle kurdukları bağlanmalar farklılık gösterir. Bu farklılığın nedeni; onların isteklerine ve duyarlılığına nasıl karşılık verdiğimiz ile ilgilidir. Eğer çocuğumuza kıymetli olduğunu hissettiriyor; sevilmeye ve bakılmaya değer olduğunu hissettiriyor isek öz saygısı yükselir; ileride kendine güvenen erişkin olur. Aynı zamanda; bu çocuklar başkalarını da yardımsever; destekleyici ve güvenilir insanlar olarak görürler; onlara güvenmeyi öğrenirler. Çocuklar için güvenilir; duyarlı; tutarlı; destekleyici ve ulaşılabilir ebeveynler olmak önemlidir. Eğer tutarsız; bazen her şeye karışan ve aşırı koruyan; bazen de pek ilgilenmeyen ve ne yapacağı belli olmayan ebeveyn olursak o zaman çocuk tehlike ve stres anlarında bize güvenip güvenemeyeceğinden emin olamaz; bu nedenle genel hali kaygılı ve dirençlidir. Değişikliklerden ve yeniliklerden de ürker. Araştırmalar çocukların okul korkusu yaşama sebeplerinin %80’inin aileden; %20’sinin okul ortamından kaynaklandığını göstermektedir.
OKULA BAŞLAYAN ÇOCUKLAR İÇİN AİLELERE ÖNERİLER:
Anaokuluna başlarken….
§ Bir gece öncesinden hazırlık yapın. Sabah acele etmeden; mutlu bir şekilde evden çıkmak için bir gece öncesinden çocuğunuzu kıyafet seçimi; yanına alacağı oyuncak konularına dahil edin.
§ Evden bir eşya almasına izin verin. Çocuklar kendilerini yabancı bir yerde rahat hissetmek için evden bir eşyayı yanlarında taşıma eğiliminde olurlar; oyuncak ayı; battaniye; anne-babanın fotoğrafı gibi.
§ Anaokulunda geçireceği ilk gün önemlidir. Okula giderken yolda şarkı söyleyin; ya da gün boyunca nasıl bir süreç yaşayacağını mutlaka ona da anlatın.
NOT:Çocuğunuzun bırakmasını istediğiniz bir alışkanlığı varsa (emzik; biberon…) bunu halletmeyi bir süre erteleyin. Aynı anda hem okula hem yeni alışkanlığa alışmasını bekleyemeyiz.
OKULA UYUM SÜRECİ TAMAMLANDIKTAN SONRA;
§ “Hoşça kal” ritüeli geliştirin. Her zaman yaptığınız; sadece size ait olan bu mini tören; stresli anlarda çocuğun güvenini arttırır. Örneğin ayrılırken birbirinize el mi sallayacaksınız; sarılacak mısınız; herhangi özel bir tokalaşma yapılacak mı vb. gibi konularda önceden konuşun ve kendi ailenizin “hoşça kal ritüeli”ni belirleyin.
§ Giderken “güle güle” demek yerine “sonra görüşürüz” ya da “kısa bir zaman sonra görüşmek üzere” kelimelerini tercih edin. Bu şekilde onu sonsuza kadar bırakıp gitmediğinizin; geri dönmek üzere gittiğinizin mesajını vermiş olursunuz.
§ Ana okuldan ayrılışınızı uzatmayın; birkaç kez geri dönmeyin. “Sonra görüşürüz” derken tüm dikkatinizi çocuğunuzda olsun ve neyi ifade ettiğinizi; onu almaya geleceğinizi açıklayın. Tüm bunları söyledikten sonra; onun ağlama sesini duyduğunuzda geri gelmeniz tüm etkiyi yok edecektir.
§ Eğer çocuğunuz anaokuluna o gün için gitmediyse; evde kaldığı vakti; gitmediğini kutlarcasına geçirmeyin. Eğlenceli bir ortam yaratmayın.
Çocuklar okula adapte olduktan bir süre sonra tekrar geri dönüşler yaşayabilirler. Bazı çocuklar ilk günlerde ; bazıları bir süre sonra; bazıları da ara ara kronik biçimde ağlama nöbetleri geçirebilirler ve okula gitmek istemeyebilirler. Bu son derece doğal bir süreçtir. Özellikle ailede yaşanılan bir değişiklik; tatil araları çocukların okula dönüşlerini zorlaştırabilir. Bu süreçte de ilk adaptasyon sürecinde olduğu gibi sabırlı ve kararlı olmak gerekir. En başa döndük düşüncesine kapılmadan aynı kararlılığı sürdürerek; daha kısa sürede tekrar uyumunu kolaylaştırabilirsiniz.
Çocuğunuzun okulda içe dönük depresif davranışlarının olması ;mide bulantısı; iştahsızlık; uykusuzluk; huzursuzluk tepkileri 1 aydan fazla bir süre devam ediyorsa bir uzmandan yardım isteme zamanı gelmiştir.
Sevgiyle kalın;
Uzm. Psi. Dan.
Evrim Alkış Demirel